1. Starożytne sielanki opiewające życie na wsi.
A. Teokryt - grecki autor sielanek B. Wergiliusz - rzymski autor utworów opiewających życie na
wsi, życie pasterskie, np. Bucolica,
poemat Georgica Ziemiaństwo
2. W średniowieczu powstała Satyra na leniwych chłopów
autorstwa szlachcica, który ma zastrzeżenia do chłopów, uważa, ze są leniwi,
odszukują, celowo niszczą narzędzia.
3. Wizje wsi w odrodzeniu.
A. Wyidealizowany obraz wsi przedstawili
- Mikołajek Rej Żywot człowieka poczciwego - ideał
ziemiańskiego życia i ziemiańskiej szczęśliwości, zalet życia wiejskiego w
każdej porze roku: wiosną sadzenie, latem zbieranie plonów, zimą
odpoczynek. - Jasiu Kochanowski Pieśń
świętojańska o Sobótce - życie na wsi na lepsze, spokojniejsze,
bezpieczniejsze niż życie dworskie czy podróżnicze. Życie wiejskie pozwala na
radość i harmonię. Pochwała pracy oracza, ziemianina, praca na wsi podniosła,
godna szacunku. Ziemnianina wspomaga żona - dobra gospodyni. Młodzież wiejska
także lepsza, lepiej wychowana. Wieś jest miejscem spokoju, stabilizacji i
kształtowania się wartości moralnych, np. uczciwości, pobożności,
sprawiedliwości, szacunku dla starszych. B. Krytyczny obraz wsi w utworze Szymusia Szymonowica
Żeńcy . Ukazana ciężka praca chłopów,
niezadowolenie ze swego losu, z ciężkiej pracy. Jest to przykład
antysielanki.
4. Pozytywistyczne utwory ukazujące życie chłopów
A. Przedstawienie sytuacji chłopów po
uwłaszczeniu - Wolny najmita Marychy
Konopnickiej - Wolność gorsza od niewoli, sytuacja chłopów bardzo ciężka,
pozbawieni ziemi. - Na fujarce też Marychy
- dramat chłopa, bieda i głód - Szkice węglem Henia
Sienkiewicza. Chłopi ukazani jako ciemni, zacofani ludzie.
B. Schłopiała szlachta z Nad
Niemnem E'Lizy Orzeszkowej przykładem
pracowitości, patriotyzmu. Poszanowanie pracy, tradycji, przywiązanie do ziemi,
chęć współpracy z dworem.
C. Chłopi, prosty lud z Potopu Henia Sienkiewicza jako waleczni patrioci - Ale właśnie szlachta i magnaci stawali przy Szwedach, a lud
prosty najwięcej miał chęci do oporu. 5. Wieś i chłopi w Młodej Polsce.
A. Sonety z chałupy Jasia
Kasprowicza. Ukazane ciężkie warunki panujące na wsi, nędza, chłopi nie mają
pieniędzy na lekarza, na naukę, a ci, którzy utracili ziemię muszą opuścić wieś,
tułać się po świecie i żebrać. B. Odmienny obraz wsi w Weselu Stacha Wyspiańskiego. Obalenie mitu arkadyjskiego. Chłopi ciekawi
świata, interesujący się polityką - Cóz tam panie w polityce ? Chinczyki
trzymają się mocno? (...) A i my tu cytomy gazety i syćko wiemy. Inteligencja nie
rozumie wsi, nie dostrzega zmian, chłopi uważają, że inteligencja gardzi nimi,
nie chce się z nimi wiązać - Pon się boją we wsi ruchu, pon nos obśmiwajom w
duchu - a jak my, to my się rwiemy ino do jakiej bijacki, z takich jak by był
Głowacki. Chłopi są dumni ze swojego pochodzenia, są gotowi do walki, chętni
do działania, ale bez dowództwa nie zaczną Jakby kiedy co do czego, myśmy wi
się nie od tego, ino kto by nos chcioł użyć - kosy wisom nad boiskiem.
Należy liczyć się z chłopami - A bo chłop i ma coś z Piasta (...) bardzo wiele, wiele z Piasta, chłop potęgą jest i basta.
Chłopomania - zauroczenie chłopami. Inteligencja uważa wieś za
raj, zafascynowanie ubiorem, wyglądem chłopów, wieś kojarzy im się z zabawą,
niedostrzegają ich prawdziwej roli, pracy. Nie chcą burzyć obrazu wsi, który
mają zakodowany, w ludzie imponuje im ich siła, prostota, chłopi nie są zdolni
do samodzielnego działania, są skrytykowani za brak odpowiedzialności,
materializm, są łasi na pieniądze - kupiłem se czapkę z pawich piór, postawię
se złoty dwór.
C. Chłopi zamknięci w swojej społeczności - Chłopi Władzia
Rey'Monta. Wieś polska przełomu XIX i XX w. Rozwarstwienie wsi: chłopi bogaci,
średnio zamożni i biedni. Wieś samodzielna, dwór nie jest autorytetem, nie służy
chłopom pomocą. Chłopi, mimo że żyją w zaborze rosyjskim nie rwą się do walki.
Nie mają świadomości, ale mają świadomość społeczną. Umieją się zjednoczyć, żeby
walczyć o las. Chcą polskiej szkoły, ale problemem jest wysokość opłat.
Nieliczni potrafią czytać, nie czytają gazet, nie interesują się polityką,
światem. Życie ich wyznaczone przez pory roku, związane z tym prace i święta
kościelne. Zbiorowość ustala prawa obowiązujące społeczność wsi i pilnuje ich
przestrzegania. Życie ich sprowadza się do ciągłej walki o byt. Posiadaniu ziemi
podporządkowane są wszelkie działania, od posiadania ziemi uzależniona jest
wartość jednostki. Małżeństwa w zamkniętych grupach - najczęściej łączy się
morgi.
Miejsce w gromadzie tylko dla silnych, pracowitych, zdrowych;
ludzi słabych, starych odtrąca się, nie są przydatni. Nie ma litości,
współczucia. - Rozdziobią nas kruki,
wrony, ... Stacha Żeromskiego. Chłopi obojętni na powstanie, brak
zaangażowania, zamknięci w swojej grupie, dla nich większym wrogiem pan. To było
powstanie panów, czyli ich wrogów. Gdy chłop zbliża się do trupa Winrycha,
uczestnika powstania, chodzi mu tylko o zysk,
ograbia go. Tak bez wiedzy i woli zemściwszy
się za tylowieczne niewolnictwo, za szerzenie ciemnoty, za wyzysk, za hańbę i za
cierpienie ludu, szedł ku domowi z odkrytą głową i modlitwą na
ustach.
Chłopi nie myślą o zmianie sytuacji narodowej tylko sytuacji
społecznej. - Ludzie bezdomni Stacha
Żeromskiego. Chłopi w Mękarzycach zamknięci w swojej społeczności, nie
interesuje ich otoczenie, świat Tak, bez wątpienia, wieś stworzył Pan Bóg, a
miasto diabeł. 6. Obraz wsi i chłopów w dwudziestoleciu międzywojennym. Przedwiośnie tegoż Stacha. Chłopi w Chłodku podobni do
chłopów Rey'Monta, zamknięci w swojej grupie. Interesują ich tylko sprawy
własnej wsi. Nie interesują się tym, co się dzieje na świecie. Życie ich
wypełnia praca. Praca, warunki w jakich żyją prowadzą do zezwierzęcenia, zabicia
uczuć. Cóż za zwierzęce pędzicie życie, chłopy silne i zdrowe. Jedni mają
jadła tyle, że z niego urządzili kult, obrzęd, nałóg, obyczaj jakiś i jakąś
świętość, a drudzy po to tylko żyją, żeby nie zdychać z głodu, zbuntujcież się
chłopy potężne przeciw sobaczemu losowi.
Chłopi klasą niezdolną do samodzielnego
dziłania, do zmian.
1. Sielankowy obraz wsi - wieś spokojna, pełna harmonii,
szczęścia A. Żywot człowieka
poczciwego Reja
B. Pieśń świętojańska o
Sobótce Kochanowskiego
2. Trudne warunki panujące na wsi, ciężka praca chłopów, bieda,
głód, zacofanie A. Żeńcy Szymonowica
B. Wolny najmita Konopnickiej
C. Na fujarce Konopnickiej
D. Szkice węglem
Sienkiewicza
E. Sonety z chałupy
Kasprowicza
3. Patriotyzm, chęć walki, działania,
waleczność A. Nad Niemnem Orzeszkowej - patriotyzm, poszanowanie
tradycji
B. Potop Sienkiewicza -
waleczność C. Wesele Wyspiańskiego -
chęć do walki
4. Brak zaangażowania w sprawy narodu, zamknięcie w swojej
społeczności A. Chłopi Reymonta
B. Rozdziobią nas kruki,
wrony,... Żeromskiego C. Ludzie bezdomni Żeromskiego D. Przedwiośnie
Żeromskiego
5. Chęć współpracy chłopów z inteligencją i
szlachtą A. Nad Niemnem Orzeszkowej
B. Wesele Wyspiańskiego
|