Artykuły >
Studia >
POLITYKA WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ – ISTOTA, CELE, INSTRUMENTY
POLITYKA WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ – ISTOTA, CELE, INSTRUMENTY
Polityka współpracy z zagranicą to świadoma działalność państwa w kształtowaniu stosunków gospodarki narodowej z otoczeniem. Obejmuje ona wytyczanie celów oraz dokonywanie wyboru narzędzi służących do ich osiągania. Na stosunki ekonomiczne każdego kraju składają się:
- wymiana towarowa
- wymiana usług
- obroty kapitałowe
Polityka ta polega na kształtowaniu, za pomocą środków pośrednich i bezpośrednich, pożądanych warunków, wielkości, kierunków oraz struktury wymienionych rodzajów obrotów z zagranicą.
Typy polityki współpracy gospodarczej
polityka autonomiczna – rząd danego kraju sam, bez uzgodnień z rządami innych krajów, prowadzi działania w dziedzinie stosunków ekonomicznych z zagranicą
polityka konwencyjna (umowna) – polega na regulowaniu stosunków ekonomicznych z zagranicą na podstawie umów międzynarodowych dwustronnych lub wielostronnych
polityka wolnego handlu – polega na tym, że państwo nie oddziaływuje bezpośrednio na wymianę oraz zapewnia swobodny dostęp do rynków zagranicznych przedsiębiorstwom krajowym, a zagranicznym do rynków krajowych. Polityka ta obejmuje też usuwanie wcześniej ustalonych ograniczeń. Teoria wolnego handlu zakłada równość krajów uczestniczących w wymianie oraz równość korzyści.
polityka protekcyjna (protekcjonizm) – polega na szerokim wykorzystaniu roli państwa w popieraniu eksportu i w ochronie rynku wewnętrznego oraz rodzimej produkcji przed konkurencją zagraniczną. Celem jest zapewnienie korzyści ekonomicznych z wymiany międzynarodowej.
polityka autarkii – zakłada dążenie do pełnej samowystarczalności gospodarczej kraju i ograniczenie do minimum stosunków ekonomicznych z zagranicą. Zakłada import tylko niezbędnych artykułów.
Narzędzia regulacji stosunków ekonomicznych z zagranicą:
oddziaływanie bezpośrednie = cła, bariery pozataryfowe
oddziaływanie pośrednie = kurs walutowy
Cło i polityka celna
Cło jest opłatą nakładaną przez państwo na towar w chwili przekroczenia przez niego granicy danego kraju. Rodzaje ceł:
- importowe
- eksportowe
- tranzytowe
Cła importowe – stosuje się w celu ochrony produkcji krajowej, ochrony poziomu cen wewnętrznych oraz w celach fiskalnych i jako środek poprawy bilansu płatniczego i handlowego.
Celem ceł eksportowych jest zachęcanie do przetwarzania surowców w kraju. Powodują one wzrost cen produktów krajowych za granicą, mogą ograniczyć eksport danego kraju i pogorszyć jego bilans handlowy.
Z punktu widzenia sposobu określania wysokości ceł wyróżniamy:
cła „ad valorem” – określane w % od wartości towaru
cła specyficzne – ustalane w stosunku do ilości towarów
cła kombinowane – ustalane w zależności od wartości i ilości towarów
Ze względu na charakter ekonomiczny ceł:
cła fiskalne – stosowane wyłącznie w celu zapewnienia państwu odpowiednich dochodów
cła ochronne – mają na celu ochronę produkcji krajowej przed konkurencją zagraniczną; cło takie podwyższa cenę dobra zagranicznego na rynku krajowym
cła ekspansywne – są odmianą ceł ochronnych, mających na celu utrzymanie wysokich cen na rynku wewnętrznym
Wg. kryterium podmiotu ustalania ceł można podzielić je na:
cła autonomiczne – wprowadzane decyzją jednego kraju
cła umowne – określone w umowie z partnerami zagranicznymi
Cło zwiększa cenę produktu.
Terms of trade – warunki wymiany, określają stosunek w jakim jedne dobra wymienia się na inne. W ujęciu cenowym – to relacja zmian cen dóbr eksportowanych do zmian cen dóbr importowanych.
Bariery pozataryfowe dzielimy na:
bariery parataryfowe – oddziaływują na handel z zagranicą przez podwyższenie ceny towaru importowanego. Wywołują one takie same jak cła skutki ekonomiczne
inne bariery:
o opłaty wyrównawcze – mogą byćo stosowane zamiast lub oprócz ceł. Funkcją ich jest podniesienie ceny towaru zagranicznego w celu jej zrównania z ceną na rynku wewnętrznym.
o opłaty, które podwyższają cenę towaru zagranicznego dla odbiorcy krajowego i wpływają na zmniejszenie importu, zastępując lub uzupełniając cła importowe
subwencje eksportowe – służą poprawie bilansu handlowego. Są to: premie, ulgi i ułatwienia państwa dla przedsiębiorstw krajowych w celu polepszenia eksportu ich towarów. Celem subwencji jest zachęcenie do eksportu. Subwencje mogą mieć charakter:
· bezpośredni, polegają na:
ü wypłacaniu eksporterom premii proporcjonalnych do wielkości eksportu
ü zwrocie różnicy między ceną krajową a ceną eksportową eksportowanego towaru
ü zwrocie części kosztów ponoszonych przez eksportera
· pośredni, polega na tym że państwo nie wypłaca bezpośrednich premii, ale udziela ulg i zapewnia ułatwienia, które prowadzą do obniżenia kosztów (ulgi podatkowe, udzielanie ulgowych kredytów)
Swoistą barierą pozataryfową jest dumping, który polega na tym, że zagraniczni producenci sprzedają swoje towary po niższych cenach sprzedaży na rynkach krajowych.
Do pozostałych barier pozataryfowych należą:
ograniczenia ilościowe (kontyngenty importowe, zakazy importu i eksportu, ograniczenia sanitarne, ceny minimalne)
ograniczenia dewizowe, oznaczające zniesienie swobody obrotu dewizowego z zagranicą
Klauzulę największego uprzywilejowania przyznają sobie nawzajem kraje. Polega ona na zapewnieniu, że dany kraj nie będzie gorzej traktowany w obrocie niż własny.
Polityka kursu walutowego
Kurs waluty krajowej wpływa na wysokość cen towarów w eksporcie i cen towarów z importu na rynku krajowym. Zmiany kursu walutowego wpływają na bilans handlowy, a przez to na całą gospodarkę.
Celem polityki kursu walutowego jest ustalenie jego optymalnego poziomu z punktu widzenia potrzeb bilansu płatniczego i gospodarki wewnętrznej. Kurs walutowy jest wykorzystywany do regulacji obrotów z zagranicą.
Obniżenie kursu walutowego (dewaluacja) powoduje spadek cen towarów eksportowych na rynkach zagranicznych w obcych walutach i wzrostu cen towarów z importu. Podwyższenie kursu waluty krajowej (rewaluacja) powoduje wzrost cen w eksporcie.
Państwo może wpływać na kurs walutowy w sposób pośredni, oddziaływując na popyt i podaż na rynku dewizowym przez interwencyjne zakupy lub sprzedaż przez bank centralny. Ogólne zalecenia polityki kursu walutowego daje Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
Bilans płatniczy to zestawienie wszystkich wpływów i płatności kraju wynikających z jego stosunków z zagranicą w danym okresie. Eksport, napływ kapitału zagran., darowizny od obcokrajowców zwiększają BP. Import, wywóz kapitału – zmniejszają BP.
BP = BB + BK
BP - bilans płatniczy
BB - bilans obrotów bieżących
BK - bilans obrotów kapitałowych
BK – bilans kapitałowy – to zestawienie zagranicznych aktywów lub inwestycji kraju za granicą oraz zagranicznych inwestycji w kraju. Nadwyżka BK oznacza, że zagraniczne inwestycje w kraju > krajowe za granicą
BP powinien być zrównoważony.