Oświecenie - epoka polemiki z sarmatyzmem.
W oświeceniu rozwija się nurt krytyczny wobec konserwatywnej postawy szlachty, która zagraża integralności Rzeczypospolitej; pojawia się on w wielu utworach tego okresu
Krytyka odbywa się poprzez pokazanie szkodliwych skutków sarmatyzmu, zachowania, obyczajowości złych Sarmatów, wszelkich ich wad, zwykle poprzez wyolbrzymienie i wyśmianie
U Niemcewicza widzimy inne podejście: skonfrontowanie postawy Sarmaty- konserwatysty z postępowym szlachcicem z kręgu patriotycznego, ich zachowań, obyczajowości i szkieletu moralnego
Najczęściej czytane
Adam Mickiewicz "Dziady część III" Mit grecki - pojęcie i podział Biblia Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka Quo Vadis "Treny" J. Kochanowskiego Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a Filozofowie greccy. Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki Henryk Sienkiewicz „Potop” Barok - charakterystyka epoki. „Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie... Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu Wizja Boga, świata i człowieka... Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter "Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach