Każda epoka kształtuje oraz propaguje wzorce osobowe. Z tymi określonymi typami zachowań wiąże się bezpośrednio literatura parenetyczna, która ma za zadanie wskazywać oraz szerzyć wzorce osobowe typowe dla ludzi sprawujących jakąś funkcję społeczną. W średniowieczu za taki typ literatury można uważać epikę rycerską. W okresie średniowiecza na zachodzie Europy rozwinęła się różnorodna literatura rycerska. We Francji największą popularnością cieszyły się poematy należące do grupy "chansons de geste", czyli "pieśni o czynach godnych upamiętnienia". Opiewały one bohaterskie czyny rycerzy i ich przygody. Przykładem i wzorem zarówno średniowiecznego rycerza jest Roland z eposu pt. "Pieśń o Rolandzie". Ten starofrancuski anonimowy utwór ma formę poetycką. Powstał w dobie krucjatowej gorączki, a także atmosfery pielgrzymek do grobu św. Jakuba w Kanpustelli. Wypadki zapisane w tej epopei miały miejsce w VIII w. i dotyczyły walk króla Karola Wielkiego z Saracenami w Hiszpanii.Opowiada ona o zdradzie Galeona - ojczyma Rolanda, w wyniku której wojska Marsyla - dowódcy Saracenów - napadają na tylną straż Karola Wielkiego, gdzie podczas walki ginie Roland. Tytułowy bohater utworu jest przykładem doskonałego rycerza. Przede wszystkim jest bezgranicznie oddany wierze chrześcijańskiej a także władcy oraz ojczyźnie. Służy im lojalnie do końca swych dni. Jako rycerz jest odważny, mężny, okrutny, brutalny, honorowy oraz dumny. Broni zawzięcie swego honoru i nie wzywa posiłków, widząc przewagę wroga. Liczy na własne siły i popełnia błąd, który go drogo kosztuje. "Gubi" rycerzy i siebie samego. Umiera na wzgórzu pod sosną, z twarzą zwróconą ku Hiszpanii na znak własnej odwagi. Resztkami sił żegna się z bliskimi, Karolem Wielkim - jego ukochanym władcą oraz Francją. "Raz po raz słabnącą ręką uderz się w piersi. Za grzechy swoje wyciąga ku niebu swoją rękawicę." Przeprowadza rachunek sumienia, składa hołd lenny wobec Boga. Modli się również za zmarłych rycerzy. Prosi o wybaczenie. Śmierć Rolanda jest punktem kulminacyjnym i to ona najlepiej odzwierciedlała, jak gorąco kochał ojczyznę i ile dla niej zrobił. Był przykładem dla innych. Postępował tak, jak nakazywał obowiązek rycerski. Nie wybiegał myślami w przyszłość. Niczego nie robił dla siebie. Kierowały nim szlachetność, oddanie i bezinteresowność. Bohater "Pieśni o Rolandzie" był wzorem dla innych rycerzy z epickich poematów. W Polsce jego postać została wykorzystana przez Henryka Sienkiewicza w "Krzyżakach". Zbyszko z Bogdańca jest właśnie takim idealnym rycerzem. Wiele cech wspólnych można odnaleźć w tych postaciach, w ich charakterach oraz postępowaniu. Roland nie był postacią tragiczną. Nie był rozdarty wewnętrznie. Wiedział jak należy postąpić. Jego śmierć nie była porażką, była zaś zwieńczeniem całego rycerskiego życia.
Adam Mickiewicz "Dziady część III"