Wyszukiwarka:
Artykuły > Studia >

Na czym polega globalizacja i kto jest nią zagrożony?

Na czym polega globalizacja i kto jest nią zagrożony? Poprzez proces globalizacji rozumiane jest zacieśnianie powiązań międzynarodowych między przedsiębiorstwami i tym same wytwarzanie coraz większych wzajemnych zależności. Kojarzony jest również z rozszerzeniem zasięgu działania największych korporacji i z traktowaniem rynku światowego jako jednego rynku. Globalizacja rynku znajduje swój wyraz w standaryzacji produktów i usług w skali światowej . Podstawowym jej celem jest uzyskanie wzrostu efektywności gospodarowania. Odbywa się to dzięki nowej technologii – między innymi telekomunikacji i transporcie – które umożliwiają i ułatwiają międzynarodowy przepływ środków produkcji, towarów, kapitału, ludzi oraz usług w o wiele większej skali, niż miało to miejsce w przeszłości. Wzajemna współpraca i dalej idąca specjalizacja stwarza podstawy do znacznie szybciej postępującego rozwoju gospodarczego społeczeństw uczestniczącego w procesie globalizacji. Niemniej jednak ma ona także swoje słabe strony. Jedną z nich jest wymuszona konieczność bardziej wytężonej pracy, aby jednostki były coraz lepszymi, bardziej konkurencyjniejszymi od innych podmiotów gospodarczych. Wiąże się to z większym wysiłkiem nie tylko fizyczny ale przede wszystkim umysłowym. Stąd potrzebna jest kadra wysoko wykwalifikowanych i kreatywnych pracowników. Zatem poziom jej wykształcenia ma kluczową rolę. Odpowiedzią na to wyzwanie sprostać może społeczność miejska, która ma ułatwiony dostęp do szkół, zwłaszcza wyższych. Chociaż mniej zdolniejsza i „zaradna” jej część może nie sprostać wysokim wymaganiom. Natomiast najmniejsze szanse ma społeczeństwo pochodzące ze wsi i okolic wiejskich. Tam poziom wykształcenia jest znacznie niższy i to nie tylko ze względu na utrudniony dostęp do szkół wyższych, ale przede wszystkim do instytucji naukowych, rozrywek podnoszących poziom kultury osobistej jak np. teatru, biblioteki itd. Stąd poziom świadczonych przez tą społeczność usług (o ile znajdą oni pracę w mieście, lub będą ją wykonywać na wsi) będzie na niskim poziomie. Tym czasem jednym z zasadniczych wymagań jakie stawia proces globalizacji jest stałe podnoszenie poziomu świadczonych usług. Dlatego niski ich poziom może spowodować brak chętnych do korzystania z nich, a tym samym doprowadzić do bezrobocia ludności, która nie może sprostać wysokim wymaganiom. Globalizacja ma również inną złą stronę, a mianowicie stanowi zagrożenie dla istniejących kultur i tradycji. Światowe korporacje dzięki wzrastającej swojej sile i zajmowanym zasięgiem narzucają te same produkty, ten sam styl konsumpcji, spędzanie wolnego czasu i przyczyniają się do standaryzacji produktów, a nawet odbiorców. Stanowi to zwłaszcza duże zagrożenie dla społeczeństw lokalnych, które do tej pory słynęły z indywidualnego sposoby życia jak np. górali polskich. Poprzez „standaryzację” życia zarówno codziennego jak i świątecznych dni społeczeństwo zatraca swój styl, z którego do tej pory było znane i co je wyróżniało. Stąd tak ważna jest pielęgnacja tradycji oraz kultury w której ludzie wzrastają. Dodatkowy elementem jakim jest migracja - przemieszczanie czynników produkcji tj. siły roboczej (społeczeństwa ) w celu znalezienia pracy, stanowi zagrożenie dla istniejących kultur. W krajach, gdzie technologia jest rozwinięta w mniejszym stopniu występuje zjawiska tańszej siły roboczej, która stanowi zagrożenie dla rynków pracy krajów bardziej rozwiniętych. W warunkach tych , część produkcji zostaje przeniesiona do państw o niższych kosztach pracy, a napływ emigrantów z biedniejszych krajów spowoduje częściowe odebranie pracy „lokalnej” społeczności. Stąd widać, że zalety w postaci napływy kapitału i tworzenia nowych miejsc pracy połączone są z wadami – w postaci napływającej siły roboczej i tym samym większej konkurencji (niższe wymagania płacowe ze strony emigrantów) dla społeczności lokalnej. Niemniej jednak kapitał zagraniczny jest bardzo potrzebny dla ożywienia przedsiębiorczości państw słabiej rozwiniętych. Stanowi on zasadnicze pobudzenie dla inwestycji, które podwyższą wydajność pracy, jakość oferowanego produktu jak i świadczonych usług. W czasie globalizacji najbardziej zagrożone są jednostki gospodarcze, które nie umieją, nie wiedzą w jaki sposób pozyskać środki na inwestycje. A nawet jeśli je pozyskają, to z powodu ograniczonej wiedzy nie umieją nimi efektywnie gospodarować. Również znaczącą przeszkodą może być ograniczony dostęp do nowych technologii. Przeważnie w państwach słabiej rozwiniętych ze względu na ograniczone fundusze nie są przeznaczane środki na badania i tym samym brak jest innowacyjnych projektów, metod, czy urządzeń do produkcji. Tym czasem aby być bardziej konkurencyjnym należy dostarczyć lepszy, o wyższej jakości produkt, który będzie odpowiadał na płynące zapotrzebowanie od konsumentów. Nie można temu sprostać nie mając odpowiedniej technologii, linii produkcyjnej. Stąd widać, iż nie tylko pojedyncze jednostki są zagrożone w postępującym procesie globalizacji, ale również małe i średnie jednostki gospodarcze, którym niejednokrotnie brak wykwalifikowanych specjalistów, brak środków finansowych stanowi barierę utrudniającą dalsze funkcjonowanie a tym samym dalsze istnienie. Bezrobocie jako problem indywidualny i rodzinny Bezrobocie można definiować na różne sposoby głównie na płaszczyźnie określonej nauki i zakresu jej zainteresowania np. z punktu widzenia ekonomii, socjologii, psychologii, demografii czy statystyki. Ekonomista posługuje się tzw. "przedmiotowym" rozumieniem bezrobocia, zgodnie z którym jest ono kategorią analityczną rynku pracy, czyli oznacza niepełne wykorzystanie jednego z czynników wytwórczych (niezrealizowaną podaż siły roboczej), (...) stan nierównowagi między podażową (zasoby pracy) a popytową (miejsca pracy) stroną zatrudnienia. Socjolog w odróżnieniu od ekonomisty posłuży się ujęciem "podmiotowym" bezrobocia, będzie rozpatrywał od strony osób dotkniętych brakiem pracy. Zgodnie z tym bezrobocie jest "stanem bezczynności zawodowej jednostek zdolnych do pracy i zgłaszających gotowość jej podjęcia, z podkreśleniem, że chodzi przede wszystkim o jednostki, dla których podstawą egzystencji są dochody z pracy". Na polski rynek pracy w największym stopniu rzutuje recesja, która dotknęła najbardziej pracochłonne gałęzie gospodarki: przemysł ciężki, budownictwo i przemysły surowcowe; "dostarczyły one największej liczby bezrobotnych, których nie zdołały wchłonąć inne sektory gospodarki. Pojawienie się problemu bezrobocia i bezrobotnych związane jest nierozerwalnie z pojawieniem się nowej przestrzeni społecznej, w której to znajduje się były pracownik lub absolwent szkoły w nowej roli bezrobotnego. Początkowo pojawiają się zmiany w osobistej, prywatnej sferze życia osoby dotkniętej bezrobociem oraz jego rodziny. Osoba, która staje „bezczynną” zawodowo jednostką analizuje nadarzające się możliwości otrzymania nowej pracy. Gdy spostrzega, iż jej predyspozycje nie są wystarczające do podjęcia pracy spośród oferowanych rozważa możliwość podniesienia swoich kwalifikacji. Tym czasem okazuje się, że konieczne są do tego środki finansowe, albowiem Urzędy Pracy nie pokrywają kosztów niektórych z kursów lub brakuje im środków na ten cel. Stąd rodzi się problem finansowy. W sytuacji, kiedy jednostka chcąca podwyższać swoje kwalifikacje ma na utrzymaniu rodzinę wówczas ten problem dalej się pogłębia. Bycie osobą bezrobotną wpływa w znaczący sposób na system własnej wartości danej jednostki, który z biegiem czasu maleje. Dodatkowe poczucie bezradności pogłębia ten stan. Osobą, które nie mają silnej woli lub które z trwającym stanem tracą ją, grozi apatia a następnie frustracja. Co jest negatywne dla osobowości danej jednostki. Bezrobocie może stać się również przyczyną patologii społecznej takiej jak przestępczość, alkoholizm, narkomania a nawet rozkład rodziny. W sytuacji braku pracy, która stanowi podstawę egzystencji dla danej jednostki i jej rodziny - jeden problem rodzi kolejne. I nie dotyczy on tylko i wyłącznie jednostki „bezczynnej” zawodowo, ale również jego rodziny, której poziom życia drastycznie obniżył się. Tym czasem potrzeby biologiczne i tzw. bliższe zawsze są obecne. Stąd konieczne są wydatki konsumpcyjne oraz te związane z egzystencją danej jednostki i jej rodziny (mieszkanie, woda, prąd, gaz). Osoby, które mają prawo do zasiłku jeszcze są w stanie na niższym poziomie życia przetrwać do czasu znalezienia nowego źródła zarobku. W znacznie gorszej sytuacji zaś są te, które prawa tego nie posiadają lub już je utraciły. Do tych problemów dochodzą problemy dzieci osób bezrobotnych dla których brakuje w takiej sytuacji pieniędzy na zakup niezbędnych podręczników, co stawia pod znakiem zapytania dalszą edukację i tym samym zamyka możliwości na podniesienie ich kwalifikacji, które w przyszłości okażą się im niezbędne. Stąd jest duże prawdopodobieństwo, iż bezrobocie wśród rodziców może rzutować na bezrobocie również wśród ich dzieci. Cele polityki regionalnej po reformie Podstawą wzajemnej współpracy w dziedzinie rozwoju regionalnego jest art. 86 Układu Europejskiego. Wywodzi się on z zapisów art. 130 Traktatu Rzymskiego powołującego Wspólnot Europejską, według którego jednym z zadań WE jest dążenie do zredukowania różnic w stopniu rozwoju poszczególnych regionów, a także podniesienie na wyższy poziom opóźnionych w rozwoju regionów, co ma prowadzić do wszechstronnego, harmonijnego rozwoju Wspólnot Europejskich. Działania te wspierane są przez Fundusze Strukturalne. Fundusze odgrywały ważną rolę przy każdym etapie rozszerzania Unii Europejskiej. Po reformie polityki regionalnej w 1988r. finansowanie rozwoju regionalnego stało się drugą co do wielkości pozycją w budżecie Wspólnot. Według kryteriów wspólnotowych Polska jako cały kraj kwalifikuje się do objęcia pomocą strukturalną zgodnie z celem pierwszym, tj. jako obszar zapóźniony w rozwoju. Również godnie z art. 63 Układu Europejskiego Polsce przyznano status obszaru identycznego z obszarem Wspólnoty o którym mowa w art. 92.3.(a) Traktatu Rzymskiego o WE, tj. takiego, w którym poziom życia jest nienormalnie niski lub, w którym występuje niedostateczne zatrudnienie. W wyniku zmian zaproponowanych w Agendzie 2000 ograniczono liczbę celów Funduszy Strukturalnych z siedmiu obowiązujących w latach 1994-1999 do trzech w latach 2000-2006. Jako cel pierwszy ustalono - promowanie rozwoju i niezbędnych do tego dostosowań w regionach opóźnionych w rozwoju. Głównym kryterium uznania obszaru za uprawniony do korzystania z pomocy w ramach tego celu jest niski poziom produktu krajowego brutto (PKB) na jednego mieszkańca. Jeśli stanowi on mniej niż 75% średniego produktu Wspólnoty, to region kwalifikuje się do pomocy realizowanej przez cel pierwszy. Jako cel drugi - regiony wymagające rekonwersji i napotykające na szczególne trudności strukturalne. Zakłada się, że cel ten obejmie 10% ludności Unii Europejskiej zamieszkującej obszary o trudnych problemach umiejscowionych w sferze przemysłu i usług; 5% ludności mieszkającej na obszarach wiejskich; 2% ludności z trudnych stref zurbanizowanych oraz 1% ludności związanej z rybołówstwem. Jako cel trzeci - jedyny cel horyzontalny poświęcony głównie walce z bezrobociem Literatura: 1. Praca zbiorowa pod red. A. Budzikowski: Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWE, Warszawa 1999 2. Ciepielewska M., 2000: Polityka strukturalna Wspólnoty w zakresie obszarów wiejskich. /w/: Polityka rolna i strukturalna Unii Europejskiej a procesy dostosowawcze w rolnictwie polskim. FAPA Warszawa. 3. Ciepielewska M., 1999: Uzgodnienia berlińskie w sprawie Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności. Biuletyn Informacyjny Wspólnoty Europejskie, nr 5. Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa. 4. Czykier-Wierzba D., 1998: Polityka regionalna Unii Europejskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk. 5. Polska i Unia Europejska. Stan obecny i wyzwania na przyszłość. Placet. Warszawa 2000, pod redakcją U. Płowiec 6. Praca zbiorowa por red. Dowgiałło Z. :Słownik ekonomiczny Przedsiębiorcy, Wydawnictwo „Znicz”, Szczecin 2000