Problem poety i poezji w literaturze romantyzmu i modernizmu

Ogólne ramy definicyjne roli poety i jego twórczości zostały nakreślone przez filozofię tego okresu: Gottlieb Fichte podkreślał ogromne znaczenie jednostki jako indywidualności, a jej możliwości kreacji porównywał z boskimi; Fryderyk Schlegel zajmując się głównie znaczeniem artysty, a akt twórczy porównywał z kreacją boską, w czasie którego artysta wznosi się ponad rzeczywistość ziemską, odrzuca wszelkie normy i prawa i staje się Bogiem własnej kreacji; Wilhelm Schelling uważał sztukę za drogę do poznania rzeczywistości, ale nie przez jego odwzorowywanie, a przez próbę dotarcia do ducha świata, nieskończoności, wszystko odznacza się irracjonalizmem i intuicjonizmem; Fryderyk Hegel uważał historię za nieustająco rozwijające się wcielenie bytu, który odwzorowuje się w życiu narodów, a w szczególności dziejowe posłannictwo pełnią jednostki wybitne (takie jak artyści, przywódcy);

Podsumowując ten wstęp: poeta jest geniuszem, równającym się z Bogiem, przez niego wybranym, ale jest niestety niezrozumiany, samotny i wyobcowany; co do teorii prywatnych, to trzeba zauważyć, że w przypadku wszystkich autorów następowała pewna ewolucja, ale przedstawię tu tylko pojedyncze, najważniejsze moim zdaniem postawy w tym temacie;

Klasycznym przykładem są tutaj "Oda do młodości" Mickiewicza (gdzie młodość da pod. lir. i jego przyjaciołom, czyli całemu młodemu pokoleniu siłę, zapał, a on stanie się ich przywódcą) oraz "Dziady cz. III", gdzie wielką, ponad przeciętną rolę poety prezentuje w Wielkiej Improwizacji Konrad, chociaż nie koniecznie jest to postawa zwycięska; tu poeta ma być wybitny, wyobcowany, moralnie odpowiedzialny za losy narodu, chce być stwórcą, geniuszem równym Bogu;

Nieco inna definicja roli poezji i poety pojawia się w "Konradzie Wallenrodzie" ; jej zadaniem staje się przechowywanie pamięci i tożsamości narodowej, przekazywanie oraz wzbudzanie uczuć patriotycznych w młodym pokoleniu, co polega, w prostych słowach powiedziawszy, na zapisywaniu w pamięci wydarzeń, związanych z bohaterskimi czynami ludzi (tu Konrada, który stara się uratować Litwę);

Biorąc innego autora, Słowackiego, w "Kordianie" porównywanym z "Dziadami", pojawia się krytyka mesjanizmu, a poparcie uzyskuje czynne działanie, walka, poeta nie ma wyobcowywać się z narodu, on ma walczyć w jego szeregach;

Krasiński w "Nie-boskiej Komedii" krytykuje postawę romantyczną, jako siłę niszczącą, a to z powodu rozdźwięku między piękną ideą wspaniałej idei romantycznej, a ułomnościami człowieka; ta pierwsza płynie od Boga, ta druga - od szatana, te dwie siły toczą ciągłą walkę o duszę poety - męża - Henryka; anioł stróż cały czas proponuje Henrykowi miłość, rodzinę i spokojne życie, ale szatan trzy razy dokonuje na nim próby, które polegają na łapaniu poety na lep różnych idei romantycznych: idealnej tragicznej miłości, sławy i raju w naturze; za każdym razem z Henryka wychodzi romantyk i brak jego zdroworozsądkowego myślenia - wybiera zło, raniąc jednocześnie innych ludzi;

Koncepcje są skrajnie odmienne: od pozytywnych, do negatywnych; podlegają ewolucji; oparte są jednak na stałych i jasno określonych podstawach romantycznych;