Pojęcie, zakres i zasady prawa cywilnego
Prawo cywilne jest uznaną powszechnie i skodyfikowaną gałęzią prawa która wyróżnia się z pośród innych gałęzi przedmiotem regulacji , który obejmuje społeczne stosunki majątkowe i niemajątkowe z nimi związane.
Stosunki majątkowe to wszelkiego rodzaju stosunki które są związane z jakimiś dobrami , z wartościami np. prawa związane z utworami , z własnością osobistą a więc to co człowiek posiada co z tym może robić to reguluje prawo cywilne .
Stosunki niemajątkowe zimni związane dotyczą takich kwestii jak dobra osobiste , jest to kategoria związana z tym co wiąże się z osobą : nazwisko , imię , zdolności , efekty pracy jednostki , tajemnica korespondencji.
Metoda regulacji w prawie cywilnym wyraża się w kształtowaniu sytuacji prawnej podmiotu na zasadzie równorzędności .
Cechy charakterystyczne prawa cywilnego
Cechy prawa cywilnego :
1. Liberalizm – prawo to nie ingeruje w cudzą sferę prawa . Na gruncie prawa cywilnego brak prawnej kompetencji do jednostronnego kształtowania sytuacji prawnej innych podmiotów co występuje na gruncie prawa publicznego.
2. Autonomiczność – oznacza ,że we wzajemnych stosunkach podmiotu prawa cywilnego decydują oni . Jeżeli mają oni jakieś problemy nie mogą się dogadać to wówczas rozstrzyga organ trzeci rozstrzyga sąd na wniosek jednej ze stron.
3. Odszkodowawczość – polega na tym ,że typowym sposobem ochrony interesów , pozycji podmiotów jest odszkodowanie . W przypadku niewykonania umowy , naruszenia własności przysługują stronie dla której to było niekorzystne przysługuje odszkodowanie.
4. Skodyfikowanie – przepisy prawa cywilnego składające się na normy tego prawa znajdują się w akcie prawnym (kodeks cywilny), akt odgrywa szczególna rolę, jego zakres regulacji i technika obejmuje trzon prawa cywilnego.
Zakres prawa cywilnego
W zakres prawa cywilnego wchodzi prawo pracy . Jest to gałąź , która wyodrębniła się z prawa cywilnego i dzisiaj w istniejącym stanie prawnym w kwestiach nieuregulowanych w prawie pracy stosuje się przepisy prawa cywilnego jak stanowi art. 300 kodeksu pracy „ w kwestiach nieuregulowanych w kodeksie pracy stosuje się kodeks cywilny”.
W systemie prawa cywilnego jest prawo rodzinne . Prawo rodzinne jest odrębnym aktem prawnym od kodeksu cywilnego . Często zdarza się ,że przepisy prawa cywilnego bazują na przepisach prawa rodzinnego.
Również w systemie prawa cywilnego mieści się kodeks handlowy . Prawo handlowe – część prawa cywilnego , która związana jest z czynnościami handlowymi kupca. Prawo handlowe jest dziedziną regulującą podmiotowość, funkcjonowanie przedsiębiorstwa.
Systematyka prawa cywilnego
Systematyka prawa cywilnego zawiera kodeks cywilny według działów – ksiąg:
1. Część ogólna – reguluje ona instytucje wspólne dla całego prawa cywilnego podstawowe pojęcia, zasady;
2. Prawo rzeczowe – określa szczegółowy sposób zasady korzystania z mienia;
3. Zobowiązania – regulują zasady dot. praw podmiotów prawa cywilnego związane z obrotem gospodarczym, odpowiada za szkodę i efekty bezpodstawnego wzbogacania;
4. Prawo spadkowe – reguluje zagadnienia związane z nabywaniem praw majątkowych po osobach zmarłych;
5. Prawo rodzinne – reguluje stosunki wyznaczone przez więzi krwi i prawne (stosunki rodzinne);
6. Własność intelektualna – to wszystko co jest indywidualnym wytworem człowieka – wynalazki, twórczość naukowa, literacka, artystyczna, przemysłowa, która korzysta z bezwzględnej ochrony prawa (prawo autorskie, towarowe, lokalowe, ubezpieczeniowe, rolne).
Kompleksowe dyscypliny
Prawo cywilne obejmuje również w szczegółowym zakresie pewne dyscypliny, które zostały wyodrębnione przede wszystkim w oparciu o charakter instytucji które regulują .
Dyscyplina kompleksowa ( to w przeciwieństwie do działów prawa cywilnego )to uregulowanie określonych jednorodnych instytucji, które regulują różne gałęzie prawa np. prawo morskie , prawo lokalowe, prawo budowlane , prawo spółdzielcze itp.
Zasady prawa cywilnego
Zasada prawa to pewna kategoria norm naczelnych, które wyróżniają się szczegółowością , doniosłością pełniąc na gruncie danej gałęzi rolę interpretacyjną , wskazując na stosowanie i preferencje w przypadku kolizji. Normy zasady są to normy , które określają na potrzeby wykładni pewne kryteria , pewne preferencje ustawodawcy , są to pewne normy naczelne.
Zasady prawa cywilnego:
1. Ochrona i nienaruszalności własności - jest fundamentem prawa cywilnego . Prawo cywilne odnosi się do sfery majątkowej i jeżeli w sferze majątkowej nie było by przyjęte założenie odnośnie ochrony tej własności , ochrony tego co posiada człowiek , podmiot gospodarczy to prawo cywilne byłoby niepotrzebne. Jest zasadą konstytucyjną.
2. Zasada swobody umów – jest uregulowana w konstytucji i kodeksie cywilnym art. 3531 . Na podstawie konstytucji (w aspekcie ogólnym )i kodeksu cywilnego art. 3531 ( w aspekcie szczegółowym) strony mogą dowolnie ułożyć swój stosunek prawny byle by nie był on w sprzeczności z obowiązującym prawem zasadami współżycia społecznego i istniejącymi zwyczajami. Jest niezbędna w warunkach gospodarki rynkowej.
3. Ochrona dobrej wiary – prawo cywilne ma silne oparcie w normach moralnych , w etyce oznacza to na gruncie prawa cywilnego , że podmiot tego prawa , który uzyskuje odpłatnie prawo podmiotowe czy jakieś uprawnienie , jeżeli działał w dobrej wierze to jest przez prawo chroniony.
4. Zasada określająca sposób wykonywania praw podmiotowych – art. 5 kodeksu cywilnego powiada ,że czynność prawna nie może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i społeczno gospodarczym przeznaczeniem prawa . Odpowiednikiem art. 5 kodeksu cywilnego w prawie pracy jest art. 8 , który mówi o nadużyciu prawa.
5. Zasada ochrony praw nabytych (zasada nie działania prawa wstecz)- kwestie te reguluje art. 3 kodeksu cywilnego „ prawo nie działa wstecz” a jeżeli działa wstecz to pod pewnymi uwarunkowaniami w taki sposób aby nie naruszać tych rzeczy które nabyto.
6. Zasada ochrony praw dóbr osobistych – kwestie dóbr osobistych reguluje art. 23 i 24 kodeksu cywilnego . W prawie cywilnym nie ma jednoznacznej definicji co jest dobrem osobistym. W art. 23 ustawodawca wymienia przykłady : cześć , swoboda sumienia , nazwisko lub pseudonim, tajemnica korespondencji ,nietykalność mieszkania , twórczość naukowa i racjonalizatorska oraz wynalazcza , które pozostają pod ochrona prawa cywilnego niezależnie od ochrony na gruncie innej gałęzi prawa. Zgodnie z kodeksem cywilnym osoba , której naruszono dobra osobiste ma prawo żądać zaprzestania naruszania , przywrócenia do stanu poprzedniego oraz odszkodowania.
Źródła prawa cywilnego
Źródła prawa cywilnego:
1. kodeks cywilny – podstawowe źródło prawa cywilnego .
2. ustawy czyli akty pozakodeksowe takie jak: Międzynarodowe prawo prywatne , które reguluje kwestie z udziałem elementu cudzoziemskiego , Ustawa o prawie autorskim , Prawo wynalazcze , Prawo wekslowe i czekowe, Ustawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi .
3. akty wykonawcze do ustawy i do kodeksu które mogą być wydane gdy ustawa wyraźnie o tym stanowi.
W systemie anglosaskim źródłem prawa są zwyczaj i orzecznictwo ,w Polsce te elementy nie są bezpośrednio źródłami prawa ale pełnią istotna rolę .
Zwyczaj odnosi się do zasad współżycia społecznego , kształtują go miejscowe procedury , które są zgodne z prawem np. strony zawierają umowę sprzedaży i nie określą ceny wtedy stosuje się ceny aktualne na danym rynku.
Orzecznictwo to drugi element , który wpływa na źródła prawa, w Polsce również nie jest źródłem prawa ale spełnia ważną rolę w zakresie wykładni przepisów , w zakresie usuwania luk w tych przepisach , wyjaśniania nieprecyzyjnych zapisów .
Rodzaje norm występujące w sprawie cywilnym
W prawie cywilnym obowiązują dwa rodzaje norm:
bezwzględnie obowiązujące, których wyrazem jest forma przedawnienia
względnie obowiązujące świadczą o istocie prawa cywilnego , wyrażają intencje ustawodawców do swobodnego określenia ich praw i obowiązków
Zasady współżycia społecznego – klauzule generalne
Zasady współżycia społecznego powołuje art. 5 Kodeksu Cywilnego , który powiada, że czynność prawna nie może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i społeczno gospodarczym charakterem prawa. Zasady współżycia społecznego to kategoria, która pełni rolę uzupełniającą rozwiązania prawne.
Zasady współżycia społecznego służą do elastycznego dopracowywania treści stosunku prawnego, dopracowują to czego prawo nie jest w stanie uchwycić.
Zasady współżycia społecznego działają na zasadzie prawa :
ścisłego - wszystko to co jest zapisane w ustawach, przepisach, kodeksie
słusznego – to co sąd musi orzekając uwzględniać
Inną rolę jaką spełniają zasady współżycia społecznego jest kwalifikacja prawna zdarzeń tworzących stosunki cywilno prawne. W prawie cywilnym mamy tzw. delikty ( to takie sytuacji jeżeli ktoś dokonuje czynu niedozwolonego , niszczy cudzą własność)
Zasady współżycia społecznego służą do kwalifikacji treści stosunków prawnych. W art.56 Kodeksu Cywilnego , który powiada, że czynność prawna wywołuje skutki z niej wynikające , wynikające z ustawy i z zasad współżycia społecznego.
Zasady współżycia społecznego są elementem zabezpieczającym konsekwencje w poszczególnych sytuacjach w oparciu o normy moralne.
Art. 5 Kodeksu Cywilnego powiada, że nie można czynić ze swego prawa użytku , który byłby sprzeczny ze społeczno gospodarczym przeznaczeniem prawa lub zasadami współżycia społecznego.
Stosunek cywilno prawny jest regulowany przez przepisy imperatywne prawa cywilnego, charakteryzuje się tym, że zachodzi między równorzędnymi podmiotami, w ramach którego maja oni określone uprawnienia i obowiązki a ich realizacja zagwarantowana jest przymusem ze strony Państwa.
Stosunek cywilno prawny ma charakter :
normatywny
powinnościowy
Stosunek cywilno prawny zależy od stany faktycznego, od zdarzenia prawnego.
Zdarzenia cywilno prawne
Zdarzeniem cywilno prawnym są określone fakty z którymi norma prawna łączy powstanie, zmianę lub ustanie stosunku cywilno prawnego.
Zdarzenia cywilno prawne dzielą się na dwie kategorie:
zdarzenia w ścisłym tego słowa znaczeniu – niezależne od woli osób (upływ czasu, pożar, klęska żywiołowa). Zdarzenia powodują powstanie, ustanie, przekształcanie stosunku cywilno prawnego – wywołują skutki prawne.
działania – zachowania, które są wynikiem świadomego działania człowieka co do wywołania skutków prawnych . W ramach tych działań, które są sterowane wola wyróżniamy:
- czynności zmierzające do wywołania skutków prawnych.
Składają się na nie :
- oświadczenia woli (wyraz woli)
- orzeczenia
- inne czyny, są to takie czyny, w których nie ma znaczenia wola decydującego. O ich wpły-
wie na tworzenie się stosunków cywilno prawnych decyduje norma.
Mogą mieć one charakter :
- prawny (zgodne z prawem)
- pozaprawne (niezgodne z prawem)
Elementy stosunku cywilnoprawnego
Stosunek cywilno prawny zawiera w sobie następujące elementy:
1. podmiot
2. przedmiot
3. uprawnienia
4. obowiązki
Podmiot - są to osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.
Z osobą fizyczną związane są dwa atrybuty: osoba fizyczna ma zdolność prawną lub zdolność do czynności prawnych.
Zdolność prawną posiada każdy człowiek od urodzenia aż do śmierci niezależnie od własnej woli. Wyjątkowo uznaje się w prawie, że zdolność prawną ma również „nastiturus” (dziecko poczęte) pod warunkiem, że urodzi się żywy - dotyczy to praw i przyspożeń majątkowych.
Zdolność do czynności prawnych – oprócz możliwości bycia biernym podmiotem, który może otrzymywać przyspożeń majątkowych, praw oznacza również możliwość zaciągania zobowiązań ale również odpowiedzialność za te sprawy.
Pełną zdolność do czynności prawnych uzyskuje osoba pełnoletnia lub przez zawarcie małżeństwa.
Częściową zdolność do czynności prawnych posiada ją osoba która ukończyła lat 13 oraz osoba, która nie jest w stanie w pełni pokierować swoim postępowaniem i w związku z tym ogranicza się jej prawa.
Całkowite ubezwłasnowolnienie, które dokonuje się w stosunku do osoby, która ukończyła lat 13 oraz ze względu na chorobę niedorozwój nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem.
Skutki braku zdolności do czynności prawnej
Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnej czyli osobę poniżej 13 roku życia lub całkowicie ubezwłasnowolnioną – czynność jest nieważna. Wyjątek stanowią drobne umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach z życia codziennego, chyba, że taka umowa wiąże się z rażącym pokrzywdzeniem osoby niezdolnej do czynności prawnej.
W przypadku ubezwłasnowolnienia częściowego ustanawia się kuratelę. W przypadku podejmowani przez taką osobę czynności wiążących się z zaciąganiem zobowiązań lub rozporządzania swym prawem, wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego którym jest kurator a w przypadku dzieci małoletnich to są rodzice.
Osoba, która ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych może zawierać bez zgody przedstawiciela ustawowego umowy należące do powszechnie zawieranych w bieżących sprawach (tak jak osoba całkowicie ubezwłasnowolniona) ale może dysponować swoim zarobkiem oraz może rozporządzać swobodnie przedmiotami oddanymi takiej osobie do swobodnego użytku.
Osoby prawne – to skarb państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy prawa przyznają osobowość.
Każda osoba prawna ma odpowiadający jej akt prawny, przedsiębiorstwa państwowe mają osobowość prawna na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych z 1981 roku, spółki kapitałowe uzyskują osobowość prawną na podstawie Kodeksu Handlowego (dotyczy to Sp. z o.o. oraz Sp. akcyjnej), stowarzyszenia mają osobowość prawna na podstawie ustawy o stowarzyszeniach z 1984 roku, spółdzielnie mają osobowość na podstawie Prawa spółdzielczego.
W obrocie gospodarczym osoba prawna działa poprzez swoje organy. Organy, które w danym typie osoby są wymagane określa ustawa i oparty na niej statut. Siedzibą osoby prawnej jest miejscowość w której ma siedzibę organ zarządzający chyba, że statut postanawia inaczej. Jeżeli z jakiś powodów osoba prawna nie ma organów, wówczas są ustanawia dla niej kuratora, który powinien albo powołać organy wymagane przez statut lub ustawa albo zlikwidować osobę prawną.
Jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej – może posiadać pewne atrybuty osobowości prawnej np. zdolność sądową lub wykonywać czynności prawne związane z rodzajem działalności ale nie ma pełnej zdolności do czynności prawnej.
Organizacjami nie posiadającymi zdolności do czynności prawnych jest spółka jawna i komandytowa.
Przedmiotem stosunku cywilno prawnego mogą być zachowania i obiekty materialne i niematerialne, których to zachowanie dotyczy.
Uprawnienia – to prawo do czegoś (danej osoby). Trudno omawiać uprawnienia bez obowiązków. W stosunku cywilno prawnym istnieje wzajemne powiązanie uprawnień i obowiązków.
A
obowiązek B
uprawnienia
uprawnienia
obowiązek
sprzedający kupujący
Podmiot A jest sprzedającym. Podmiot B jest kupującym. Sprzedający ma obowiązek wydać rzecz kupującemu, kupujący jest uprawniony do przyjęcia tej rzeczy. Obowiązkiem kupującego jest zapłacenie kwoty a uprawnieniem sprzedającego jest przyjęcie tej kwoty.
Mówiąc o uprawnieniach i obowiązkach w przypadku każdego stosunku cywilno prawnego są skonkretyzowane odnośnie obiektów, przedmiotów tego stosunku i mają charakter wzajemny. Nie można rozpatrywać uprawnień i obowiązków jednej stron od uprawnień i obowiązków drugiej strony. Uprawnienie jednej osoby jest obowiązkiem drugiej. Uprawnienia i obowiązki mają charakter wzajemny.
Czynności prawne, które składają się na stosunek cywilno prawny.
Czynnością prawną są wszelkie czynności, działania, zachowania osoby fizycznej lub prawnej, które zmierzają do ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku cywilno prawnego poprzez złożenie oświadczenia woli.
Najważniejsze wśród czynności prawnych są umowy.
Umowa to zgodne oświadczenia woli złożone przez strony.
Na treść umowy składa się:
1. Treść oświadczenia woli złożonego przez strony
2. Skutki wynikające z ustawy dla danego typu czynności prawnych
3. Skutki wynikające z zasad współżycia społecznego
4. Sutki wynikające z ustalonych zwyczajów
Prawa podmiotowe
Prawa podmiotowe są koniecznym elementem stosunku cywilno prawnego. Jest to pojęcie szersze niż uprawnienie.
Prawo podmiotowe to złożona sytuacja prawna wyznaczona podmiotom przez normy obowiązującego prawa i chroniąca prawnie uznane interesy tych podmiotów. Prawo podmiotowe kreuje uprawnienie do zastosowania przymusu.
Prawo podmiotowe służy do:
1. Do opisania sytuacji prawnej podmiotu (treść określają przepisy)
2. Określa zdarzenia prawne , które jeżeli się spełnią wywołują konsekwencje w postaci powstania praw podmiotowych
3. Określenie sfery możliwości postępowania przysługującego osobie uprawnionej
4. Służy ochronie interesów osób fizycznych i prawnych uznanych przez to prawo
Prawa podmiotowe mogą mieć charakter:
1. Bezwzględny, maja charakter prawa przeciwko wszystkim (prawo własności)
2. Względne, które skutkują wobec określonych podmiotów
3. Majątkowe, które są związane z majątkiem uregulowane głównie przez prawo rzeczowe
4. Niemajątkowe o charakterze osobistym i rodzinnym
5. Prawa zbywalne i niezbywalne
6. Samoistne
7. Akcesoryjne
Nabycie i utrata praw podmiotowych
Nabycie i utrata praw podmiotowych odbywa się w dwojaki sposób:
1. Pierwotny – polega na tym, sytuacja prawna nabywcy jest oderwana od prawa osoby do której dane prawo podmiotowe należało
2. Pochodny – nabywa się prawo od innej osoby, od innego podmiotu. W przypadku tym obowiązuje podstawowa zasada która mówi, że „nie można przekazać więcej praw aniżeli się samemu posiada”.
Wyjątki od zasady nabycia pochodnego:
1. Dotyczy nieruchomości i wynika z rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych (właścicielem jest ten kto zapisany jest w księdze wieczystej a nie ten kto nieruchomością włada)
2. Dobra wiara w obrocie – przyjmuje się w art. 169 KC, że kto kupił rzecz od osoby nieuprawnionej osoba taka uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy chyba, że działa w złej wierze. Jeżeli rzecz została zgubiona, skradziona czy w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem trzech lat od chwili jej utraty przez właściciela, nabywca może uzyskać własność po upływie trzech lat.
3. Pozorność- gdy dokonuje się czynności prawnej odpłatnej dla pozoru (zamiast płacić dług udaje że przekazał własność innej osobie). Czynność prawna która pozoruje jest nieważna. W sytuacji gdy mamy doczynienia z pozornością i kontrahent o tym nie wie, działa w dobrej wierze i jest to czynność odpłatna to ona wywołuje skutki prawne.
Prawo podmiotowe traci się w momencie kiedy:
1. Prawo gaśnie – gaśnięcie oznacza, że stosunek upływ czasu przestał obowiązywać (umowa o pracę na czas określony)
2. Rozwiązanie – gdyby strony nie podjęły działań rozwiązujących stosunek prawny to stosunek taki by obowiązywał dalej
3. Z momentem przejścia na inne osoby, nie dotyczy to praw podmiotowych które maja charakter osobisty
4. Poprzez połączenie (ktoś kupuje nieruchomość na której miał służebność)
5. Zniszczenie przedmiotu
Wpływ upływu czasu na czynności prawne
W art. 110 –116 KC zawarte są ogólne zasady dotyczące liczenia limitu czasu.
Terminem jest dodatkowe zastrzeżenie przy czynności prawnej, że skutek tej czynności zostanie ograniczony w czasie.
Sposoby obliczania czasu w Prawie Cywilnym:
1. Termin oznaczony w dniach - kończy się z upływem ostatniego dnia o godzinie 2400. Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.
2. Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdy takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia.
3. Jeżeli termin jest oznaczony na początek, środek lub koniec miesiąca, rozumie się przez to pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca. Termin półmiesięczny równa się 15 dniom.
4. Jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni 30, a rok za dni 365.
5. Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, termin upływa dnia następnego.
Instytucją, która spełnia istotną rolę w prawie cywilnym jest zasiedzenie.
Zasiedzenie jest instytucją cywilnoprawna polegającą na tym, że rzecz nabywa się w skutek długo trwałego jej posiadania. Warunkiem zasiedzenia jest posiadanie rzeczy w sposób nieograniczony
Z pojęciem zasiedzenia wiążą się dwa terminy:
1. Dotyczy rzeczy ruchomych – rzeczy ruchome nabywa się przez zasiedzenie tylko i wyłącznie w dobrej wierze. Dobra wiara to taki stan, w którym wydaje nam się, że spełniliśmy, przy zachowaniu wszelkich środków ostrożności, wszystkie wymogi aby rzeczywiście mieć przekonanie, że daną rzecz nabyliśmy od właściciela. Termin zasiedzenia - 3 lata.
2. Dotyczy rzeczy nieruchomych – rzeczy nieruchome można zasiedzieć zarówno w złej jak i dobrej wierze.
W dobrej wierze termin zasiedzenia wynosi lat 20, przy czym osoba musi daną rzeczą dysponować jak właściciel.
Termin zasiedzenia roszczeń w przypadku złej wiary wynosi 30 lat.
Nabycie przez zasiedzenie nieruchomości wymaga postępowania nieprocesowego. Z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia należy wystąpić do sądu rejonowego właściwego według miejsca położenia tej nieruchomości. Sąd wydaje decyzję, która jest aktem nabycia własności.
Instytucją składającą się na zalecenia związane z czasem są terminy zawite (prekluzyjne). Nakładają się na nie pewne uprawnienia, które ustawodawca przyznaje stronie dając możliwość uzyskania spraw podmiotowych a po tym terminie następuje wygaśnięcie uprawnienia.
Termin zawity sąd uwzględnia z urzędu. Terminem zawitym jest uchylenie się od skutków czynności prawnych opatrzonym błędem. Takim terminem jest również rękojmia za wady fizyczne i prawne towaru , który trwa 1 rok.
Instytucją odmienną od perkluzji jest przedawnienie.
Przedawnienie charakteryzuje się tym, że prawo podmiotowe istnieje ale nie można go zaskarżyć. Po terminie przedawnienia prawo podmiotowe staje się naturalnym pozbawionym sankcji bez możliwości zastosowania środków przymusu, bez możliwości skorzystania z pomocy Państwa. Jeżeli dłużnik po terminie przedawnienia spełni swoje świadczenie to ono będzie ważne, będzie świadczeniem należnym. Przedawnienie dotyczy roszczeń majątkowych, a więc z tego wynika, że nie przedawniają się roszczenia niemajątkowe, prawa będące prawami osobistymi, rodzinnymi, autorskimi, wynalazczymi.
Terminy przedawnienia
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat 10, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej 3 lata.
Działalność gospodarcza to działalność wytwórcza, usługowa, budowlana, prowadzona w celach zarobkowych i na ryzyko osoby ja prowadzących.
Termin 10 letni dotyczy orzeczeń stwierdzonych wyrokiem sądu.
Ww. terminy są terminami ogólnymi. KC przewiduje szczegółowe terminy przedawnienia.
Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.
Zawieszenie przedawnienia następuje na wskutek okoliczności utrudniającym dochodzenie roszczeń mogą to być okoliczności:
co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom
co do roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnej przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę
co do roszczeń przysługującemu jednemu z małżonków przeciwko drugiemu w trakcie trwania związku małżeńskiego
co do wszystkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania sprawy danego rodzaju
Zawieszenie biegu przedawnienia polega na tym, że przez okres przewidziany w przepisie przedawnienie nie biegnie (okres ten nie wlicza się do biegu przedawnienia). Po zakończeniu tego okresu przedawnienie biegnie dalej.
Przerwanie biegu przedawnienia powodują okoliczności:
przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju
przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje
Przerwanie biegu przedawnienia polega na tym, że z powodu przewidzianego w przepisie przedawnienie przestaje biec a po przeminięciu powodu przedawnienie zaczyna biec od początku (cały okres dotychczasowego przedawnienia uważa się za niebyły).
Termin jako uwarunkowanie czynności prawnych
Strony zawierając umowę mogą uzależnić tą umowę od zdarzenia przyszłego i niepewnego.
Wyróżniamy dwa rodzaje warunków:
1. Warunek zawieszający – oznacza, że skutki czynności prawnej mogą powstać z góry oznaczonym terminie. Jeżeli skutek prawny ma nastąpić z nadejściem terminu mówimy wówczas o terminie początkowym.
2. Warunek rozwiązujący – oznacza, że skutki czynności prawnej mogą ustać w oznaczonym terminie. Jeżeli skutek prawny ustaje w określonym terminie mówimy o warunku końcowym.
Przedstawicielstwo polega na tym, że czynności prawne dokonuje przedstawiciel działający w granicach umocowania i jego działania wywołują bezpośrednio skutki dla reprezentowanej osoby.
Przedstawicielstwo ma charakter przedstawicielstwa :
czynnego, jeżeli przedstawiciel składa oświadczenie woli
biernego, jeżeli przyjmuje oświadczenie woli od drugiej osoby
Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na:
ustawie (przedstawicielstwo ustawowe). Przedstawicielami ustawowymi małoletnich dzieci są osoby sprawujące władzę rodzicielską.
oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo). Pełnomocnictwem jest oświadczenie woli mocodawcy o udzielani pełnomocnictwa , złożone pełnomocnikowi.
Rodzaje pełnomocnictw
1. Pełnomocnictwo ogólne – obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba, że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności. Pełnomocnictwo to powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie.
2. Pełnomocnictwo rodzajowe – do określonego rodzaju czynności
3. Pełnomocnictwo do danej czynności – to pełnomocnictwo wymaga dokładnego określenia zakresu umocowania w pełnomocnictwie, ponieważ jego przekroczenie może spowodować nieważność umowy
Jeżeli czynność prawna musi być dokonana w szczególnej formie np. akty notarialnego to w tej samej formie musi być udzielone pełnomocnictwo.
Pełnomocnikiem może być osoba nie posiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych. To, że dana osoba ma ograniczone zdolności do czynności prawnych ma pełnomocnictwo i nim dysponuje może dokonać dla mocodawcy każdej czynności prawnej do której została upoważniona.
Pełnomocnictwo może być w każdej chwili odwołane . Mocodawca może zrzec się dowołania pełnomocnictwa. Umocowanie wygasa z chwilą śmierci pełnomocnika lub śmierci mocodawcy. Do momentu do którego pełnomocnictwo nie zostało odwołane pełnomocnik może dokonywać działań w granicach umocowania. Gdy pełnomocnictwo jest odwoływane to pełnomocnik powinien zwrócić mocodawcy dokument . W sytuacji w której pełnomocnik przekroczy lub nie ma umocowania ważność czynności zależy od zachowania się mocodawcy, jeżeli mocodawca potwierdzi to czynność jest ważna. Druga strona może wyznaczyć termin w którym mocodawca zobowiązany jest potwierdzić umowę.
Pełnomocnik nie może być drugą strona umowy z mocodawcą , nie może reprezentować dwóch stron.
Rodzajem pełnomocnictwa jest prokura.
Prokura jest pełnomocnictwem w spółkach prawa handlowego jej zakres ustala kodeks handlowy. Prokurent może wszystko oprócz zbycia i wydzierżawienia spółki.
Prawo rzeczowe **
Prawo rzeczowe jest działem prawa cywilnego. W ramach tego działu formułuje się powstanie, treści, zmiany, ustanie, praw własności oraz innych form korzystania z rzeczy, czyli praw podmiotowych.
Aby dane prawo podmiotowe było regulowane przez prawo rzeczowe muszą być spełnione dwa warunki:
1. musi ono dotyczyć rzeczy
2. musi być prawem bezwzględnym
Rzeczami (art.45 KC) są przedmioty materialne, które charakteryzują się tym, że są materialnymi częściami przyrody i mają charakter samoistny.
Rzeczami nie są: dobra niematerialne (utwory, wynalazki), prawa, energia, złoża mineralne, dzikie zwierzęta wolne, pieniądze, zwłoki.
Rzeczy dzielimy na rzeczy:
1. Nieruchome
2. Nieruchomości- nieruchomości gruntowe (część powierzchni ziemskiej), budynki (nieruchomości budynkowe), części budynków (nieruchomości lokalowe).
Nieruchomości dzielimy na :
- podzielne – to takie, które bez utraty właściwości można użytkować
- niepodzielne
******************************
Części składowe i przynależności
Rzeczy składowe to elementy, które przez połączenie z rzeczą tracą byt samodzielny.
Części składowe rzeczy dzielą los rzeczy, nie mogą być przedmiotem odrębnych praw rzeczowych, chyba, że się nie da oddzielić od rzeczy.
Przynależności to są odrębne rzeczy potrzebne do korzystania z rzeczy głównej (kluczyki do samochodu, koło zapasowe..)
Źródła prawa rzeczowego
Źródłem prawa rzeczowego jest konstytucja. Oprócz konstytucji, kodeks cywilny a oprócz kodeksu cywilnego dwie ustawy: ustawa o księgach wieczystych i hipotece oraz ustawa o gospodarce nieruchomościami. Z ogólnych podstawowych aktów mamy ustawy szczegółowe (prawo górnicze).
Własność jest kategoria prawną i ekonomiczną.
Własność jest pojęciem interdyscyplinarnym. Art. 140 KC mówi, że własność jest to najszersze prawo do rzeczy. Pojęcie to jest nieprecyzyjne bo dotyczy wszystkiego. Precyzyjniej określa własność art. 44 KC, który mówi, że własność to ogół praw majątkowych nie tylko cywilnych ale i innych praw, jest równoznaczna z mieniem. Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. Własność jest kategorią zmienną zależy od systemu gospodarczego.
Prawo zobowiązań
Prawo zobowiązań to część prawa cywilnego. Zobowiązania opisane są w księdze trzeciej KC.
Zobowiązanie można rozumieć jako stosunek zobowiązania powstałe poprzez zawarcie umowy cywilnoprawnej
Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Świadczenie może polegać na działaniu albo zaniechaniu.
W każdy stosunku zobowiązaniowym występują: podmioty, przedmiot (świadczenie), treść stosunku prawnego, (uprawnienia wierzyciela i odpowiadające im obowiązki dłużnika).
Po stronie wierzyciela istnieje wierzytelność natomiast po stronie dłużnika odpowiadający jej dług.
Świadczeniem jest zachowanie dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania, mające na celu zadośćuczynić chronionemu interesowi wierzyciela.
Umowa jest to podstawowy instytucja prawa cywilnego. Jest to podstawowy instrument realizowania interesów, zaspakajania potrzeb, dystrybucji dóbr i usług. Umowa to jeden z podstawowych instrumentów działalności gospodarczej.
Wybór rodzaju umowy należy do stron, to strony muszą dostosować umowę do swoich potrzeb.
Zawierając zobowiązania a nie dochowując zgodności z przepisami prawa wywołamy odmienne skutki.(umowa pożyczki pieniędzy w wysokości ponad 500 zł musi być spisana).
Warunki konieczne do zawarcia umowy:
1. Do zawarcia umowy konieczne są co najmniej dwie osoby (strony)
Strony umowy, które po zawarciu umowy nazywamy kontrahentami (sprzedający – nabywca, zamawiający – dostawca....). Oferent – strona składająca ofertę , oblat – osoba , która podjęła działania zgodnie z ofertą. Wierzyciel , strona która żąda określonego zachowania, dłużnik to strona zobowiązania, która ma obowiązek te działania wykonać i wykonuje je na rachunek wierzyciela.
2. Osoby musza posiadać zdolność do czynności prawnych (pełną lub ograniczoną)
Zawarcie umowy polega na świadomym swobodnym oświadczeniu woli, osiągnięcia skutków prawnych, które są określone w treści umowy.
Oświadczenie woli musi mieć formę:
jeżeli jest wskazana przez prawo to taką jak prawo wskazuje
jeżeli nie ma wskazania to dowolną
Klasyfikacja umów
Umowy klasyfikuje się pod kątem wskazanie jej istotnych cech i to wykazanie cech umowy jest podstawą klasyfikacji.
Najbardziej generalnym podziałem umów jest podział na:
1. Umowy zobowiązania polega na tym, że strona, która jest uprawniona w tej umowie, czyli wierzyciel, ma prawo żądać określonych zachowań od drugiej strony, czyli dłużnika. Umowa zobowiązania polega na zobowiązaniu się do działania jest to prawo jednej strony, obowiązek drugiej strony.
Umowa zobowiązania może być :
- dwustronna
- jednostronna
2. Umowy rozporządzenia polega na przeniesieniu obciążenia z jednej strony umowy na drugą (umowa przechowania)
Inny podział umów:
1. Odpłatne - związane z korzyścią finansową
2. Nieodpłatne - nie są związane z korzyścią finansową
3. Nazwane- mające nazwę kodeksową
4. Nienazwane
5. Realne – polega na tym, że jej wykonanie polega na wręczeniu rzeczy realnej
6. Losowe – to takie co do których skutki prawne są określone ale zajście tych skutków zależy od wydarzeń losowych (gry liczbowe). Umowa ubezpieczenia jest również umową losową.
Zasady i ograniczenia swobody umów
Każda występująca swoboda związana jest z jej ograniczeniem
Wyróżniamy cztery zasady swobody umów :
1. Swoboda decyzji o zawarciu kontraktu
2. Zasada swobody wyboru kontrahenta
3. Zasada swobody kształtowania treści
4. Zasada swobody wyboru treści
Źródła powodujące ograniczenia swobody umów:
1. Przepisy prawa – to może się znaleźć w umowie co nie jest nakazane lub zakazane prawem. Bo jeżeli prawo nakazuje formę umowy to musi być ona zawarta w tej umowie czyli wprowadza ograniczenia. Są szczegółowe przepisy prawa, które ograniczają swobodę umów (art. 388 KC mówiący o wyzysku)
2. Zasady współżycia społecznego – umowa nie powinna być sprzeczna z normami moralnymi, normami obyczajowymi. Treść umowy nie może być amoralna.
Wady oświadczenia woli
Wady oświadczenia woli zapisane są w KC w art.82- 88. Te artykuły wskazują na 5wad oświadczenia woli:
1. Brak świadomości lub swobody (art. 82 KC) – wada ta polega na nieważności oświadczenia woli (zaburzenia i choroby psychiczne, upojenie alkoholowe..)
2. Pozorność (art. 83 KC)– sytuacja może mieć dwa znaczenia:
- jako oświadczenia woli w formie nie na serio („imprezowe”)
- stworzenie sytuacji polegającej na ukryciu faktu i w związku z tym wywołanie pozornego
wrażenia
3. Błąd (art. 84 KC) – jest to wzięcie czegoś co nie jest prawdziwe lub wzięcie czegoś nieprawdziwego za prawdziwe.
- błąd istotny polega na tym, że on pozwala w sposób jednoznaczny domniemywać, że
strona by umowy nie zawarła znając prawo
- błąd świadomy
- błąd nieświadomy
4. Podstęp (art. 86 KC)- jest to świadome wywołanie (podstępne) wywołanie błędu. Mówiąc o podstępie należy powiedzieć, że jeżeli istnieje błąd który można łatwo wykryć (kupno samochodu z 3 kołami), błąd taki nie skutkuje. Podstęp dokonany przez osobę trzecią skutkuje wówczas gdy dokonany jest za wiedzą strony umowy. Stosunek do reklamy jest taki, który da się zobaczyć w chwili odbioru, oglądając reklamę adresat powinien wiedzieć co ogląda, czyli po co jest reklama i jaki jest jej cel. Przy stratach poniesionych na skutek podjęcia czynności wynikającej z reklamy nie można mówić o podstępnie reklamodawcy.
5. Groźba (art.87 KC) – jest to bezprawne wymuszenie zachowania na skutek zagrożenia życia, niepokoju o życie strony umowy lub jej bliskich. Jeżeli umowa jest zawarta w sytuacji groźby dokonanej przez osobę trzecią bez wiedzy strony, to ona również skutkuje jako wada. Przedawnienie w przypadku groźby liczy się od momentu ustania stania stanu groźby.
Własność
Własność prywatna jest własnością, która nie jest zdefiniowana w prawie. Potocznie mówimy, że własnością prywatną jest wszystko to co należy do ludności (dobra konsumpcyjne).
Podmiotami są podmioty prawa cywilnego.
Własność społeczna obejmuje własność państwową, komunalną oraz organizacyjną (stowarzyszenia, związki zawodowe).
Własność powstaje ze względu na cel któremu ma służyć. Celem jest potrzeba zbiorowości samorządu gminnego, regionalnego, lokalnego..
Zasady własności społecznej:
1. można ja wykorzystać w celach wskazanych w ustawie;
2. decyzje odnośnie zarządzania własnością muszą być sformalizowane;
3. stosuje się przywilej uprawnienia i dotowania;
4. jest wydzielona z ogólnego mienia państwa;
Atrybuty własności:
1. pozytywne: związane ze sferą uprawnień dotyczących korzystania z rzeczy , rozporządzania rzeczą i przetwarzania rzeczy
2. negatywne: odnoszą się do innych osób, są one zobowiązane do nienaruszania cudzej własności
Okoliczności wspólne korzystania z własności:
1. przepisy ustawy: ustawa określa np. jak możemy korzystać z rzeczy, jakie wymogi musimy spełnić przy sprzedaży
2. zasady współżycia społecznego
3. społeczno- gospodarcze przeznaczenie danej rzeczy
Ochrona własności
Zadanie ustawodawstwa jest ustalenie takich form aby własność chronić przed innymi.
Roszczenia windykacyjne (art. 221 KC) – właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba ,że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą
Roszczenia negatoryjne (art. 222 KC) – przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń..
Dodatkową ochrona własności jest powództwo o ustalenie prawa. Wynika ono z art. 183 KC .
Każda osoba , która jest zainteresowana, może żądać ustalenia przez sąd istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego.
Roszczenie o zwrot pożytków (art. 224 KC) – to co się osiąga z posiadania rzeczy
Roszczenie o odszkodowanie za szkodę (art. 225 KC) – spowodowane zużyciem rzeczy, pogorszeniem lub utratą.
Roszczenie z tytułu nakładów jakie dokonał władający rzeczą np. przy ulepszeniu dzierżawionego mieszkania.
Współwłasność
Współwłasność łączna istnieje na podstawie przepisów i kształtowana jest na podstawie osobistego stosunku, który łączy strony np. małżeństwo (wspólnota majątkowa).
Charakterystyczną cechą w spółkach jest zasada, że każdy ze wspólników odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania w obrocie gospodarczym spółki.
Współwłasność łączna oparta jest na bezgranicznym zaufaniu.
Współwłasność ułamkowa nie ma specjalnego przeznaczenia a jej powstanie jest często przypadkowe np. w przypadku darowizny czy spadku.
Przyjmuje się, że jeżeli udziały poszczególnych osób nie zostały podzielone, to uważa się je za równe.
Charakterystyczną cechą współwłasności ułamkowej jest to, że każdy współwłaściciel może bez zgody pozostałych współwłaścicieli rozporządzać swoimi udziałami.
Reguły korzystania z obu rodzajów współwłasności reguluje KC w art. 195-221.
Podstawą współdziałania w zarządzaniu jest jej podział na działania zwykłego lub nadzwyczajnego zarządu.
Zwykły zarząd podejmuje czynności zwykłe, typowe decyzje może podejmować jedna osoba.
Zarząd nadzwyczajny wykracza poza obszar czynności zwykłych, decyzje musza podejmować wszystkie osoby.
Zniesie nie współwłasności następuje trybem sądowym.
Współwłasność lokali występuje poza KC. Decyduje o tym ustawa, która wprowadza swobodę względem lokalu. Jej przedmiotem może być każdy lokal. Dopuszcza się ustanowienie kilku lokali dla jednej osoby, dokwaterowanie do lokalu.
Sposób pochodny musi uwzględniać prawa poprzednika i podstawową formę nabycia własności (umowa).
Przeniesienie własności na nabywcę
w przypadku rzeczy oznacza, że przechodzą one w momencie podpisania umowy
rzeczy oznaczone gatunkowo (cukier, mąka) – w momencie dostarczenia
rzeczy co do tożsamości – w momencie zawarcia umowy
Znalezienie jest regulowane w zależności od tego do kogo ona należy. Właściciel określony powinien się zgłosić w ciągu roku, natomiast osoba nie określona - w ciągu 2 lat.
Osoba znajdująca może żądać 10% (ustawowo) wartości znaleźnego.
Rzeczy znalezione w pociągach, statkach powinny być zwrócone zarządcy linii – w tym przypadku znaleźne nie przysługuje.
Jeżeli wzniesie się budowlę na cudzej nieruchomości to właścicielem tej budowli jest właściciel nieruchomości. Jeżeli rzeczy zostały połączone i nie można ich podzielić – to właściciele dzielą się na pół lub jedna osoba przekazuje odszkodowanie.
Użytkowanie wieczyste
Użytkowanie wieczyste jest formą wykorzystania gruntów Skarbu Państwa, które mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i osobom prawnym.
Użytkowanie wieczyste należy do praw bezwzględnych podmiotowych i zbliżone jest pod względem charakteru do własności. Użytkowanie wieczyste trwa od 40 do 99 lat z możliwością przedłużenia.
Ograniczone prawo rzeczowe – przysługuje osobom fizycznym lub prawnym wzglądem rzeczy, której właścicielem jest inna osoba. Do ochrony praw rzeczowych ograniczonych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności.
Ograniczonymi prawami rzeczowymi są:
użytkowanie
zastaw
służebność
własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego
spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego
prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej
hipoteka
Użytkowanie może dotyczyć rzeczy, nieruchomości a także praw. Użytkownikowi przysługuje prawo do użytkowania oraz prawo do pobierania pożytków z rzeczy (czasem ograniczone).
Użytkowanie wygasa jeżeli rzecz jest nie użytkowana przez 10 lat.
Zastaw – ustanowiony umową lub ustawowy, może zabezpieczać wierzytelności bieżące lub przyszłe. Umowa nie wymaga szczególnej formy poza zastawem rejestrowym (Ustawa z
dn. 6.12.1996 roku Dz.U. nr 149) . W odróżnieniu od klasycznego zastawcy , rzecz znajdująca się u zastawnika wymaga wpisu do rejestru zastawów i jest forma zabezpieczenia banków, gmin, spółdzielni. Zastawca składa zobowiązanie, że nie zbędzie rzeczy w określonym czasie.
Zastaw ustawowy powstaje z mocy prawa i jest korzyścią danych osób(np. rzecz przewoźnika, spedytora ). Osoby te mogą ustanowić zastaw na rzeczach innych osób, które znajdują się w ich pomieszczeniach.
Służebność jest to ograniczenie w wykonywaniu prawa własności dotyczy osoby, która faktycznie włada nieruchomością. Ustanawia się ją wyłącznie na nieruchomościach . Na jej podstawie osoba uprawniona ma prawo korzystać z cudzej nieruchomości, ale tylko w określony sposób
np. prawo przejazdu, pobierania wody. Zobowiązuje właściciela do nieutrudniania osobie korzystającej z jego nieruchomości.
Służebności dzielimy na:
osobiste – służebność niezbywalna, przypisana danej osobie
gruntowe – jest zawsze wpisana do aktu notarialnego, jest dal gruntu którym dysponuje właściciel
Hipoteka – jest zbliżona do zastawu, odnosi się ona do nieruchomości bez względu na właściciela. Szczegółowe przepisy reguluje ustawa o księgach wieczystych i hipotece.
Księga wieczysta to dokument stanu prawnego nieruchomości. Wpisy w tej księdze korzystają z domniemania prawdziwości i jawności, ponadto obowiązuje zasada rękojmii. Rękojmie wyłącza wpisane ostrzeżenie (np. że nie są wyjaśnione prawa własności).
Posiadanie i dzierżenie
Posiadanie – to posiadanie stanu faktycznego władztwa nad rzeczą (stan faktyczny a nie prawny).
Posiadanie można podzielić na:
1. posiadanie zależne – posiadaczem zależnym jest ten, kto na podstawie zawarcia umowy, włada rzeczą np. najemca, dzierżawca
2. posiadanie samoistne – właściciel rzeczy nią włada-
3. posiadanie służebności - dotyczy osób, która faktycznie włada nieruchomością
Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktyczne włada jak właściciel (posiadacz samoistny) jak i ten kto nią faktyczne włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca, lub mający inne prawo , z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).
Skutki posiadania
1. domniemanie, że posiadacz jest właścicielem samoistnym, że istnieje ciągłość posiadania i posiadanie jest w dobrej wierze;
2. możliwość zasiedzenia;
3. posiadanie chronione jest przez przepisy prawa
Dzierżenie
Dzierżycielem jest osoba, która faktyczne włada rzeczą.
Różnica między posiadaczem a dzierżycielem jest taka, że pierwszy posiada rzecz dla siebie, a drugi spełnia interesy właściciela. Dzierżyciel to np. spedytor, przewoźnik....
Sposoby zawierania kontraktów
Sposoby zawierania kontraktów: (trzeba umieć je scharakteryzować!!!)
oferty – podstawowy sposób zawierania umów. Regulują je art. 60-70 KC
negocjowanie (rokowania)
przetargi
aukcje
umowa przedwstępna
listy intencyjne
Kontrakt nie może być sprzeczny z zasadami obrotu gospodarczego.
Ogólna zasadą w prawie cywilnym jest to, iż oświadczenie woli może być złożone w dowolnej formie (pisemnej, ustnej) aby wywołało skutki prawne.
Szczególnymi formami złożenia oświadczenia woli są :
forma pod rygorem nieważności – wymóg formy pisemnej np. przy pełnomocnictwie ogólnym, o przejęcie długu, przy umowie poręczenia
forma dla celów dowodowych – jest ona obligatoryjna jeżeli przedmiotem umowy jest zobowiązanie przekraczające 2000 zł
forma dla wywołania oznaczonych skutków prawnych
Adam Mickiewicz "Dziady część III"