Program literacki i społeczny polskiego pozytywizmu na tle historii narodu i w kontekście filozofii zachodnioeuropejskich
|
|
|
|
1. Filozofie: a) A.
Comte - filozofia pozytywna: - ma sens
praktyczny - ma służyć poprawie życia, badać przedmioty rzeczywiste i rzeczy
dostępne rozumem. - cel
filozofii - uzyskać wiedzę pewną. - wzorem
postępowania filozofa są nauki przyrodnicze i ich metody (eksperyment i
obserwacja). -
przedmiotem badań mogą być tylko fakty fizyczne, a nie psychiczne, gdyż o
psychice wiedzy pewnej nie ma. b) H.
Spencer - ewolucjonizm: Rzeczywistość
podlega stałej zmianie w jednym kierunku i wg jednego prawa. Ta ewolucja to
rozwój i postęp ludzkości. c) H.
Taine - determinizm: Człowiek
jest zawsze zdeterminowany (określony) przez wiele czynników, a najważniejsze
to: - rasa
(jakie cechy dziedziczy), -
środowisko (gdzie się wychowuje), - moment
dziejowy (w jakiej chwili historycznej żyje). d) J. S.
Mill - utylitaryzm: Użyteczność
wszelkich dzieł. Działanie człowieka winno przynosić pożytek społeczeństwu,
nauczać, wykazywać, krzewić ideały moralne. Tylko takie działanie ma sens. 2.
Sytuacja historyczna: 1864 -
upadło Powstanie Styczniowe, uwłaszczenie chłopów w zaborze rosyjskim. Klęska
zrywu niepodległościowego wywołała zniechęcenie wobec romantycznych metod
walki, sprowokowała młode pokolenie do innych sposobów walki z zaborcą. Na
społeczeństwo spadły represje po powstaniu, powstał nowy kształt gospodarki
rolnej. Szlachta ziemiańska coraz częściej poszukiwała zarobku,
wykorzystywała swoje wykształcenie i tak powstawała warstwa inteligencji. 3.
Program społeczny i literacki: Praca i ziemia. Te ideały miały zastąpić walkę zbrojną. Ziemia to ojczyzna, opieka nad nią to swoista walka z zaborcą, patriotyzm, czynne oczekiwanie na wolność. Praca organiczna - praca nad wszystkimi warstwami społecznymi, gdyż tylko one razem jako jeden organizm są w stanie stawić czynny opór zaborcy. Praca u podstaw - oświecenie i reformowanie klas niższych i najbiedniejszych ludu i biedoty miejskiej, one bowiem - podstawy - są najbardziej zaniedbane, one nie czyją się częścią narodu, bo jedyne, co czują, to głód i niesprawiedliwość. Hasła emancypacji kobiet i równouprawnienia Żydów. Czynniki te warunkują rozwój publicystyki i dominację prozy, a zanik liryki w pozytywizmie. |
|
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach