POWSTANIE RUCHU NARODOWEGO
Przyczyny :
® sprawa polska przeżywała kryzys, nikt się nią nie interesował, ® istniało zagrożenie bytu narodowego ( rusyfikacja i germanizacja ) ® idee pracy organicznej nie były widoczne, nie dało się ich stwierdzić, ® istniało realne zagrożenie, że mieszkańcy Galicji zrezygnują z niepodległości na rzecz autonomii, ® popularne stawały się idee internacjonalizmu ( łączenie się robotników ponad granicami państw ) ® popularne stawały się hasła kosmopolityzmu
Pisarze czasopism głoszące hasła niepodległościowe
® „Głos” – Warszawa – Jan Popłowski i Józef Potocki : wracał do tradycji powstań narodowych, prawdziwą się narodu – lud, propagował walkę o niepodległość, nawoływał do walki z obcą burżuazją
® „Zet” Związek Młodzieży Polskiej – Kraków – Zygmunt Balicki – zjednoczyć Polaków z 3 zaborów, umocnić pozycję narodu polskiego
® Liga Polska – Szwajcaria – Zygmunt Miłkowski, Zygmunt Balicki – przygotować środki do czynnego wystąpienia przeciw zaborcy, zjednoczyć Polaków we wszystkich 3 zaborach, odbudować Polskę w granicach z przed rozbiorów z ustrojem republikańskim
Pod wpływem emigracji tworzy się Liga Narodowa w 1893 w Warszawie. Jan Popłowski, Zygmunt Balicki, Roman Dmowski – ojciec polskiego Ruchu Narodowego ) Cele : piętnowano ucisk carski, krępujący rozwój gospoarczy i kulturalny Królestwa, krytykowano obóz ugodowców za lojalność wobec Rosji, głosili hasła solidaryzmu narodowego, obrony interesow polskich, potępiano klasowy ruch robotniczy, nawoływano do walki o niepodległość.
W 1897 przekształca się w Stronnictwo Demokratyczno Narodowe ( Ndecja ) – Nacjonalizm, Antysemityzm, konieczność walki o ściśle polskie interesy. W 1904 Ndecja powstaje w Prusach, 1905-Austria. Ndecja zakłada stowarzyszenia kulturalne, oświatowe, biblioteki, wydaje prasę np. „Przegląd Wszechpolski”, „Polak”
POWSTANIE PARTII CHŁOPSKIEJ
Przyczyny : nędza galicyjska, największe swobody – autonomia galicyjska, duże rozdrobnienie gospodarstw, bardzo liczna warstwa chłopska, istniały tradycje walk chłopów o swoje prawa, toczy się ciągła walka o serwituty, istnieje koneiczność organizowania się, zdobywania praw politycznych i miejsc w parlamencie.
Stanisław Stojałowki – inicjator ruchu ludowego w Galicji, poseł na galicyjski sejm krajowy, głosząc solidaryzm społeczny organizował wiece społeczne, kółka rolnicze, czytelnie, piętnował ustawy krzywdzące wieś, niewłaściwe rozwiązywanie kwesti serwitutów. Rzucił hasło „chłopi wybierajcie chłopa”
Bolesław i Maria Wysłanchanie – wydawali „Przegąd społeczny”, współorganizatorzy PSL, dążył do zrównania politycznego z ziemiaństwem, celem było również podniesienie poziomu politycznej emancypancji wsi. Walka o prawa polityczne dla chłopów, działacz ruchu ludowego, poseł na sejm krajowy, utworzył organizację zjednoczenie Ludu po 1935. Usunął się z życia politycznego
Stanisław Potoczek – chłopski działącz polityczny, organizował chłopów do legalnej działalności, poseł na sejm, utworzył związek stronnictwa chłopskiego
Jan Stopiński – działacz ruchu ludowego, publicysta, prezes związku chłopskiego.
O co walczył ruch ludowy :
Emancypancja polityczna wsi, serwituty, żeby panowała równość, podniesienie poziomu oświaty i bytu nauczyciela, walka z caratem o niepodległość, walka z germanizacją, szerszy dostęp do oświaty wsi, dążenie do zmian sejmowej ordynazji wyborczej, dążenie do ulg dla rolnictwa, przemysłu i rzemiosł, konieczność zaprowadzenia powszechnego głosowania, zniesienie ciężkich opłat dla sądów, zniesienie ustawy drogowej, walka o zniesienie systemu kurialnego, tanie kredyty, wolność pracy, myśli, tępienie lichwy, prawa socjalne, prawo do emigracji.
Adam Mickiewicz "Dziady część III"