W literaturze
pojawia sie wiele motywów identycznych lub bardzo do siebie podobnych, a
róznice miedzy nimi dotycza sposobu ich opracowania, przedstawienia w tresci i
w formie. Do takich motywow nalezy wedrowka jako cos, co ksztaltuje los
bohaterow literackich. Przemieszczaja sie oni z roznych powodow. Czasem sa do
tego zmuszeni przez kogos lub cos, czasem swiadomie wybieraja taki sposob
zycia, by poznac rzeczywistosc, szukac prawd zyciowych, sensu istnienia.
Motyw wedrowki wystepuje w literaturze od najdawniejszych
czasow. Spotykamy go w dziele epiki greckiej- ''Odysei'' Homera. Autor opisuje
w niej basniowe przygody Odyseusza, wracajacego spod Troi na rodzinna wyspe
Italie. Jego dziesiecioletnia tulaczke po morzu spowodowali nieprzychylni mu
bogowie, mszczac sie za zaglade ulubionego miasta- Troi. W czasie tulaczki po
morzu Odyseusz przezywa wiele przygod, doplywajac do roznych krajow. Wedrowka
ta konczy sie szczesliwie- dzieki pomocy Ateny. Odyseusz wraca na Italie do
swej wiernej zony Penelopy. Dzieki pokazanym tu przezyciom bohatera mozemy
poznac jego postawe wobec roznych przeciwnosci, trudow i niebezpieczenstw, na
jakie napotkal w swej wedrowce. Mozemy tez zastanowic sie, na ile los czlowieka
zalezy od jego charakteru, a na ile jest od niego niezalezny. Czy rzadza ludzmi
bogowie, jak w to wierzyli Grecy, czy
sami mozemy kierowac wypadkami swego zycia.
W polskiej literaturze nowozytnej utworem, w ktorym motyw
wedrowki wypelnia wieksza czesc tresci, jest dramat Juliusza Slowackiego pt.
''Kordian''. Bohater utowru po mlodzienczym okresie pesymizmu i zwatpienia, po
nieudanej probie samobojstwa pragnie odnalezc sens swojego zycia i z tego
powodu udaje sie w podraz po Europie, aby zebrac rozne doswiadczenia, poznac
rozne wartosci i znalezc cos, dla czego warto by bylo zyc. Spotykaja go w tej
wedrowce same rozczarowania. W Londynie, po rozmowie z dozorca parku, dochodzi
do wniosku, ze swiat ocenia czlowieka wedlug jego stanu majatkowego i ze
wszystko mozna kupic.We Wloszech, poprzez przyzyty zwiazek z Wioletta ,
przekonuje sie, ze nie ma szczerej, bezinteresownej milosci. Pozniej, w
Watykanie, podczas audiencji u papieza, zachwiala sie rowniez jego wiara, kiedy
spostrzegl ze papiez trzyma z rzadami zaborczymi, a nie popiera sprawy niepodleglosci
Polski. Dopiero na Mount Blanc, po dokonaniu rozrachunku z dotychczaswoymi
doswiadczeniami, odnajduje Kordian cel- walke o wolnosc ojczyzny. W wyniku
dotychczasowej wedrowki po swiecie ksztaltuje sie w nim poczucie sensu zycia,
dostrzega, ktore wartosci zasluguja na poswiecenie, a ktore nie. Wedrowka
Kordiana konczy sie w Polsce, gdzie dobrowolnie podejmuje sie zabicia cara, aby
dowiedziec sie potem gorzkiej prawdy o sobie, a mianowicie, ze nie jest zdolny
do dokonania czynu.
Wiele krajow przemiezyli tez bohaterowie utworow
Mickiewicza- Konrad Wallenrod i Jacek Soplica. Pierwszy z nich, Litwin,
wychowany w Zakonie Krzyzackim, po poznaniu prawdy o sobie dzieki opiece
Wajdelo??????????? , ktory postanawia zemscic sie na wrogach ojczyzny. Jedzie w
odlegle kraje, gdzie podszywa sie pod nazwisko znanego rycerza krzyzowego.
Konrada Wallenroda, walczy w wielu bitwach z poganami i wslawia sie tak bardzo,
ze jego slawa dociera do zakonu. obi to, zeby zniszczyc potege krzyzacka, kiedy
dzieki zdobytej slawie zostanie wybrany Wielkim Mistrzem Zakonu. Tak tez sie
staje- zamierzenia Konrada zostaja zrealizowane. Jego wedrowka skonczyla sie w
momencie, kiedy zrealizowal swoj zamiar. wtedy mogl sie juz ujawnic, zrzucajac
znienawidzony plaszcz Krzyzacki i wypijajac trucizne. Wiele tez wedrowal Jacek
Soplica jako ksiadz Robak, a celem jego wedrowki byla chec zrehabilitowania sie
za popelniony mord na stolniku Horeszce. Nie tylko wstapil do zakonu, ale takze
dzialal jako emisariusz przemieszczajacy sie na terenach wszystkich trzech
zaborow, przekazujacy tam polecenia od organizacji konspiracyjnej,
oprganizujacy opor ludzi przeciw zaborcom, uswiadamiajacy ich. Cierpial przesladowania ze strony wszystkich rzadow
zaborczych- byl wieziony, torturowany, skazywany na ciezkie roboty. Swoja
wedrowke zakonczyl ksiadz Robak w rodzinnym Soplicowie, gdzie przybyl, aby
zorganizowac powstanie przeciw Rosji i w ten sposob wspomoc Napoleona. Zmarl po
odniesionej ranie w czasie bitwy z Moskalami, zrehabilitowany i rozgrzeszony
przez swojego najwiekszego wroga, Gerwazego.
Wiele wspolnego z bohaterami romantycznymi ma doktor
Tomasz Judym z '' Ludzi bezdomnych'' Stefana Zeromskiego. W swoim zyciu tez nie
znajduje spokoju, takze szuka sposobow, aby zrealizowac swoje idealy, tzn.
poprawic warunki zycia najubozszych warstw spoleznych. Nigdzie nie zagrzewa
dluzej miejsca, zraza sobie srodowisko, w ktorym sie obraca, poniewaz jest
bezkompromisowy i uczciwy, a to nie jest popularna cecha. Doktor Judym wyszedl
z dolow spolecznych, studiowal w Paryzu, potem pracowal w Warszawie, w Cisach,
w Zaglebiu Dabrowiskim. Wszedzie gdzie sie znalazl, chcial naprawic swiat,
nawet kosztem swojego zycia osoibstego. Na koncu powiesci rozstajemy sie z
Judymem jakby w srodku drogi, po ktorej wedruje, w momencie wewnetrznego
rozdarcia i cierpienia po rozstaniu sie z Joasia. Mamy wrazenie, jakby
otwierala sie przed nim dalsza, dluga droga i nie wydaje sie nam, zeby byla ona
latwiejsza niz ta ktora szedl dotad.
Wiele przewedrowal tez inny bohater Zeromskiego - Cezary
Baryka z ''Przedwiosnia'', powiesci,
ktora nalezy juz do literatury XX - lecia miedzywojennego. Najpierw wychowal
sie w Baku, mlodosc spedzil podczas rewolucji w Rosji, a potem z ojcem udal sie
do polski, lecz po smierci Dominika przybyl do niej sam. Jego droga prowadzila
po eroznych miejscach kraju, w ktorych szukal obiecanych '' szklanych domow'',
ale znajdowal tylko zaniedbanie, nedze i kontrasty spoleczne, nieudolne rzady.
Byl w miasteczku nadgranicznym, w Warszawie, Nawloci, a jego uczestnik wojny
polsko - rosyjskiej na terenach wschodnich Polski. Z wszystkich doswiadczen,
obserwacji zebranychw tej wedrowce wysnul wniosek, ze w Poslce dzieje sie zle,
ze niewiele sie zmienilo po odzyskaniu przez nia niepodleglosci i obawial sie ,
ze i tak moze dojsc do takiej rewolucji jak w Rosji, z jej strasznymi skutkami.
Kilka powyzszych przykladow pokazuje, jak roznie
opracowany byl motyw wedrowki przez roznych pisarzy. Wydaje sie jednak, ze te
wszystkie przedstawienia motywu maja cos wspolnego. Wedrowka sluzy bohaterom do
gromadzenia doswiadczen, poszukiwania sensu zycia (Kordian, Cezary Baryka) ,
jest sposobem na osiagniecie zamiezonego celu (Wallenrod, Judym), a patrzac z
punktu widzenia czytelnika. Dzieki temu motywowi jest w utworze wieksza roznorodnosc,
przez co bardziej nas on interesuje.
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach