NARZĘDZIA I INSTRUMENTY POLITYKI EKOLOGICZNEJ
Prawo ochrony środowiska i jego dostosowanie do wymagań Unii Europejskiej
A. Kierunki ogólne
System prawa ochrony środowiska musi spełniać kilka podstawowych wymagań:
zgodność z Konstytucją,
zgodność ze zobowiązaniami międzynarodowymi Polski (w tym z wymaganiami Unii Europejskiej),
akceptacja społeczna,
realna osiągalność,
skuteczność ekologiczna,
efektywność ekonomiczna.
Projekty normatywnych aktów prawnych oraz inne dokumenty programowe z dziedziny ochrony środowiska (strategie, polityki itp.) są poddawane:
ocenie ekologicznej skuteczności,
ocenie ekonomicznej efektywności (tzn. badaniu przy pomocy jakich narzędzi "najtaniej" osiągną można dany cel,
konsultacji społecznej obejmującej wszystkie zainteresowane grupy interesów ( w tym przedsiębiorcy, organizacje ekologiczne, samorządy).
ocenie zgodności z wymogami Unii Europejskiej i Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz z zobowiązaniami prawnomiędzynarodowymi Polski.
B. Zadania krótkookresowe
Zadania krótkookresowe (2000-2002) w sferze doskonalenia prawa ochrony środowiska będą się koncentrować na jego dostosowywaniu do wymagań rozporządzeń, dyrektyw i decyzji organów Unii Europejskiej. Wytycznymi do realizacji tych zadań będzie "Narodowy program przystosowania do członkostwa w Unii Europejskiej", stanowisko negocjacyjne Polski w rozmowach przedakcesyjnych oraz wyniki tych negocjacji. Kluczową sprawą będzie pakiet wynegocjowanych derogacji (zakres i terminy). Należy przy tym przyjąć zasadę, że sprawy objęte listą derogacji zawartą w stanowisku negocjacyjnym Polski nie będą rozstrzygane w krajowych przepisach prawnych przyjmowanych przed zakończeniem negocjacji.
Ustawy o ochronie środowiska:
prawo ochrony środowiska;
ustawy o postępowaniu w sprawie ocen oddziaływania na środowisko oraz dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie;
ustawy o substancjach i preparatach chemicznych;
ustawy "Prawo wodne";
(będzie) ustawy o uwalnianiu do środowiska genetycznie zmodyfikowanych organizmów;
ustawy o opakowaniach;
ustawy w sprawie wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych;
kompletu przepisów wykonawczych do ustawy o odpadach;
kompletu przepisów wykonawczych do ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska w zakresie nadzwyczajnych zagrożeń środowiska.
Ustawa o rolnictwie ekologicznym
INSTRUMENTY POLITYKI EKOLOGICZNEJ
Działanie mechanizmów ekonomicznych i rynkowych w polityce ekologicznej zapewni się dzięki systemowi obejmującemu następujące instrumenty:
opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian (w szczególności za pobór wód),
opłaty za zanieczyszczanie różnych komponentów środowiska (w tym za zanieczyszczenia niematerialne),
kary pieniężne jako szeroko rozumiany instrument wymuszania przestrzegania norm, nakazów i zakazów oraz innych form regulacji bezpośredniej,
bezpośrednie i pośrednie formy publicznego subsydiowania przedsięwzięć w zakresie ochrony środowiska, w tym rekompensaty za ograniczenia prawa własności związane z obejmowaniem obszarów i obiektów cennych przyrodniczo różnymi formami ochrony,
opłaty produktowe i depozyty ekologiczne (i/lub systemy "mieszane"),
opłaty użytkowe za korzystanie z publicznych urządzeń technicznych ochrony środowiska,
ekologiczny podatek od paliw i/lub podatek węglowy, jako szczególną formę opłaty produktowej,
obowiązkowe i dobrowolne ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej od szkód ekologicznych,
zróżnicowania podatkowe,
zastawy ekologiczne,
rynki zbywalnych uprawnień do emisji zanieczyszczeń i instrumenty pochodne od nich (np. "związki emitentów").
Adam Mickiewicz "Dziady część III"