Przedstaw klasyfikację ubezpieczeń gospodarczych
Klasyfikacja ubezpieczeń
KRYTERIUM KLASYFIKACJI PODZIAŁ UBEZPIECZEŃ
Sfera działania Społeczne i gospodarcze
Przedmiot ubezpieczenia Majątkowe i osobowe
Występowanie swobody w nawiązywaniu stosunku ubezpieczeniowego Obowiązkowe i dobrowolne
Ograniczenie ustawowe dla jednego zakładu Dział I - ubezpieczenia na życieDział II - Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe
Ubezpieczenia społeczne są ubezpieczeniami osobowymi i służą zabezpieczeniu materialnych potrzeb na wypadek uszkodzenia ciała, utraty całkowitej bądź częściowej zdolności do zarobkowania z tytułu dożycia określonego wieku lub na wypadek śmierci osoby fizycznej.
Świadczenia wypłacane z ubezpieczeń społecznych mają formę rzeczową lub pieniężną. Do świadczeń rzeczowych należy zaliczyć: opiekę zdrowotną, położniczą czy rehabilitacyjną jak również zaopatrzenie w leki, przedmioty ortopedyczne, protezy, oraz pobyt w domu opieki społecznej. Świadczenia pieniężne natomiast obejmują zasiłki, emerytury i renty.
Nawiązanie stosunku ubezpieczeniowego w przypadku ubezpieczeń społecznych następuje z mocy prawa i podlegają im wszyscy zatrudnieni oraz osoby, które prowadzą własną działalność gospodarczą. Na pracodawcy ciąży obowiązek ubezpieczenia pracownika z dniem nawiązania stosunku pracy, a wygasa on z dniem wygaśnięcia umowy o pracę.
Ubezpieczenia społeczne zapewniają tzw. minimum ochrony ubezpieczeniowej.
Ubezpieczenia gospodarcze są ubezpieczeniami majątkowymi lub osobowymi. Mogą powstać na podstawie umowy dobrowolnej lub z mocy ustawy, a zaspokajanie roszczeń występuje przeważnie w formie pieniężnej. Ubezpieczenia gospodarcze są prowadzone przez odrębne instytucje.
Ubezpieczenia majątkowe polegają na zabezpieczeniu mienia przed negatywnymi następstwami wypadków losowych, przy czym przez mienie należy rozumieć własność, prawa majątkowe i odpowiedzialność cywilną jako szczególną postać posiadanego mienia. Ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej są to zobowiązania mogące powstać w związku z wyrządzeniem szkody na osobie lub mieniu osób trzecich.
Przedmiotem ubezpieczeń osobowych jest życie, zdrowie i zdolność do zarobkowania człowieka. Specyficzną cechą ubezpieczeń majątkowych jest to, że zdarzenie losowe nie musi być zdarzeniem negatywnym, ponieważ odnoszą się one również do zdarzeń pozytywnych, których wystąpienie powoduje powstanie określonych potrzeb majątkowych. Zdarzeniami takimi są np. dożycie określonego wieku w którym działalność zarobkowa jest wykluczona ze względu na pogarszający się stan zdrowia, narodziny dziecka, osiągnięcie pełnoletności, itp.
Ubezpieczeniami obowiązkowymi są ubezpieczenia, których zawarcie jest narzucone przez ustawę o działalności ubezpieczeniowej. Jednak podmiot podlegający ustawowemu obowiązkowi ubezpieczenia ma pełną swobodę w zakresie wyboru zakładu ubezpieczeń. Według przepisów ustawy ubezpieczeniami obowiązkowymi są:
1) ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów,
2) ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych,
3) ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego,
4) inne ubezpieczenia przewidziane na mocy obowiązujących ustaw lub ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych.
Ubezpieczenia obowiązkowe ustanawia się, jeżeli wymaga tego szeroko rozumiany interes społeczny i ekonomiczny, który wynika z potrzeby zapewnienia ochrony osobom poszkodowanym. Zakład ubezpieczeń nie może odmówić zawarcia umowy w zakresie ubezpieczeń obowiązkowych. Oprócz ustawy o działalności ubezpieczeniowej istnieją inne przepisy prawne, które określają obowiązek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wynikający na przykład z racji wykonywanego zawodu.
Ubezpieczenia dobrowolne są to wszystkie pozostałe ubezpieczenia poza obowiązkowymi.
Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami wszystkie ubezpieczenia w Polsce są umowne, więc ochrona ubezpieczeniowa powstaje wyłącznie po zawarciu umowy między zakładem ubezpieczeń a ubezpieczonym, niezależnie od tego czy jest to ubezpieczenie obowiązkowe czy dobrowolne. W kodeksie cywilnym uregulowane są podstawowe kwestie związane ze stosunkiem ubezpieczeniowym. "Przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę."
W Polsce i krajach Unii Europejskiej obowiązuje zakaz prowadzenia w jednym zakładzie ubezpieczeń na życie i pozostałych ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Podział ten uwarunkowany jest tym, że ubezpieczenia na życie wymagają tworzenia wieloletnich rezerw i są ubezpieczeniami długoterminowymi, natomiast pozostałe ubezpieczenia mogą występować w formie krótkoterminowej. Mogłoby to niekorzystnie wpłynąć na stabilność rezerw zakładów prowadzących ubezpieczenia na życie przy naruszaniu tych rezerw na wypłaty zobowiązań krótkoterminowych wynikających z pozostałych ubezpieczeń majątkowych i osobowych.
Według załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej można podzielić ubezpieczenia na wspomniane dwa działy, w których z kolei wyróżnia się poszczególne rodzaje ubezpieczeń:
DZIAŁ I
Ubezpieczenia na życie.
1. Ubezpieczenia na życie.
2. Ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenia dzieci.
3. Ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z funduszem inwestycyjnym.
4. Ubezpieczenia rentowe.
5. Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe, jeśli są uzupełnieniem ubezpieczeń wymienionych w grupach 1-4.
DZIAŁ II
Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe.
1. Ubezpieczenia wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej
2. Ubezpieczenie choroby
3. Ubezpieczenie casco pojazdów lądowych, z wyjątkiem pojazdów szynowych, obejmujące szkody w pojazdach samochodowych, pojazdach lądowych bez własnego napędu.
4. Ubezpieczenie casco pojazdów szynowych, obejmujące szkody w pojazdach szynowych.
5. Ubezpieczenie casco statków powietrznych, obejmujące szkody w pojazdach powietrznych.
6. Ubezpieczenie żeglugi morskiej i śródlądowej casco statków powietrznych, obejmujące szkody w statkach żeglugi morskiej i statkach żeglugi śródlądowej.
7. Ubezpieczenie przedmiotów w transporcie, obejmujące szkody na transportowanych przedmiotach, niezależnie od każdorazowo stosowanych środków transportu.
8. Ubezpieczenie szkód spowodowanych żywiołami, obejmujące szkody rzeczowe nie ujęte w grupach 3-7, spowodowane przez: ogień, eksplozję, burzę, inne żywioły, energię jądrową, obsunięcia ziemi lub tąpnięcia.
9. Ubezpieczenie pozostałych szkód rzeczowych (jeżeli nie zostały ujęte w grupie 3,4,5,6 lub 7), wywołanych przez grad lub mróz oraz inne przyczyny (jak np. kradzież), jeżeli przyczyny te nie są ujęte w grupie 8.
10. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania pojazdów lądowych z napędem własnym, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.
11. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania pojazdów powietrznych, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.
12. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za żeglugę morską i śródlądową, wynikającej z posiadania i użytkowania statków żeglugi śródlądowej i statków morskich, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.
13. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej nie ujętej w grupach 10-12.
14. Ubezpieczenie kredytu, w tym: ogólnej niewypłacalności, kredytu eksportowego, spłaty rat, kredytu hipotecznego, kredytu rolniczego.
15. Gwarancja ubezpieczeniowa: bezpośrednia, pośrednia.
16. Ubezpieczenie różnych ryzyk finansowych, w tym: ryzyka zatrudnienia, niewystarczającego dochodu, złych warunków atmosferycznych, utraty zysków, stałych wydatków ogólnych, nieprzewidzianych wydatków handlowych, utraty wartości rynkowej, utraty stałego źródła dochodu, pośrednich strat handlowych poza wyżej wymienionymi, innych strat finansowych.
17. Ubezpieczenie ochrony prawnej.
18. Ubezpieczenie świadczenia pomocy na korzyść osób, które popadły w trudności w czasie podróży lub podczas nieobecności w miejscu zamieszkania.
Poprawne usystematyzowanie uwzględniające podobieństwa i różnice między poszczególnymi rodzajami ubezpieczeń ułatwia ich poznanie, obrazuje funkcje i znaczenie ubezpieczeń w gospodarce i często stanowi podstawę do stworzenia odpowiedniej struktury organizacyjnej zakładu ubezpieczeń i jego placówek.
Adam Mickiewicz "Dziady część III"