Pan Tadeusz" A. Mickiewicza jest epopeja szlachecka rozgrywajaca sie w dobie napoleonskiej. Opisuje obyczaje i zycie szlachty w schylkowym okresie Rzeczpospolitej szlacheckiej. Glównym celem bylo wzbudzenie w narodzie patriotyzmu: pochwala walki o wolnosc i wezwanie do niej, budzi nadzieje na przyszlosc oraz sugeruje koniecznosc laczenia walki politycznej z reformami spolecznymi. Jest to polska epopeja narodowa, spelnia bowiem podstawowe wymagania gatunku: - obszernosc utworu; - wierszowany (13-to zgloskowy); - ukazujacy losy wybranej grupy spolecznej (zwyklych, przecietnych ludzi, przedstawicieli glównie sredniej szlachty, choc pojawia sie równiez arystokracja oraz szlachta zasciankowa) na tle wydarzen waznych, przelomowych dla calego narodu (kampania napoleonska);- narrator jest wszechobecny, wszechwiedzacy i obiektywny;- bohater zbiorowy i jednostkowy;- posiada inwokacje;- realizm szczególów;- porównania homeryckie;- pojawiaja sie liczne opisy (statyczne i dynamiczne) majace na celu opóznienie rozwoju wydarzen i wzmozenie ciekawosci czytelnika. Czesto slyszy sie, ze Pan Tadeusz to epopeja narodowa lub epopeja szlachecka. Okreslenia tego uzywa sie jednak nie tylko dla podkreslenia roli i wagi, jaka spelnia dzielo to w historii literatury polskiej. Bez watpienia jest to jeden ze "skarbów" polskich zasobów, lecz zasluguje na miano eposu równiez ze wzgledu na rygorystyczna kompozycje wedlug zasad tego gatunku. Epos jest wielkim, rozbudowanym utworem wierszowanym, tu trzynastozgloskowcem, który przedstawia dzieje bohaterów na tle wydarzen historycznych, przelomowych dla danej spolecznosci. W Panu Tadeuszu tym wydarzeniem jest przemarsz wojsk Napoleona przez Europe, postacie to Soplicowie, Horeszkowie i cala spolecznosc litewskiej prowincji. Epos rozpoczyna sie inwokacja. Nie ma chyba slynniejszej apostrofy polskiej jak: "Litwo, ojczyzno moja" Mickiewicza". Poeta zwraca sie do odleglej ojczyzny i Matki Boskiej, proszac, jak to w inwokacji byc powinno, o pomoc w tworzeniu dziela. Porównania homeryckie - sa obecne w eposie Mickiewicza w opisach przyrody, drzew, burzy czy sadu, np. "Chmury". Realizm szczególu - czyli metoda opisywania rzeczy z epicka dokladnoscia, tak, ze na podstawie tego opisu mozna by odmalowac fotograficznie dana rzecz. Tak opisywany jest slynny serwis rodowy, strój zareczynowy Zosi, rodzaje grzybów i drzew litewskich itd. Epizodycznosc akcji - wiele jest w Panu Tadeuszu epizodów - opisy przyrody, spór Rejenta i Asesora o psy, gra Jankiela - nie stanowia przeciez glównej osi wydarzen, a spelniaja wazna role w utworze. Retardacja - czyli obecnosc takich partii utworu, które "zatrzymuja" akcje, opózniaja nastepne wydarzenia, tym samym mobilizuja czytelnika, poglebiajac ciekawosc. Liczne opisy w Panu Tadeuszu spelniaja te role - znów opisy przyrody, nieba, obyczajów, grzybów, serwisu, strojów itd.Narrator - jest tu w przewazajacej czesci trzecioosobowy, zdystansowany, przedstawia odbiorcy osoby i wydarzenia, sam zas uczucia swoje ujawnia tylko w inwokacji. W toku narracji Pana Tadeusza zauwazamy obecnosc jeszcze jednego narratora - glosu, który wyraza opinie lub poglady ogólu, nie wszystko wie do konca, czesto przedstawia domysly, uzywa sów "podobno", "mówiono" - tak jak w przypadku opowiesci o ksiedzu Robaku. Bohater zbiorowy - ta cecha eposu jest tu takze realizowana. Bohaterem jest szlachta - zróznicowana wewnetrznie, czasem nieco idealizowana, lecz szlachta polska doby napoleonskiej - dlatego tez czesto utwór nazywany jest epopeja szlachecka
Adam Mickiewicz "Dziady część III"