Wyszukiwarka:

Wszędzie ------------------ Artykuły Newsy Informacje Linki Pliki

PRAWO GOSPODARCZE 1. Pojęcie prawa gospodarczego Prawo gospodarcze jest kompleksową gałęzią prawa, która tworzą normy prawne dotyczące organizacji i działalności przedsiębiorców. Nadał nie ma jednolitej koncepcji tej gałęzi prawa. Uważa się, że prawo gospodarcze — zarówno publiczne jak i prywatne obejmuje zespół norm dotyczących życia gospodarczego: prawo publiczne — obejmuje ustrój społeczno — gospodarczy, działalność interwencyjną państwa w dziedzinie gospodarki (kompetencje i formy działania swobodnej działalności gospodarczej), ochronę administracyjno — prawną przedsiębiorców, ich prawo zrzeszania się obligatoryjnego lub dobrowolnego, a także prawo zrzeszania się konsumentów, pracowników i pracodawców.- prawo prywatne (handlowe) — obejmuje zarówno wyżej wymienione elementy, jak i ustrój przedsiębiorców i stosunki prawne z ich udziałem oraz ochronę cywilnoprawna ich interesów. 2. Pojecie działalności gospodarczej. Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy (art. 2 ust. I ustawy z dnia 19 listopada 1999r — Prawo działalności gospodarczej) jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa i usługowa oraz poszukiwanie i rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób ciągły i zorganizowany. Na podstawie art. 2 ust. 1 Prawo działalności gospodarczej można wskazać trzy podstawowe wyznaczniki pojęcia działalności gospodarczej: 1) gospodarczy charakter wykonywanej działalności, 2) zarobkowy charakter tej działalności (ukierunkowanie jej na osiągniecie zysku), 3) wykonywanie tej działalności w sposób ciągły i zorganizowany. 3. Pojęcie przedsiębiorcy. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo (synonim zwrotu profesjonalny, fachowy, zarobkowy), we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Notariusz, a także radcy prawni i adwokaci świadczący pomoc prawną oraz świadczący pomoc w zakresie własności przemysłowej nie są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy Prawo działalności gospodarczej. 4. Zasada wolności gospodarczej. Zasada wolności gospodarczej jest cechą konstytutywną gospodarki rynkowej, podstawą nowego ustroju społeczno—gospodarczego. Zasadę wolności gospodarczej wprowadza art.. 5 Prawo działalności gospodarczej stanowiąc, że podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Np.: swoboda podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej przejawia się w: wyborze formy działalności gospodarczej, profilu i jego zmianie, zatrudnieniu, kształtowaniu cen, zakończeniu działalności gospodarczej, składają się na nią również zespoły różnych wolności i praw, jak prawo własności, wolność osobista, wolność wyboru zajęcia i miejsca zamieszkania, prawo do przedsiębiorczości, prawo do równości wobec prawa z innymi przedsiębiorcami, prawo do równej i wolnej konkurencji, wolność umów itp. Charakter poszczególnych praw decyduje o charakterze wolności gospodarczej i jej zakresie. Przyjmuje się, że zasada wolności gospodarczej nie przysługuje podmiotom administracji publicznej: rządowej i samorządowej. Organy władzy i administracji publicznej są bowiem powołane do realizowania określonych prawem kompetencji i już z tej przyczyny nie mogą korzystać z „wolności podstawowych” w zakresie i w sposób jaki korzysta z nich jednostka (człowiek). Natomiast podmiotom publicznym o mieszanym charakterze wolność gospodarcza przysługuje tylko w zakresie, w jakim podmioty działają na podstawie prawa cywilnego. 5. Zasada równości gospodarczej. Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone każdemu na równych prawach, czyli przedsiębiorcy powinni być traktowani równo, według jednolitej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminacyjnych, jak i faworyzujących. Zasada wolności gospodarczej gwarantuje jednakowe traktowanie zarówno w stosunku do podmiotów krajowych jak i podmiotów zagranicznych. Urzeczywistnienie wolności gospodarczych zakłada, że państwo traktuje wszystkich obywateli w stosunkach gospodarczych w sposób jednakowy, czyli wmyśl zasady obywatele mają równe prawa (równość wobec prawa). Według ustawy nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Zasada równości zakazuje państwu zróżnicowanego traktowania gospodarujących obywateli, ale tylko wyłącznie w warunkach, które z natury rzeczy wymagają jednolitego traktowania. Zasada ta dopuszcza w niektórych sytuacjach odmienne traktowanie przedsiębiorców. Zasada równości gospodarczej oznacza także równość w zakresie: wyboru formy organizacji, obowiązków ubezpieczeniowych, określenia tzw. zdolności kredytowej i wekslowej, podatkom i dotyczącym innych obciążeń publiczno — prawnych, tzw. zdolności upadłościowej i układowe, przestrzegania działalności gospodarczej różnego rodzaju obowiązków wynikających z przepisów prawnych o charakterze policyjno — administracyjnym (ochrona środowiska, przepisy przeciwpożarowe, przepisy z zakresu planowania przestrzennego, itp.) Wyjątkiem od zasady równości w zakresie podejmowania działalności gospodarczej jest wykonywanie tej działalności przy utrzymaniu monopolu państwowego. Brak natomiast takiego wyjątku w przypadku koncesjonowania działalności gospodarczej oraz w odniesieniu do tych sytuacji, gdy na wykonywanie działalności gospodarczej potrzebne jest zezwolenie. W tym przypadku zasada równości doznaje pewnego uszczerbku, ale uprawnionymi do ubiegania się o otrzymanie koncesji, zezwolenia na wykonywanie takiej działalności są z reguły wszystkie podmioty na równych prawach, o ile spełniają określone ustawowo warunki. 6.Pojęcie źródeł prawa gospodarczego publicz. Źródło prawa to akt normatywny (prawotwórczy) zawierający przepisy dające podstawę do konstruowania norm danej gałęzi prawa – źródło prawa w znaczeniu formalnym. Źródło prawa w znaczeniu materialnym możemy rozumieć jako ogół okoliczności o ekonomicznym, kulturowym, politycznym, społecznym oraz religijnym charakterze, których oddziaływanie wpłynęło na treść i formę obowiązującego prawa. Na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. Nr 62, poz. 718) oficjalnym źródłem prawa są: 1.Dz.U. 2. Monitor Polski 3. dzienniki urzędowe administracji rządowej i urzędów centralnych 4. wojewódzkie dzienniki urzędowe Nieoficjalnym źródłem prawa są: dokumenty i obiekty na podstawie których można ustalić treść norm prawnych. Źródła prawa możemy także podzielić na powszechnie obowiązujące oraz na wewnętrzne. Źródła prawa powszechnie obowiązującego: 1. konstytucja – najwyższy akt prawny w państwie. Reguluje najbardziej ogólne prawa i obowiązki obywateli, ustrój państwa, zasadnicze funkcje organu państwa, ogólne zasady odnośnie spraw społecznych, 2. Umowy międzynarodowe - ratyfikowane przez parlament. Stanowią one źródło prawa wewnętrznego (krajowego), 3. Umowy – podstawowe źródło prawa (gospodarczego) reguluje każdą kwestię, która nie została uregulowana w konstytucji. Musi być zgodna z konstytucją oraz z umowami międzynarodowymi ratyfikowanymi w naszym kraju. 4. Rozporządzenia – reguluje te kwestie które zezwala mu ustawa. Reguluje te kwestie na które zezwala ustawa i muszą być one zgodne z konstytucją i umowami międzynarodowymi oraz z uchwałą. Prawo wewnętrzne to normy obowiązujące jedynie wewnątrz organów aparatu władzy publicznej np.: uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezydenta RP, Prezesa RM i Ministrów. Źródła prawa gospodarczego publicznego to forma, wola państwa w stosunku do przedsiębiorcy w zakresie gospodarowania. Cechuje je oszędność i mała stabilność: 1. Kodeks cywilny – reguluje stosunki cywilno prawne miedzy osobami fizycznymi i prawnymi. 2. Inne źródła prawa gospodarczego: (ustawy) 7. Pojęcie sprawy gospodarczej Sprawami gospodarczymi są sprawy ze sto¬sunków cywilnych między przedsiębiorcami wykonującymi działalność gospodarczą na zasadach określonych właściwymi przepisami prawnymi w zakresie wykonywanej przez nie działalności gospodarczej. Sprawami gospodarczymi są również sprawy: ze stosunku spółki, przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszania środowiska i przywrócenie do stanu poprzedniego lub na¬prawie szkody oraz ogra¬niczenie działalności zagrażającej środowisku, między organami przedsiębiorstwa państwowego, między przedsiębiorstwem państwowym, jego organa¬mi a jego organem założycielskim lub sprawują¬cym nadzór, postępowania o poprawie gospodarki przedsię¬biorstwa państwowego i o jego upadłości, z zakresu prawa upadłościowego i prawa o postępowaniu układowym, inne, przekazane przez odrębne przepisy. Druga definicja sprawy gospodarczej stanowi podstawę do kwalifikacji spraw go¬spodarczych rozpoznawanych w procesie. Według tego przepisu sprawą gospodarczą jest sprawa ze stosunków cy¬wilnych między podmiotami gospodarczymi w zakresie wy¬konywanej przez nie działalności gospodarczej. Ponadto sprawami gospodarczymi są także wynikające: ze stosunku spółki, przeciwko podmiotom gospodarczym o zaniechanie na¬ruszania środowiska , należące do właściwości sądów na podstawie przepisów o ochronie konkurencji 8. Interwencjonizm i protekcjonizm państwa Interwencjonizm państwa – działania państwa mające na celu osiągnięcie pewnych celów. Może on być szerszy w systemie gospodarki planowej a węższy w systemie gospodarki wolnorynkowej. W gospodarce rynkowej interwencjonizm polega na stosowaniu pewnych barier jak ograniczenie produkcji czy stosowanie podatku. Pewną odmianą interwencjalizmu państwa jest protekcjonizm. Polega on na podjęciu pewnych działań ekonomicznych ograniczających rozprzestrzenianie się importu z zewnątrz a na zwiększeniu działalności eksportowej za granicę. 9. Obowiązki uniwersalne przedsiębiorców 1.Normatywy techniczne Zgodnie z przepisami ustawy, system oceny zgodności stanowią: przepisy określające wymagania oraz specyfikacje techniczne dotyczące wyrobów i procesów ich wytwarzania. Znakiem zgodności jest zastrzeżony znak, nadany lub stoso¬wany zgodnie z zasadami certyfikacji, który wskazuje, że dany wyrób lub proces jest zgodny z wymaganiami lub specy¬fikacjami technicznymi. Ocenie zgodności z zasadniczymi wymaganiami obowiązkowo będą poddane wprowadzone do obrotu wyroby, które mogą stanowić zagrożenie albo służą ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia, mienia lub środowiska. 2.Certyfikaty Są to dokumenty przeznaczone do okazania właści¬wym władzom poza granicami RP i zaświadczają o wiary¬godności importera i o objęciu kontrolą przez właściwe or¬gany RP transakcji w zakresie importu na polski obszar celny towarów o znaczeniu strategicznym. Wymienione dokumenty wydaje Minister Gospodarki. 3.Obowiązek posiadania uprawnień Przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby działalność gospodarcza była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych. Sam przedsiębiorca, gdy jest tylko właścicielem przed¬siębiorstwa lub organizatorem jego działalności, a nie wy¬konuje czynności wymagających uprawnień zawodowych, nie musi ich posiadać. Uprawnienia zawodowe to wiedza teoretyczna i umiejętności praktyczne, potwierdzone przez uprawniony organ w formie dokumentu rządowego na podstawie któ¬rego jest możliwe wykonywanie określonego rodzaju dzia¬łalności gospodarczej. 4.Obowiązki w zakresie rachunkowości Podstawową formą prowadzenia księgowości przez przedsiębiorców są księgi rachunkowe, które powinny być prowadzone w siedzibie przedsiębiorcy na podstawie wymogów i zasad określonych w ustawie. Księgi rachunkowe prowadzi się w języku polskim, a wszelkie zestawienia finansowe i wyniki przedstawia w wa¬lucie polskiej. Przepisy szczególne mogą wprowadzać pewne odstępstwa od tych reguł. Księgi rachunkowe zamyka się w zasadzie z końcem roku i sporządza sprawozdanie finansowe według stanu na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych. 5.Rachunki bankowe i rozliczenia pieniężne Przedsiębiorcy muszą stosować obrót bezgotówkowy i obowiązek posiadania rachunku bankowego. Rozliczenia bezgotówkowe realizuje się poprzez: 1 ) polecenie przelewu, 2) czek rozrachunkowy, 3) akredytywę, 4) rozliczenie planowe, 5) okresowe rozliczenie saldami,6) karty kredytowe. Przedsiębiorca jest również zobowiązany do zawiadamia¬nia urzędu skarbowego o posiadaniu rachunku bankowego oraz banków, w których są otwarte inne jego rachunki bankowe, a także o nazwie i adresie banku, w którym jest otwarty rachunek podstawowy związany z wykonywaną działalnością gospodarczą. 6. Oznaczenie zewnętrzne przedsiębiorcy, towaru lub usługi Zakład główny, oddział lub inne stałe miejsce wykonywania przez przedsiębiorcę działalno¬ści gospodarczej powinny zawierać oznaczenie przed¬siębiorcy i zwięzłe określenie przedmiotu działalności. Jeżeli przedsiębiorca oferuje to¬wary lub usługi jest obowiązany do podania w ofercie: oznaczenia przedsiębiorcy, numeru wpisu do rejestru przedsiębiorców, oznaczenie sądu rejestrowego, siedziby i adresu przed¬siębiorcy na towarach lub na ich opakowaniach zamieszczenie informacji w języku polskim zawierających oznaczenie przedsiębiorcy, producenta towaru i jego adres, nazwę towaru, inne oznaczenia i informacje wyma¬gane na podstawie odrębnych przepisów. 7. Regon i NIP Przedsiębiorca powinien uzyskać numer identyfika¬cyjny nadany przez urząd statystyczny REGON . Jest to numer identy¬fikacyjny krajowego rejestru urzędowego podmiotów go¬spodarki narodowej, niezbędny przy przekazywaniu infor¬macji wykorzystywanej do celów statystycznych. Uzyskanie numeru identyfikacji podatkowej NIP. Podstawą do nadania takiego numeru jest zgłoszenie identyfikacyjne, które składa się we właściwym urzędzie skarbowym. Numer identyfikacyjny jest nadawany w drodze decyzji administracyjnej; powinien być używany w doku¬mentach dotyczących zobowiązań podatkowych oraz przy realizowaniu innych obciążeń publicznoprawnych. 8. Przepisy karne Przedsiębiorca, który nie wypełnia obowiązków podlega karze grzywny. Tej samej karze podlega przedsiębiorca działając za osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej. Przedsiębiorca, który wbrew obowiązkowi realizuje należności lub zobowiązania, których wartość przekracza określone kwoty podlega karze grzywny. Natomiast przedsiębiorca, który nie dokonuje zawiadomień urzędu skarbowego i banków nie dokonuje zgłoszenia, podlega karze grzywny do 3 000 zł. 10. Przedsiębiorstwa państwowe Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym i samofinansującym się przedsiębiorcą, posiadającym osobowość prawną Przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone jako: przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych, przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. Przedsiębiorstwa państwowe tworzą: naczelne lub centralne organy administracji państwowej, Narodowy Bank Polski, banki państwowe, w uzasadnionych wypadkach inny organ państwowy. Akt o utworzeniu przedsiębiorstwa określa jego nazwę, rodzaj, siedzibę i przedmiot działania. Organami przedsiębiorstwa państwowego są: ogólne zebranie pracowników (delegatów), rada pracownicza, dyrektor przedsiębiorstwa. Rada pracownicza przedsiębiorstwa za zgodą ogólnego zebrania pracowników (delegatów) może wystąpić do organu założycielskiego o powierzenie zarządzania przedsiębiorstwem państwowym osobie fizycznej lub prawnej. Decyzję taką może także podjąć organ założycielski z urzędu. Przed zawarciem umowy powinien jednak uzyskać opinię od samorządu załogi przedsiębiorstwa. Organ założycielski może rozwiązać umowę o zarządzanie przedsiębiorstwem w określonych warunkach nawet ze skutkiem natychmiastowym. Organ założycielski ma prawo nałożyć na przedsiębiorstwo obowiązek wprowadzenia do planu przedsiębiorstwa zadania lub wyznaczyć przedsiębiorstwu zadania poza planem, jeżeli jest to niezbędne za względu na potrzeby obrony kraju, w wypadku klęski żywiołowej bądź w celu wykonania rozwiązań międzynarodowych. Jeżeli przedsiębiorstwo wykonuje działalność ze stratą lub zysk po opodatkowaniu nie wystarcza na opłacenie dywidendy obligatoryjnej, organ założycielski w porozumieniu z Ministerstwem Finansów może wszcząć postępowanie naprawcze, ustanawiając nad przedsiębiorstwem zarząd komisaryczny. Od tej decyzji nie przysługuje sprzeciw. Przedsiębiorstwo może być postawione w stan upadłości i likwidacji. 11. Spółki osobowe i kapitałowe. Spółki odgrywają ważną rolę w stosunkach gospodarczych państw o gospodarce rynkowej. W formie spółek występuje większość przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych, usługowych, transportowych i innych, a także banków, instytucji ubezpieczeniowych itp.. Podstawę prawną działalności spółek stanowią przepisy kodeksu cywilnego i kodeksu spółek handlowych. Kodeks spółek handlowych reguluje funkcjonowanie spółek osobowych i kapitałowych. Spółkami osobowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa oraz spółka komandytowo - akcyjna. Spółkami kapitałowymi są: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna. Spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną i za swoje zobowiązania odpowiadają własnym majątkiem z wyłączeniem osobistej odpowiedzialności wspólników. Spółkę osobową cechuje majątkowa odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki i osobiste prowadzenie spraw spółki. W spółce kapitałowej wspólnicy są z zasady odsunięci od bezpośredniego prowadzenia spraw spółki i od bezpośredniej jej kontroli, a organem ich reprezentującym jest zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie). W spółkach osobowych prowadzenie spraw spółki należy, co do zasady, do wspólników, chyba że z ustawy lub aktu założycielskiego wynika co innego. Spółka cywilna, jako spółka osobowa jest pozbawiona osobowości prawnej, a spółki: jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna, kapitałowa w organizacji są tzw. ułomnymi osobami prawnymi, mogą one bowiem we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Struktura organizacyjna spółki kapitałowej jest określona przypisami k.s.h. i swoboda wspólników w jej kształtowaniu jest ograniczona. Spółka osobowa natomiast może mieć dowolną strukturę organizacyjną określoną przez wspólników w umowie spółki. Majątek spółki w spółce kapitałowej stanowi własność spółki, w spółce osobowej majątek spółki jest współwłasnością wspólników. Skład osobowy w spółkach kapitałowych ma drugorzędne znaczenie, a do istotnych cen tych spółek należy jej płynność, co umożliwia zasada, że akcje w spółkach kapitałowych są zbywalne. W spółkach osobowych skład wspólników odgrywa istotną rolę i jest w zasadzie trwały. Odpowiedzialność za zobowiązania spółki w spółkach kapitałowych ponosi jedynie spółka. W spółkach osobowych za zobowiązania spółki odpowiadają wspólnicy. Spółki handlowe (osobowe i kapitałowe) mogą występować w obrocie. 12. Agencje państwowe. Agencje państwowe posiadają osobowość prawną i prowadzą samodzielnie gospodarkę finansową. Pełnią funkcje doradcze w stosunku do naczelnych organów administracji państwowej. Status prawny agencji państwowych jest zróżnicowany, niektóre funkcjonują jako zakłady budżetowe, a pozostałe działają w formie spółki akcyjnej. Cechą charakterystyczną agencji państwowych jest to, że iż funkcjonując najczęściej w formie spółki akcyjnej realizują zadania z zakresu administracji publicznej. Do wspólnych cech agencji należy zaliczyć powoływanie przez organy państwowe między innymi do realizacji zadań wynikających z polityki państwa oraz powiązania organizacyjne i funkcjonalne organów agencji, zwłaszcza prezesa, z naczelnymi lub centralnymi organami administracji państwowej. Zauważa się iż agencje państwowe są formą wywołania presji państwa na gospodarkę prywatną oraz ograniczenia konkurencji. Tworzy się nowe agencje i rozszerza się uprawnienia już istniejących. 13. Postępowanie ewidencyjne. Do dnia 31 grudnia 2001 roku podjęcie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne, w tym również wykonujące działalność gospodarczą na podstawie koncesji i zezwoleń, wymaga wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Ewidencję działalności gospodarczej prowadzą gminy. Wpisu do ewidencji dokonuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Zgłoszenie o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej powinno spełniać wymogi formalne określone w artykule 88b. Organ ewidencyjny wydaje decyzje o odmowie wpisu, gdy: zgłoszenie dotyczy działalności gospodarczej nie objętej przepisami ustawy; zgłoszenie zawiera braki formalne, które mimo wezwania nie zostały usunięte w wyznaczonym terminie; prawomocnie orzeczono zakaz wykonywania określonej w zgłoszeniu działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę. Wpis do ewidencji działalności gospodarczej podlega wykreśleniu w przypadkach określonych w artykule 88e. 14. Postępowanie koncesyjne. Postępowanie w sprawie udzielenia koncesji jest postępowaniem administracyjnym. Zarówno udzielenie koncesji, jak i odmowa jej udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu następuje w drodze administracyjnej. Decyzja powinna zawierać wszystkie elementy, które są konieczne ze względu na wymagania zawarte w art.107 § 1, a więc: Oznaczenie organu koncesyjnego, Datę wydania, Oznaczenie koncesjonariusza, Powołanie podstawy prawnej wydania decyzji, Przedmiot decyzji, Uzasadnienie praktyczne i prawne, Pouczenie, czy i w jakim trybie decyzja może być wzruszona, Podpis z podania imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji. Zgodnie z art.4 pkt.1 organem koncesyjnym jest organ administracji rządowej lub organ samorządu terytorialnego, upoważniony na podstawie ustawy do udzielania, odmowy udzielania, zmiany i cofania koncesji należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu. Koncesji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat. Organ koncesyjny może określić w koncesji szczególne warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją. Organ koncesyjny jest obowiązany przekazać każdemu zainteresowanemu przedsiębiorcy szczegółową informację o szczególnych warunkach niezwłocznie po wszczęciu postępowania w sprawie udzielenia koncesji. Koncesja jest udzielana na wniosek przedsiębiorcy. Wniosek ten powinien zawierać: Oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres Numer w rejestrze przedsiębiorstw Określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja Informacje określone w przepisach odrębnych ustaw Do wniosku należy dołączyć dokumenty określone w przepisach wydanych przez ministrów właściwych ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu. Przed podjęciem decyzji w sprawie udzielenia koncesji organ koncesyjny może: Wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia w wyznaczonym terminie brakującej dokumentacji poświadczającej, że spełnia on warunki określone przepisami prawa, wymagane do wykonywania określonej działalności gospodarczej Dokonać kontrolnego sprawdzenia faktów podanych we wniosku o udzielenie koncesji w celu stwierdzenia, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją. Art. 19 zobowiązuje organ koncesyjny do ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym informacji o możliwości uzyskania koncesji, gdy nie jest możliwe jej udzielenie wszystkim przedsiębiorcom. Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji w następujących sytuacjach: Gdy przedsiębiorca nie spełnia warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją określonych w ustawie lub szczególnych warunków podanych do wiadomości przedsiębiorcom. Ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa, Ze względu na inny ważny interes publiczny, Jeżeli w wyniku przeprowadzonej rozprawy administracyjnej udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy lub przedsiębiorcom Organ koncesyjny może czasowo wstrzymać udzielenie koncesji ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa oraz ze względu na inny ważny interes publiczny, ogłaszając to w monitorze Sądowym i Gospodarczym. Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie: Zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją Przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej Obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli, lun innego ważnego interesu publicznego Organ koncesyjny cofa koncesję w przypadku, gdy: Wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją Przedsiębiorca nie podjął działalności objętej koncesją mimo wezwania organu koncesyjnego lub zaprzestał wykonywania działalności gosp. objętej koncesją. Organ koncesyjny cofa koncesję lub zmienia jej zakres w przypadku, gdy przedsiębiorca: W wyznaczonym terminie nie usunął stanu faktycznego lub prawnego, niezgodnego z warunkami określonymi w koncesji lub z przepisami regulującymi działalność gospodarczą objętą koncesją Rażąco narusza warunki określone w koncesji lub inne warunki wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej określone przepisami prawa Przedsiębiorca, któremu cofnięto koncesję z przyczyn, o których mowa w art.22 ust. 1 i 2 , może wystąpić z wnioskiem o ponowne udzielenie koncesji w takim samym zakresie nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu. Za udzielenie koncesji lub jej zmianę oraz za udzielenie promesy pobiera się opłatę skarbową. 15. Postępowanie o zezwolenie. Postępowanie w sprawie wydania zezwolenia jest postępowaniem administracyjnym. Wydawanie, odmowa wydania i cofnięcie zezwolenia następuje w drodze decyzji administracyjnej. Organem zezwalającym jest organ administracji rządowej lub organ jednostko samorządu terytorialnego upoważniony na podstawie ustawy do wydawania, odmowy wydania i cofania zezwolenia. Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w przepisach odrębnych ustaw. Zezwolenie wydaje się na wniosek przedsiębiorcy, który powinien zawierać: Oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres Numer w rejestrze przedsiębiorców Określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej Informacje określone w przepisach odrębnych ustaw Organ zezwalający wydaje zezwolenie po stwierdzeniu, że zostały spełnione wymagane prawem warunki wykonywania działalności gospodarczej w dziedzinie objętej obowiązkiem uzyskania zezwolenia. Przed podjęciem decyzji w sprawie wydania zezwolenia organ zezwalający wzywa wnioskodawcę do uzupełnienia, w wyznaczonym terminie, brakującej dokumentacji poświadczającej, że spełnia on warunki określone przepisami prawa, wymagane do wykonywania działalności gospodarczej; może dokonać kontrolnego sprawdzenia faktów podanych we wniosku o wydanie zezwolenia w celu stwierdzenia, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej zezwoleniem. W przypadku, gdy wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej wszystkim wnioskodawcom spełniającym warunki nie jest możliwe zgodnie z obowiązującymi przepisami regulującymi wykonywanie danego rodzaju działalności gospodarczej, organ zezwalający przeprowadza rozprawę administracyjną, stosując podobne zasady jak przy postępowaniu w sprawie o udzielenie koncesji. Organ zezwalający cofa zezwolenie w przypadku, gdy: Wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej zezwoleniem Przedsiębiorca przestał spełniać warunki określone przepisami prawa, wymagane do wykonywania działalności gospodarczej, określonej w zezwoleniu Przedsiębiorca nie usuną w wyznaczony przez organ wydający zezwolenie terminie stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z przepisami prawa regulującymi działalność gospodarczą objętą zezwoleniem. Zezwolenie można cofnąć, gdy: Przepisy odrębne tak stanowią: Przedsiębiorca nie podjął, mimo wezwania organu zezwalającego lub zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej, na którą uzyskał zezwolenie, a zezwolenie uzyskał w trybie rozprawy administracyjnej. Organ zezwalający jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie przestrzegania warunków działalności gospodarczej objętej zezwoleniem, na zasadach identycznych jak przy koncesjach. Przedsiębiorca jest obowiązany zgłaszać organowi zezwalającemu wszelkie zmiany danych określone w zezwoleniu. Przedsiębiorca, któremu cofnięto zezwolenie, z przyczyn o których mowa w art. 32 ust. 1, może ponownie wystąpić z wnioskiem o wydanie zezwolenia w takim samym zakresie nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu zezwolenia. Za wydanie zezwolenia oraz za wydanie promesy pobiera się opłatę skarbową. 16. Postępowanie w sprawach praktyk monopolistycznych. Przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r o ochronie konkurencji i konsumentów określają warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. Ustawa reguluje zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz anty- konkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywołać skutki na terytorium RP, ustawa określa także organy właściwe w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Nad działalnością prezesa Urzędu sprawuje nadzór prezes Rady Ministrów. W skład Urzędu wchodzi Centrala w Warszawie oraz delegatury Urzędu w Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Warszawie i we Wrocławiu. Postępowanie przed Prezesem Urzędu jest prowadzone jako postępowanie wyjaśniające lub postępowanie antymonopolowe. Prezes Urzędu może wszcząć z urzędu, w drodze postanowienia, postępowanie wyjaśniające, jeżeli okoliczności wskazują na możliwość naruszenia przepisów ustawy, w sprawach dotyczących określonych gałęzi gospodarki oraz ochrony interesów konsumentów. Postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję oraz w sprawach koncentracji wszczyna się na wniosek lub z urzędu. Prezes Urzędu może w toku postępowania przeprowadzić rozprawę, na którą może wezwać i przesłuchać strony, świadków oraz zasięgnąć opinii biegłych. Prezes UOKiK może także zarządzić kontrolę u każdego przedsiębiorcy lub każdego związku przedsiębiorców w zakresie objętym tym postępowaniem. Prezes UOKiK wydaje decyzje dotyczące m.in. uznania za ograniczającą konkurencję i nakazujące zaniechanie jej stosowania, zgody na dokonanie koncentracji i zakazu dokonania koncentracji. Od decyzji Prezesa urzędu przysługuje odwołanie do sądu antymonopolowego w terminie dwutygodniowym od dnia jej doręczenia. 17. Ograniczenia policyjno – administracyjne. Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska. Celem wprowadzenia ograniczeń tych jest zapewnienie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, porządku publicznego oraz interesów prawnie chronionych. Ochrona życia i zdrowia ludzkiego Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenia w tym zakresie (art.100 pkt 4). Pracownik jest zobowiązany przestrzegać przepisów i zasad bhp, a także przepisów przeciwpożarowych (art.100 pkt 3). Organem kontroli w zakresie tym jest Państwowa Inspekcja Pracy. Ochrona przeciwpożarowa- Ograniczenia związane z ochroną przeciwpożarową wynikają z przepisów ustawy o ochronie pożarowej oraz na jaj podstawie aktów wykonawczych, które m.in. odnoszą się do działalności gospodarczej. Uprawnienia kontrolne należą do Państwowej Straży Pożarnej. Ochrona sanitarna- Ograniczenia natury sanitarnej są przedmiotem regulacji różnych aktów prawnych m.in. 14 III 1985 O Inspekcji Sanitarnej 10 X 1991 o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i Inspekcji Farmaceutycznej 29 III 2001 o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia Ochrona środowiska-Zasady ochrony środowiska i przyrody zawierające również ograniczenia zostały określone przede wszystkim w ustawach z : 27 IV 2001 –Prawo ochrony środowiska 16 X 1991 o ochronie przyrody 24 X 1974 – Prawo wodne 20 VI 1991 o Inspekcji Ochrony Środowiska 27 IV 2001 o odpadach itd. Porządek przestrzenny Przedsiębiorca podejmujący działalność gospodarczą ma obowiązek kierowania się podstawowymi standardami porządku przestrzennego. Powszechny obowiązek wynika z norm zagospodarowania przestrzennego, które są określone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (plany gminne, uchwalone przez radę gminy). Prawo budowlane - Zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 – Prawo Budowlane, roboty budowlane można rozpocząć tylko na podstawie opracowanego projektu budowlanego oraz wydanego pozwolenia na budowę. Ograniczenia techniczno – organizacyjne Ustawa z dnia 28 kwietnia 2000 o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz zmianie niektórych ustaw dotyczy: eliminacji zagrożeń stwarzanych przez wyroby dla życia lub zdrowia użytkowników lub konsumentów oraz dla mienia lub środowiska, znoszenia barier technicznych w handlu i ułatwiania międzynarodowego obrotu towarowego, stworzenia warunków do rzetelnej oceny wyrobów i procesów ich wytwarzania przez kompletne i niezależne podmioty, nie powodujących nadmiernych obciążeń dla przedsiębiorców. Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 o dozorze technicznym określa zasady, zakres i formy wykonywania dozoru technicznego oraz jednostki właściwe do jego wykonywania. Ochrona własności przemysłowej Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 – Prawo własności przemysłowej normuje stosunki w zakresie wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, ograniczeń geograficznych i topografii układów scalonych, zasady, na jakich przedsiębiorcy mogą przyjmować projekty racjonalizatorskie i wynagradzać ich twórców, zadania i organizację Urzędu Patentowego RP. Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 o normalizacji określa zasady działalności normalizacyjnej oraz zasady opracowywania i stosowania Polskich Norm. Działalność ta ma przede wszystkim zapewnić zgodność Polskich Norm z odpowiednimi standardami światowymi. Polskie Normy są opracowywane zgodnie z wytycznymi metodycznymi wydawanymi przez Polski Komitet Normalizacyjny, które powinny uwzględniać przepisy międzynarodowych i europejskich agencji normalizacyjnych dotyczące wprowadzenia norm europejskich i międzynarodowych do norm krajowych, w tym wprowadzania tych norm w języku oryginału. Inne ograniczenia Np. przepisy prawne mogą wprowadzać ograniczenia dotyczące dostępu do wyrobów alkoholowych, środków odurzających i psychotropowych. 18. Obciążenia publicznoprawne. Obowiązki wynikające ze stosunków publicznoprawnych. Chodzi tu o podatki, opłaty i inne należności finansowe nakładane przez państwo lub podmioty wykonujące zadania administracji publicznej. Dotyczy to (jeśli chodzi o przedsiębiorców): PODATKI a) państwowe Z pkt. widzenia dział. gosp. podatnikami są m.in. osoby fizyczne wykonujące taką działalność i wspólnicy spółek nie posiadających osobowości prawnej (cywilne). W tym drugim przypadku podatnikiem jest nie sama spółka, ale każdy ze wspólników w zależności od udziałów.( Ustawa z 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych). Osoby prawne: podatek pobierany od wszystkich przedsiębiorców z osobowością prawną (sp. kapitałowe, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie...) i jednostek organizacyjnych bez tej osobowości. Nie jest nim objęta dział. rolna i dochody wynikające z czynności nie mogących być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Ustawa przewiduje wiele zwolnień i ulg. (Ustawa z 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych). Towary i usługi: opodatkowane 2 rodz. czynności, czyli sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług oraz eksport i import towarów i usług i in. Podmiotami podatku są tu osoby prawne, jednostki nie posiadające os. prawnej i osoby fizyczne. Podatek akcyzowy dot. sprzedaży tow. akcyzowych i sprowadzania ich z zagranicy. (Ustawa z 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym). Przepisy mówią też o pod. importowym, od akcji w publicznym obrocie i in. b) samorządowe (gminne) czyli m.in.: p. od spadków i darowizn (U z 1983 r.) p. rolny (U. z 1984) p. leśny (U. z 1991) p. w postaci opłaty skarbowej (U. z 2000) p. od nieruchomości (U. z 1991) p. od czynności cywilnoprawnych (U. z 2000) Ustawa z 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 określono źródła dochodów jedn. samorządu terytorialnego, zas. ustalania subwencji ogólnych i tryb ich przekazywania oraz zasady i tryb udzielania dotacji. CŁA- przymusowe świadczenie pieniężne o charakterze bezzwrotnym, pobieranym od towarów przewożonych przez granicę państwa, które go ustanowiło. Kodeks celny z 1997 r. określa zas. i tryb przywozu tow. na polski obszar celny i wywozu tow. z niego, związane z tym prawa i obowiązki osób oraz organów celnych. Cło - określane na podstawie taryfy celnej lub innych środków tranzytowych. OBCIĄŻENIA UBEZPIECZENIOWE Przedsiębiorca, po wpisaniu do ewidencji działalności gospodarczej, powinien zgłosić m.in. osoby wykonujące dział. gosp., współpracujące spośród członków rodziny, zatrudnione na podst. umowy zlecenia i umów agencyjnych do ubezpieczenia społecznego. (ZUS). (Ustawa z 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) Osoby wykonujące dział. gosp. podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie na swój wniosek (U. z 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Obowiązkowi ubezp. zdrowotnego podlegają m.in. osoby objęte ub. społecznym, które są osobami wykonującymi pozarolniczą działalność lub osobami z nimi związanymi. (U. z 1997r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym). 19. Zakazy konkurencji Gospodarka rynkowa tworzy odpowiednie zabezpieczenia i możliwości tworzenia układów konkurencyjnych i sprzyjających konkurencji. Definicja - nie ma w ustawie. Przyjmuje się, że konk. to rywalizacja co najmniej 2 przedsiębiorców w dążeniu do osiągnięcia tego samego celu, ale z jednoczesnym działaniem zmierzającym do osiągnięcia przewagi. Artykuły kodeksu spółek handlowych mówiące o konkurencji: 56: Wspólnik spółki jawnej nie może bez zgody wspólników zajmować się interesami konkurencyjnymi, w szczególności uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik. Każdy wspólnik ma prawo żądać wydania spółce korzyści, jakie osiągnął wspólnik naruszający zakaz konkurencji lub naprawienia jej szkody. 211: członek zarządu spółki z o.o. nie może bez zgody wspólników zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik. 380: To samo odnośnie członka S.A.Ustawy mówiące o konkurencji: 1.U. z 1981r. o przedsiębiorstwach państwowych: Dyrektor prz. państw., jego zastępca, główny księgowy, osoby zatrudnione na stanowiskach równorzędnych i członkowie rady pracowniczej nie mogą mieć udziałów lub akcji przedsiębiorców tworzonych przez to przedsiębiorstwo, a także powstawać w nich w stosunku pracy ani świadczyć pracy na ich rzecz na podstawie innego tytułu prawnego (?). Zakaz nie dot. członkostwa w radach nadzorczych. 2. U. z 1997r., Prawo bankowe: Członkowie zarządu lub rad nadzorczych banków państwowych nie mogą się zajmować działalnością konkurencyjną, w szczególności nie mogą być członkami zarządu lub rady nadzorczej innego banku, chyba że bank państwowy jest jego akcjonariuszem. 3. U. z 1982r., Prawo spółdzielcze: Członkowie rady i zarządu spółdzielni nie mogą zajmować się interesami konkurencyjnymi. [O konkurencji w kodeksie pracy: Rozdział II: Zakaz konkurencji: Ma na celu ochronę pracodawców przed podejmowaniem działalności konkurencyjnej przez pracowników aktualnie zatrudnionych lub zatrudnionych w przeszłości. Pierwszy to zakaz konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy, a drugi - tzw. klauzula konkurencyjna (po ustaniu stosunku pracy).] 4.U. z 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: przewiduje zakazy konkurencji nieuczciwej. Czyn nieuczciwej konkurencji - działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeśli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. 5. U. z 1997r. o ograniczeniach prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne: Wprowadza szereg zakazów konkurencji, m.in.: Osoby wykonujące funkcje publiczne nie mogą być członkami rad nadzorczych, zarządów, komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego itd. 6. U. z 1996r. o wykonywaniu mandatu posła lub senatora: Wprowadza ograniczenia wykonywania dział. gosp. przez posłów i senatorów. 20. Prywatyzacja pośrednia. Ustawa z 1996r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych - określa zasady i tryb prywatyzowania przedsiębiorstw państwowych. Przewiduje 2 tryby prywatyzacji: 1. przekształcenie przeds. w spółkę kapitałową z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa, a następnie sprzedaż akcji (udziałów) prywatnym nabywcom, a także inne działania prywatyzacyjne - PRYWATYZACJA POŚREDNIA. 2. likwidacja przedsiębiorstwa - prywatyzacja bezpośrednia. Komercjalizacja - wg ustawy - przekszt. przeds. w jednoosobową spółkę kapitałową. Oznacza ona zmianę prawnej formy przeds., a nie zmianę właściciela. Przeds. przekształcone w spółkę z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa pozostaje własnością państwa. Komercjalizacja stanowi więc pierwszy krok. Następny krok to nabywanie akcji lub udziałów Skarbu Państwa w spółkach powstałych w wyniku komercjalizacji przez osoby inne niż skarb państwa. Jest to jednocześnie istota pryw. pośredniej. Nabycie akcji lub udziałó - przez ich sprzedaż. Czasami przekazywane nieodpłatnie, ale tylko w sytuacjach określanych przez ustawę. Przejście w ręce prywatne takiej liczby akcji, że Sk. Państwa traci kontrolę nad spółką - zakończenie procesu prywatyzacji pośredniej. Komercjalizacji nie podlegają przedsiębiorstwa: postawione w stan upadłości lub likwidacji będące przedmiotem postępowania układowego lub bankowego post. Ugodowego będące w trakcie łączenia się lub dzielenia na podst. aktu administracyjnego zarządzane na podstawie umowy o zarządzaniu przeds. państwowym (chyba że zarządca wystąpi z wnioskiem o komercjal.) w stosunku do których zostało wydane zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej lub złożyły w tej sprawie wniosek działające na podstawie odrębnych przepisów prawnych prz. użyteczności publicznej (na specjalnych zasadach). Komercjalizacja - na podstawie decyzji Ministra Skarbu Państwa. Jeśli nie ma na celu prywatyzacji - zgoda Rady Ministrów. Minister Skarbu podejmuje decyzję o przekształceniu przeds. na wniosek organu założycielskiego, wspólny wniosek dyrektora i rady pracowniczej lub z własnej inicjatywy. W celu przekształcenia sporządza się wtedy akt komercjalizacji, w którym ustalany statut spółki, wielkość kapitału zakładowego i skład władz spółki pierwszej kadencji. Funkcję prezesa zarządu spółki obejmuje dyrektor przeds. przekształcanego. Akt komercjalizacji zastępuje wszystkie czynności, które wg kodeksu spółek handlowychsą niezbędne do złożenia wniosku o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców. Zarząd spółki występuje z wnioskiem o zarejestrowanie spółki. Wpisanie spółki do rej przedsiębiorców powoduje wykreślenie z rejestru przedsiębiorstw. Spółka powstała w wyniku komercjaliz. wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki przeds. państwowego. Do powstałej spólki stosuje się przepisy k.s.h. ze zmianami wynikającymi z ustawy. Zbycie udziałów lub akcji osobom prywatnym poprzedza analiza mająca na celu ustalenie sytuacji prawnej majątku spólki, stanu i perspektyw jej rozwoju itd. Na podstawie tej analizy Min. Skarbu Państwa może zobowiązać spółkę do wprowadzenia określonych zmian. W wyniku zmian wprowadzonych w 2000r., część akcji/udziałów spółek powst. w wyniku komercjalizacji oraz mienie wybranych przeds. państwowych jest przeznaczane na różne cele, m.in.: związane z reformą ubezpieczeń społecznych, reprywatyzacyjne, rozwoju nauki. Szczególny rodzaj komercjalizacji - komercjalizacja z konwersją wierzytelności. Polega ona na przekształceniu przeds. w spółkę z o.o. z udziałem skarbu państwa i wierzycielami przeds., którzy w zamian za swoje wierzytelności otrzymują udziały spółki. Z dniem wstąpienia do UE rodzaj ten zostanie uchylony. Akcje przekszt. w wyniku komerc. przeds. są zbywane w trybie: a) oferty ogłoszonej publicznie b) przetargu publicznego c) rokowań podjętych na podst. publicznego ogłoszenia Rada Ministrów może zezwolić na inny tryb zbywania. Pracownicy prywatyzowanego przeds. (aktualni i emerytowani) oraz rolnicy i rybacy dostarczający mu surowce mają prawo do nieodpłatnego nabycia(na warunkach ustawy) po 15% udziałów. Akcje/udziały te przez pewien czas nie mogą być przedmiotem obrotu (2 lub 3 lata). 21. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców. Ustawa z 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców wymaga zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji za zgodą Ministra Obrony Narodowej. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi udziela zgody, gdy sprawa dotyczy nieruchomości rolnej. Zezwolenie to - w formie decyzji administracyjnej, zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego. Nabycie nieruchomości (w rozumieniu ustawy) - nabycie prawa własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego na podstawie każdego zdarzenia prawnego. Nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w mającej siedzibę na terytorium RP spółce handlowej, będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości wymaga zezwolenia MSWiA, jeśli: -w wyniku nabycia lub objęcia akcji/udziałów spółka stanie się spółką kontrolowaną -spólka jest spółką kontrolowaną, a udziały/akcje nabywa lub obejmuje cudzoziemiec nie będący udziałowcem/akcjonariuszem spółki. Nabycie nieruchomości z pominięciem przepisów ustawy z 1920r. jest nieważne. Przepisy nie dotyczą dziedziczenia przez osoby uprawnione do dziedziczenia. Ustawa przewiduje też inne wyjątki od zasady udzielania zezwoleń na nabywanie nieruchomości. Wg nowelizacji ustawy z 2001r., której celem było dostosowanie do norm UE, w okresie 10 lat od wydania zezwolenia MSWiA dokonuje kontroli przestrzegania warunków określonych w zezwoleniu. Jeśli stwierdzi się niezgodność, minister stwierdza jego nieważność. Jeżeli o zezwolenie (z wyjątkiem zez. na nabycie zasobów naturalnych, gruntów rolnych i leśnych) ubiega się przedsiębiorca UE, którego przeds. lub jego oddział zostało założone na terytorium RP, minister wydaje zezwolenie, gdy jest to konieczne do wykonywania działalności gosp. Nie dot. to obywateli UE działających na terytorium RP na zasadzie samozatrudnienia w rozumieniu Układu Europejskiego. Minister odmawia zezwolenia, gdy jest touzasadnione względami polityki społecznej, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia społeczeństwa. 22. Wywłaszczanie nieruchomości na cele publiczne Artykuł 21 Konstytucji stanowi, iż RP chroni własność i prawo dziedziczenia, a wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieru¬chomościami reguluje m. in. zasady wywłaszczenia nierucho¬mości, odszkodowania i zwrotu wywłaszczonych nierucho¬mości (dział III, roz. 4 – 6). Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawie¬niu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczo¬wego na nieruchomości. Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne (art. 6) nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy. Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta wykonujący zadanie z zakresu administracji rządo¬wej, natomiast w miastach na prawach powiatu organem jest prezydent miasta wykonujący funkcje starosty Od decyzji starosty przysługuje stronie odwołanie do wojewody Nierucho¬mość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz gminy, powiatu i samorządu województwa. Wszczęcie postępowania wywła- szczeniowego należy poprzedzić rokowaniami o nabycie nieruchomości w drodze umowy cywilnoprawnej. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego na rzecz Skarbu Państwa następuje z urzędu, a na rzecz gminy, powiatu i samorządu województwa na wniosek zarządu tych jednostek. Postępowanie administracyjne toczy się według zasad k.p.a. z ewentualnymi odmiennościami wynikającymi z ustawy o gospodarce nieruchomościami. Przejście prawa własności na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz gminy, powiatu i samorządu województwa następuje z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stała się ostateczna. Wywłaszczenie nieruchomości lub innego prawa następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej, odpowiadającym wartości wywłasz- czonej nieruchomości lub wartości tego prawa. Wysokość odszkodowania ustala starosta w drodze decyzji, według stanu wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu i według jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu (po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego określającej wartość nieruchomości). Nieruchomość wywłaszczona nie może być użyta na cel inny niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, chyba że poprzedni właściciel lub jego następca prawny nie złożą wniosku o zwrot tej nieruchomości. W razie powzięcia zakresu użycia wywłaszczonej nieruchomości lub jej części na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu właściwy organ zawiadamia poprzedniego właściciela lub jego następcę prawnego o tym zamiarze, informując równocześnie o możliwości zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. Nieruchomość wywłaszczona podlega zwrotowi w stanie, w jakim znajduje się w dniu jej zwrotu. O zwrocie wywłaszczonych nieruchomości, zwrocie odszkodowania, w tym także nieruchomości zamiennej oraz o rozliczeniach z tytułu zwrotu i terminach zwrotu, orzeka starosta w drodze decyzji. 23. Przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym Artykuł 76 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowi, ze władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich życiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa. Konkurencja jest koniecznym i niezbędnym elementem każdej gospodarki wolnorynkowej, ale niekontrolowany wolny rynek może spowodować wzrost siły ekonomicznej części przedsiębiorców, a w dalszej konsekwencji wzmożenie koncentracji produkcji i własności. W wyniku takich działań niektórzy przedsiębiorcy uzyskują umożliwiającą im kontrolę na rynku towarów i usług.Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów reguluje (art. 1 ust. 2) zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium RP. Praktykami ograniczającymi konkurencję są porozumienia ograniczające konkurencję oraz nadużywanie pozycji dominującej. Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na: ustalaniu bezpośrednio lub pośrednio cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów; ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji; podziale rynków zbytu lub zakupu; stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwa¬rzających tym osobom zróżnicowane warunki konku¬rencji; uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia nie mającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy; ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nie objętych porozumieniem; uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu warunków składanych ofert, w szczególności dotyczących zakresu prac lub ceny. Natomiast nadużywanie pozycji dominującej na rynku polega w szczególności na: bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych ocen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych wa¬runków zakupu albo sprzedaży towarów; ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów; stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwa¬rzających tym osobom zróżnicowane warunki konku¬rencji; uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnie¬nia przez drugą stronę innego świadczenia, nie mającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy; przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbęd¬nych do powstania bądź rozwoju konkurencji; narzucaniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści; stwarzaniu konsumentom uciążliwych warunków dochodzenia swoich praw. Czynności prawne będące przejawem nadużywania pozycji dominującej są w całości lub w odpowiedniej części nieważne. Ustawa dotyczy także osób fizycznych, które uczestniczą w koncentracji dużego kapitału. Chodzi o osoby, które posiadają już akcje lub udziały zapewniające im co najmniej 25% głosów w organach co najmniej jednego przedsiębiorcy lub mających kontrolę nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, nawet jeśli same nie wykonują działalności gospodarczej, lecz zmierzają do koncentracji dużego kapitału (przekraczającego równowartość 50 000 000 EURO). Przedsiębiorcy, którzy planują koncentrację, to zgłosić Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który zezwoli na koncentrację, gdy nie będzie zagrażać konkurencji; może ją jednak uzależnić od spełnienia określonych warunków. Za niezgłoszenie zamiaru koncentracji, choćby nieumyślnie, grozi kara pieniężna od 1000 do 50 000 EURO, za nadużycie pozycji dominującej - od 1000 do 5 000 000 EURO, za podanie nieprawdziwych danych w zgłoszeniu – od 200 do 5000 EURO.Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów chroni także interesy konsumentów, współpracując w tym zakresie z samorządem terytorialnym i organizacjami konsumenckimi. 24. Działania antykorupcyjne W związku z transformacją gospodarczo-ustrojową niezbędne jest rozdzielenie funkcji wykonywania działalności gospodarczej. Wynika to z potrzeby zapewnienia prawidłowego funkcjonowania organów państwowych. W przeciwnym wypadku może wystąpić zagrożenie zjawiskami korupcji sektora publicznego, dlatego też osoby pełniące funkcje publiczne powinny wykazywać szczególną lojalność wobec państwa i nie podejmować działań, które mogłyby tę lojalność naruszyć. Prawne regulacje w tym zakresie zostały już określone m. in. w przepisach ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora, ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, w ustawach dotyczących różnych grup zawodowych oraz w przepisach kodeksu karnego (rozdz. XXIX - Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego) . E. Łętowska podkreśla, że w naszym kraju brakuje świadomości następujących zjawisk: szkodliwości nie tylko samej korupcji, lecz również stwarzania jej pozoru przez piastunów władzy; błędnego przekonania, że cały problem sprowadza się tylko do ulegania korupcji karnej, a nie wykorzystywania stanowiska i dostępu do wiadomości o szansach powszechnie dostępnych; chwiejności ocen tego, jakie konkretne zachowania szkodzą wizerunkowi władzy i jej piastunów jako nie ulegających pokusom sprzedajności. Korupcja oznacza wykorzystywanie władzy publicznej dla osobistych korzyści niezależnie od tego, kto (polityk czy biznesmen) jest inicjatorem korupcyjnych działań. Pojawia się tam, gdzie mamy do czynienia z monopolem, uznanio¬wością i równoczesnym brakiem odpowiedzialności. Do najbardziej korupcjogennych obszarów należą: sfera umów zawieranych przez władze publiczne z biz¬nesem, obszar zezwoleń i koncesji wydawanych na działalność gospodarczą, obszar prac ustawodawczych (wykorzystywanie systemu lobbingu), proces prywatyzacji. Walka z korupcją oznacza wprowadzenie rozdziału między interesami prywatnymi a obowiązkami publicznymi. Polska jest postrzegana jako jedno z najbardziej skorumpowanych państw w Europie, co wynika z Indeksu Percepcji Korupcji sporządzonego w 2001 r. przez między¬narodową organizację antykorupcyjną Transparency Interna¬tional (jest to organizacja pozarządowa założona w 1993 r. w Berlinie, działająca w 70 krajach, m. in. w Polsce). Polska znalazła się na 44 miejscu (wśród 91 państw) i osiągnęła wynik nieznacznie lepszy niż w latach poprzednich. Z państw kandydujących do Unii Europejskiej lepiej jest w Estonii, Słowenii, na Węgrzech i w Czechach. Za kraj o najmniejszej korupcji TI uznało Finlandię, następnie Da¬nię, Nową Zelandię, Szwecję i Kanadę. Jednym z najbar¬dziej zagrożonych korupcją krajów jest - zdaniem TI - Ukraina, która znalazła się na trzecim miejscu od końca, Rosja zajęła 82 miejsce, na ostatnim miejscu znalazła się Nigeria. Nasz kraj - uważa TI - przyjął wiele antykorupcyjnych regulacji prawnych, ma też instytucje do ścigania zorgani¬zowanych struktur przestępczych, nie posiada jednak instytucji specjalizujących się w przygotowywaniu i wprowadzaniu w życie reform antykorupcyjnych oraz w ściganiu korupcji w każdej dziedzinie życia politycznego i gospodarczego. Takie instytucje mają m. in. Francja, Hiszpania i Włochy. Dnia 26 stycznia 1999 r. Polska podpisała konwencję Rady Europy o korupcji, która zobowiązuje strony do spe¬nalizowania zarówno czynnego, jak i biernego przekupstwa funkcjonariuszy publicznych oraz wprowadzenia odpowie¬dzialności osób prawnych za przestępstwa popełnione przez ich pracowników na ich korzyść. Zobowiązuje też do penalizacji przekupstwa w sektorze prywatnym, handlu wpływami, przestępstw związanych z księgowością. Konwencja mająca służyć walce z korupcją dotyczy własnych i zagranicznych funkcjonariuszy publicznych, organizacji międzynarodowych, członków zgromadzeń przedstawicielskich krajowych i zagranicznych, między¬narodowych zgromadzeń parlamentarnych, a także sędziów i urzędników sądów międzynarodowych. Wymaga, by strony przewidziały wobec osób prawnych sankcje finansowe, a osoby fizyczne karały za korupcję pozbawieniem wolności umożliwiającym ekstradycję. W obu przypadkach powinno być możliwe orzekanie przepadku narzędzi i dochodów po¬chodzących z przestępstwa. Dnia 15 lutego 1999 r. weszła w życie konwencja orga¬nizacji współpracy gospodarczej i rozwoju (OECD) o zwal¬czaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych w państwach, które ją ratyfikowały Konwencja podpisana 17 grudnia 1997 r. przez 29 krajów członków OECD oraz 5 innych państw uznaje za przestępstwo kryminalne przekupywanie funkcjo¬nariuszy państwowych za granicą w celu uzyskania kontraktów lub korzyści w danym kraju przez firmy państw – sygnatariuszy. Polska ratyfikowała konwencję w dniu 11 lipca 2000 r., w naszym kraju weszła w życie 7 listopada 2000 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 23, poz. 264, 265). Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o zmianie ustawy ¬kodeks karny, ustawy – kodeks postępowania karnego, ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ustawy o zamówieniach publicznych oraz ustawy – Prawo bankowe (Dz. U. Nr 93, poz. 1027) dostosowuje prawo polskie do ratyfikowanych konwencji. I tak np. w art. 45 k.k. rozszerzono możliwość orzeczenia przepadku korzyści majątkowej osiągniętej z popełnienia przestępstwa; w art 228 § 6 przewidziano karal¬ność osoby, która w związku z pełnieniem funkcji publicz¬nej w państwie obcym lub organizacji międzynarodowej przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści żąda, albo uzależnia wykonanie czyn¬ności służbowej od jej otrzymania; w art. 229 § 5 przewi¬dziano karalność osoby, która udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w państwie obcym lub w organizacji między¬narodowej w związku z pełnieniem tej funkcji. W ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nie¬uczciwej konkurencji rozszerzono pojęcie czynów nieuczci¬wej konkurencji o przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną oraz dodano rozdział 3a (Odpowiedzialność przed¬siębiorców za przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną). Do¬konano również stosownej zmiany w ustawie z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych. Wiele racji ma O. Górniok, iż walka z korupcją jest możliwa dopóki korupcja nie zawładnie znaczną częścią in¬stytucji, które mają jej zapobiegać. W Polsce stwierdza się szczyt zainteresowania, podekscytowania czy rzeczywistego oburzenia społecznego zjawiskiem korupcji, mobilizującego do konkretnych akcji. Świadczy to o nie utraconej jeszcze wrażliwości społeczeństwa, które wprawdzie posługuje się stosunkowo często łapówką dla zaspokojenia niektórych wymienionych potrzeb, ale ciągle nie uznaje tego za ogól¬nie respektowany obyczaj. Raport NIK z 2001 r. wylicza dziesięć obszarów najbar¬dziej podatnych na korupcję. Są to: prywatyzacja, gospoda¬rowanie publicznym majątkiem, działalność funduszy celo¬wych i agencji, zamówienia publiczne, kontyngenty i kon¬cesje, działalność administracji skarbowej, służb celnych, służb nadzoru i inspekcji, policji oraz finansowanie badań naukowych. W związku z powyższym NIK zaleca: wprowa¬dzenie systemu niezależnego weryfikowania wycen prywatyzacyjnych przedsiębiorstw, określenie prawem podstawo¬wych zasad gospodarowania publicznym majątkiem, wpro¬wadzenie jednolitych, obiektywnych regulacji płac dla sa¬morządów, ściślejsze rygory prawne dotyczące nadzoru nad funduszami celowymi, dokładne dokumentowanie i uza¬sadnianie przyznania kontyngentu, ujednolicenie i uprosz¬czenie prawa podatkowego, równe traktowanie wszystkich podatników, wprowadzenie zasad rotacyjności i „wielu oczu" w pracy celników. 25. Zamówienia publiczne Ustawa z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz. U. Nr 76, poz. 344 ze zm.) dotyczy zamówień na dostawy, wykonywanie usług i robót budowlanych opłacanych w całości lub w części ze środków publicznych. Instytucja zamówień publicznych może mieć istotne znaczenie przy eliminowaniu źródeł patologicznych związanych z uznaniowością w administracji publicznej. Urząd Zamówień Publicznych wykonuje zadania centralnego organu rządowego dotyczące zamówień publicznych. Prezes Urzędu posiada kompetencje o charakterze techniczno – organizacyjnym i władczym. W przepisach ustawy szczegółowo zostało określone wymagania dotyczące warunków zamówienia, informacji niezbędnych do prawidłowego sporządzania oferty i uczestnictwa w przetargu, warunków, które powinien spełniać oferent itp. Podmiotami zobowiązanymi do stosowania przepisów ustawy mogą być: państwowe jednostki i zakłady budżetowe oraz gospodarstwa pomocnicze; państwowe fundusze celowe; jednostki samorządu terytorialnego; państwowe i komunalne jednostki organizacyjne wykonujące zadania o charakterze użyteczności publicznej, jeżeli dysponują środkami publicznymi; spółdzielnie, fundacje i stowarzyszenia (w zakresie, w jakim dysponują środkami publicznymi). W ustawie zostały również określone uprawnienia i podstawy do wydawania przez Prezesa Urzędu w indywidualnych sprawach zezwoleń na odstąpienie od stosowania przepisów ustawy w części, a nawet w całości. Ustawa wyróżnia sześć trybów udzielania zamówień publicznych: przetarg nieograniczony, przetarg ograniczony, przetarg dwustopniowy, negocjacje z zachowaniem konkurencji, zapytanie o cenę oraz zamówienie z wolnej ręki. W stosunku do decyzji podejmowanych przez zamawiającego, gdy naruszają one przepisy ustawy i mają negatywny wpływ na sytuację dostawcy (wykonawcy), a wartość zamówienia przekracza 20 000 EURO, mogą być wnoszone protesty. Protesty rozpatruje w ciągu 7 dni zamawiający. Od rozstrzygnięć zamawiającego przysługuje odwołanie do Prezesa Urzędu, które rozpatruje zespół arbitrów, powołany z listy prowadzonej przez Prezesa. Rozstrzygnięcia arbitrów są ostateczne i wiążące zarówno dla zamawiającego, jak i wykonawcy zamówienia (dostawcy).