Wyszukiwarka:

Wszędzie ------------------ Artykuły Newsy Informacje Linki Pliki

"Moralnosc pani Dulskiej" G. Zapolskiej Utwór Gabrieli Zapolskiej "Moralnosc pani Dulskiej" jest dramatem obyczajowo - psychologicznym. Jest to gatunek dramatu uksztaltowany w XIX wieku. Byl on rozpowszechniony jako typ sztuki scenicznej w okresie realizmu i naturalizmu. Gatunek ten obejmuje utwory o wyraznie zarysowanej akcji z niewielka liczba wystepujacych osób. Konflikt organizujacy akcje ma charakter psychologiczny lub spoleczny i nie narusza zasady prawdopodobienstwa zyciowego. Waznym elementem tego dramatu jest charakterystyka postaci glównego bohatera jako reprezentanta okreslonego srodowiska spolecznego. Jezyk utworu posluguje sie mowa potoczna lub srodowiskowa. Utwór Zapolskiej mozna tez nazwac tragifarsa (tragikomedia). Jest to gatunek dramatu obejmujacy utwory powstale z polaczenia elementów komicznych i tragicznych, które wiaza sie z wazna problematyka spoleczno - obyczajowa danegho okresu.Gabriela Zapolska w "Moralnosci." wyszla z typowych dla naturalizmu zalozen, ze czlowiek jako czesc swiata przyrody podlega prawom natury, zas prawa spoleczne rzadzace zyciem czlowieka sa odbiciem praw natury. Dramatopisarke interesowala biologiczna motywacja dzialan czlowieka, a szczególnie rzadzace ludzkim zyciem prawa natury. "Moralnosci." jest dowodem na to, ze wszystkie poczynania ludzkie sa zalezne od: 1)Teorii dziedzicznosci, polegajacej na zdolnosci przekazywania potomstwu cech fizycznych lub psychicznych, zarówno wrodzonych, jak i nabytych. (Hesia odziedziczyla po Pani Dulskiej zlosliwosc, skapstwo, bezczelnosc, pogarde dla innych.) 2)Determinizmu, który glosi calkowita zaleznosc czlowieka od warunków zycia. Losy czlowieka sa z góry przesadzone przez czynniki absolutnie od niego niezalezne: rase, pochodzenie spoleczne, srodowisko, moment historyczny. (Zbyszko choc zdaje sobie sprawe zaklamania i falszu swoich rodziców, wie jednoczesnie, ze sam bedzie taki jak oni.) 3) Prawa doboru naturalnego, czyli procesu prowadzacego do utrzymywania sie przy zyciu osobników silniejszych, lepiej przystosowanych, przy jednoczesnym eliminowaniu jednostek gorzej przystosowanych, slabszych. (Hanka jest slabsza od Dulskiej i z tego powodu przegrywa w konfrontacji z matka, nie dochodzi do slubu ze Zbyszkiem.4)Prawa silniejszego, decydujacego, kto w swiecie przyrody przezyje, a kto zginie. (Najsilniejsza jest Dulska, która terroryzuje domowników. Mezowi wydziela cygara i kieszonkowe na kawe, w stosunku do lokatorów preferuje bogatszych i lepiej sytuowanych obywateli.) "Wesele" S. Wyspianskiego 1) "Wesele" jest dramatem neoromantycznym, poniewaz podejmuje problem walki narodowowyzwolenczej, zawiera polemike z romantycznym mitem o mesjanistycznym zmartwychwstaniu Polski, oczekiwanie na cud. Z ducha romantyzmu wywodzi sie takze fantastyka i ludowosc. Forma utworu siega równiez do romantycznych wzorców. Najbardziej wyrazistym odniesieniem jest w utworze przywolanie postaci z utworów wieszczów narodowych. Hetman kojarzony z postacia Widma z II cz. "Dziadów" - ducha zlego pana, cierpiacego czysccowe meki na swoje czyny. Na podobny los skazal autor zdrajce narodu. W wizerunku Hetmana dopatrywano sie równiez innego Mickiewiczowskiego bohatera - Doktora z III cz. "Dziadów". Osoba o szczególnym znaczeniu dla wymowy dziela - Wernyhora - to z kolei zapozyczenie od J. Slowackiego ("Sen srebrnej Salomei") wspierane malarska wizja J. Matejki. 2)"Wesele" jest dramatem symbolicznym, gdyz podstawowym srodkiem wyrazu w utworze jest symbol (zjawy, przedmioty, cale sceny). Patrz pyt. 43 (Symbole w "Weselu") 3) "Wesele" jest dramatem modernistycznym, gdyz laczy w sobie kierunki i tendencje charakterystyczne dla tej epoki: symbolizm, dekadentyzm, realizm. Autor laczy w jednym utworze elementy muzyczne, plastyczne i slowa poetyckie (synestezja). Ciekawym zabiegiem jest podniesienie "ciszy" (oczekiwanie na przybycie Wernyhory) do rangi srodka artystycznego. Jest to ponadto utwór podzielony na akty i sceny. Akt I jest aktem typowo realistycznym, akt II - symbolicznym, akt III - realistyczno - symbolicznym. 4)"Wesele" jest dramatem narodowym, bowiem ukazuje róznice pomiedzy modelami zycia i tendencjami panujacymi w spoleczenstwie polskim podzielonym na chlopów i mieszczan. Chlopi posiadaja swiadomosc przynaleznosci narodowej i sa gotowi podjac walke dla uzyskania niepodleglosci. Brak im jedynie odpowiedniego przywódcy. Natomiast inteligencja posiada bardzo sielankowy i rozmyty obraz polskosci, wyrazanej w - czesto pustych i pozbawionych autentycznej tresci - symbolach i gestach. 5)"Wesele" jest dramatem scenicznym, nadaje sie do wystawiania na scenie dzieki dokladnemu opisowi ruchu i gestów w didaskaliach. Ponadto zagadnienie odpowiedzialnosci za losy wlasnego narodu jest zawsze aktualne. Uniwersalna wymowa dziela zapewnila mu na trwale miejsce na polskich scenach.