Taniec
śmierci - polonez - tango - walc - chocholi taniec. Są to tańce, które stały
się "bohaterami" polskiej literatury, nabrały symbolicznego wymiaru. "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze
Śmiercią" - autor zwraca się do czytelników - szczególnie tych, którzy
nie zwracają uwagi na to, że sami też kiedyś umrą - z przestrogą, że śmierć
dosięgnie każdego. W utworze nawiązuje do charakterystycznego motywu
średniowiecza - Dance macabre czyli taniec śmierci. Śmierć zaprasza do tańca
wszystkich, od krolów po kmiotków, zrównuje stany, naśmiewa się z ziemskich
wartości. Celem jest przestroga, iż życie ziemskie jest tylko chwilą wobec
wieczności i wszelkie ziemskie dobra są dla człowieka marnością nie wartą zabiegów
i starań, natomiast życie wieczne jest prawdziwą wartością, do której warto
dążyć.W renesansie taniec opiewa urodę życia i świata - przykładem jest "Pieśń świętojańska o sobótce",
w której autor przedstawia uroczystość świętojańską polegającą na tańcach
dziewcząt wokół rozpalonego ogniska. Tańcza parami i śpiewają pieśni kultywując
w ten sposób tradycje ludowe. Wieś jest spokojna i wesoła, jej mieszkańcy po
skończonej pracy z czystym sumieniem mogą bawić się i tańczyć. Odświętnie
ubrane panny flirtują z kawalerami, którzy popisują się odwagą i zręcznością.
Motyw tańca posłużył tu Kochanowskiemu do przedstawienia uroków wsi,
ustabilizowanego i samowystarczalnego życia ludzi mieszkających z dala od
miejskiego gwaru: "Wsi spokojna, wsi wesoła, który głos twej chale
zdoła".Polonez pochodzi z "Pana
Tadeusza" A. Mickiewicza. Jest symbolem pojednania, optymizmu,
nadzieją na przyszłość. Jest także symbolem przemijającej Polski szlacheckiej z
jej wadami i zaletami, z całą szlachecką tradycją oraz jest podkreśleniem
patriotyzmu jako nadrzędnej wartości człowieka.Taniec chocholi to taniec
tragiczny - kończy słynne
"Wesele" S. Wyspiańskiego. Wprawia w monotonny, letargiczny krąg
uśpionych bohaterów dramatu, którzy nie umieli skorzystać z wielkiej szansy
wspólnego czynu powstańczego. Taniec ten ma charakter symboliczny - jest to
ocena świadomości społeczeństwa głuchego na wszystko, jakby pogrążonego we
śnie. A jednak nie jest to taniec zupełnie pesymistyczny, Chochoł zawodzi
żałobnie, lecz jest przecież różą zawiniętą w słomę na czas zimy - jest ideą
odłożoną na lepsze czasy. Poza tym polskie oberki w czasie wesela służą
Wyspiańskiemu do podkreślenia odrębności dwóch środowisk: chłopskiego i
inteligencji. Chłopi kultywują tradycje, noszą ludowe stroje i czapki z pawimi piórami,
czują się emocjonalnie związani z rodzinną ziemią, a inteligencja brata się z
ludem hołdując panującej modzie, nie rozumie jednak uczuć patriotycznych ludu.
Tango ma podobną rolę w dramacie Mrożka pod tym właśnie tytułem. Kończy walkę -
próby intelektualnego ładu, który chciał przywrócić Artur. Tango symbolizuje tu
powtarzalność historii i prawidłowość rewolucji, a na koniec tańczy je
zwycięzca prymitywny, reprezentujący siłę i totalitaryzm - Edek. Lecz tango
jest jeszcze bardziej pesymistyczne niż taniec chochoła. Oznacza bowiem
zwycięstwo taniej, masowej kultury, klęskę idei uduchowionej czy choćby
intelektualnej. Walc to tytuł pięknego wiersza Cz. Miłosza - taniec, który
wypełnia salę balową na Sylwestra roku 1910. Uspokaja, kołysze, wprawia przestrzeń
w ruch. Lecz podobnie jak w Weselu,
nadchodzą i zakłócają jego rytm wizje wojen stulecia, które nadejdą. Przed ich
straszliwym obrazem bohaterka ucieka znów w takt walca.
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach