|
|
|
|
Andrzej Frycz-Modrzewski
należy do najwybitniejszych publicystów tego okresu porusza bowiem tematy
najbardziej istotne, aktualne i skomplikowane. Swoje poglądy na państwo
przedstawił w pięcioksięgu "O poprawie rzeczypospolitej": - "O
obyczajach" - państwo jako dobrowolna organizacja społeczna powstała dla
zapewnienia członkom spokojnego i szczęśliwego życia. Król elekcyjny
(wybierany również przez chłopów), urzędy nie dziedziczne, awans ze względu
na umiejętności -"O
prawach" - wszyscy równi wobec prawa ,jawną niesprawiedliwością są
wyroki sądów patrymonialnych i prawo o karze za mężobójstwo (wcześniej wydał
już utwór "Łaski albo o karze za mężobójstwo", w którym porusza ten
problem; za zabicie szlachcica śmierć, więzienie, albo wysoka grzywna [120
grzywien] ,za zabicie chłopa tylko mała grzywna [12 grzywien]). -"O
Kościele" - zmiany i reformy wewnątrz kościoła, uniezależnienie państwa
od papiestwa które reprezentuje obce krajowi interesy. -"O
szkole" - żąda unowocześnienia programów nauczania i udostępnienia szkół
dla wszystkich Piotr
Skarga - jezuita,publicysta i żarliwy patriota "Kazania sejmowe" (8
sztuk): 1.
"O mądrości potrzebnej do rady" - moralność narodu warunkiem
szczęścia i potęgi państwa, a ci co są na jego czele powinni dawać przykład, 2.
"O miłości ku ojczyźnie" - wylicza 6 chorób Polski: brak miłości
ojczyzny, brak zgody politycznej, anarchia religijna, osłabienie władzy
królewskiej, niesprawiedliwe prawa, niekarność grzechów jawnych. Dalej mówi,
że miłość do ojczyzny podstawowym obowiązkiem obywatela, upadek ojczyzny
równoważny z klęską obywateli ("Tonący statek"), 3.
"O niezgodzie domowej" - wśród rodaków powinna być zgoda. Niestety
jej nie ma, Skarga obawia się, że fakt ten może być wykorzystany przez
sąsiadów (wizjonerstwo), 4. i 5.
"O naruszeniu religii katolickiej" - reformacja pogłębia niezgodę
narodową. Religia katolicka jedynym ratunkiem, katalizatorem zjednoczenia, 6.
"O monarchii i królestwie" - państwem powinien rządzić król zgodnie
z radami mądrej rady. "złota wolność szlachecka" gubi polaków gdyż
jest wykorzystywana przez magnaterię do osiągnięcia własnych celów, co
prowadzi do anarchii, 7.
"Prawa niesprawiedliwe" - bez praw sprawiedliwych nie ma wolności,
wylicza niesprawiedliwe prawa (w tym prawo o mężobójstwie ). żąda wolności
osobistej dla chłopów, chociaż, jak Modrzewski akceptuje stany społeczne, 8.
"O niekarności grzechów jawnych" - przedstawia uczucia
patriotyczne: miłość do ojczyzny, oburzenie na jej złych synów, niepokój o
losy Rzeczypospolitej i nadzieję, że dobry Bóg ustrzeże Polskę od zguby.
"Grzechy jawne" wołające o pomstę do nieba są to: brak
sprawiedliwie działającego wymiaru sprawiedliwości, mężobójstwo, lichwa i
nieprawne nabywanie majętności, zbytki, kradzież dobra pospolitego, wyzysk
sierot przez złych opiekunów. Po tym rachunku sumienia Skarga stosując styl
biblijnych proroków zapowiada upadek Polski, jeśli jej obywatele się nie
poprawią. Jan
Ostroróg "Memoriał o poprawie Rzeczypospolitej" -traktat
zawierający projekt reformy ustroju państwowego i społecznego Polski, opierał
się on na gruncie niezależności od papiestwa i cesarstwa: - kościół
podporządkowany państwu, król wyznacza biskupów, -
zniesienie opłat na rzecz Kurii Rzymskiej: Annat i świetopierza, - zakaz
apelacji od polskich sądów duchownych do Rzymu, -
konieczność wzmocnienia władzy królewskiej, -
ujednolicenie prawa (takie samo dla wszystkich stanów), -
wzmocnienie obronności kraju (chłopi, mieszczanie w pospolitym ruszeniu), Akcenty stanowe: niedopuszczenie młodzieży chłopskiej do studiów, postulat zniesienia cechów (mieszczaństwo). |
|
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach