Wyszukiwarka:
Artykuły > Studia >

Mega trendy

Mega trendy – ogólne tendencje zmian społeczno-gospodarczych, które zostały opisane na początku lat 80-tych przez amerykańskiego prognostyka J.Mejsbita (pt. „ Mega trendy”). Mejsbit opisał 10 głównych zmian w USA, które mają miejsce już w innych krajach wysokorozwiniętych. Działa to na zasadzie dyfuzji rozprzestrzeniania się pewnych rozwiązań z centrum światowego. Główne trendy: 1. Przejście od społeczeństwa przemysłowego do społeczeństwa informacyjnego. Tworzenie się społeczeństwa tzw. postindustrialnego. 2. Przejście od gospodarki w skali narodowej do gospodarki globalnej (globalizacja). 3. Przejście od myślenia krótkofalowego do myślenia długofalowego (rosnąca popularność planowania strategicznego). 4. Przejście od centralizacji do decentralizacji (rozwój oddolny a nie odgórny). 5. Przejście od demokracji przedstawicielskiej do demokracji uczestniczącej. 6. Przechodzenie z organizacji typu hierarchicznego do organizacji typu sieciowego (z organizacji typu pionowych od poziomych). Kluczowy trend decentralizacja – to pewien kierunek w organizacji społeczeństwa, pojawił się w krajach wysokorozwiniętych (zachodnich) w latach 70-tych. Pojawiają się duże struktury gospodarcze czy społeczne w warunkach globalizacji – pojawiają się wielkie struktury, ale także tendencja do małych form, do małej skali (duża popularność małych i średnich przedsiębiorstw). Tworzy się Unia Europejska – tendencja do regionalizacji, tendencja do tworzenia lokalizmu, trend na demokratyzację. Cztery główne trendy aksjologiczne (wartości, na których opiera się lokalizm): 1. demokracja 2. subsydialność (pomocniczność) zasada sformułowana na zasadzie nauki społecznej kościoła katolickiego. Subsydialność postuluje, aby nie powierzać większej jednostce tych zadań, które może zrealizować jednostka mniejsza. Jest to zasada podziału władzy od dołu go góry. 3. decentralizacja – przekazywanie uprawnień władczych z góry na dół (zapewnia to konstytucja RP). 4. samorządność – początków samorządności można doszukać się w wspólnocie pierwotnej. Autorzy uważają, że w momencie kiedy człowiek przeszedł z trybu życia wędrownego na tryb życia osiadły, spowodowało to konieczność wykształcenia określonych struktur plemiennych. Plemiona walczyły o wyłączność do danego terytorium, zaistniała potrzeba samoorganizacji w celu obrony terytorium, podziału pracy itp. Okres starożytności - przykład miasta greckie Średniowiecze – rozwój samorządu miejskiego (prawa miejskie nadane przez feudala). Okres kapitalizmu – rewolucje burżuazyjne, walka kolonizmu o niepodległość. Są to kluczowe wydarzenia w dziejach, które spowodowały odrodzenie się idei samorządności. Współczesna formuła samorządu terytorialnego, która obecnie funkcjonuje jej podstawę można umiejscowić w II połowie XIX w. Po II wojnie światowej można wyróżnić trzy okresy: 1944-1950 – okres istnienia samorządu terytorialnego sprzed wojny, ale w dużej mierze już instytucja fasadowa. Dobór radnych sprzed wojny został zastąpiony delegowaniem osób przez różne organizacje społeczne, polityczne, gospodarcze. Z czasem ten samorząd został zdominowany przez przedstawicieli jednej partii, która miała monopol na racje i słuszność. 1950-1990 – w Polsce została zlikwidowana samorządność, wprowadzona została zasada jednolitej władzy państwowej (istniały wojewódzkie, miejskie, powiatowe rady narodowe). Transfer środków odbywał się z góry na dół. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym była jedną z zasadniczych ustaw ustrojowych, która zmieniła oblicze Polski. Samorząd terytorialny został wyposażony w osobowość prawną, został wyposażony we własne źródła dochodów, samorząd uzyskał ochronę prawną. Do 1998 r. trwały dyskusję co ma być z kolejnymi strukturami samorządu. W 1998 r. Sejm uchwalił Ustawę o samorządzie powiatowym i Ustawę o samorządzie województwa. Na strukturę samorządu terytorialnego składają się trzy typy jednostek: 1. gminy 2. powiaty 3. województwa Są to jednostki, które tworzą układ poziomy horyzontalny. Powiat nie stanowi jednostki nadrzędnej nad gminą i województwo nie stanowi jednostki nadrzędnej nad powiatem i gminą. Każda z nich jest samodzielna i samorządna. Województwo jest strukturą dualną tzn. jest w układzie samorządowym jak i instytucją rządową, czego dowodem jest istnienie w każdym województwie wojewody i marszałka wojewody. Wojewoda jest urzędnikiem państwowym delegowanym przez Prezesa Rady Ministrów. Województwo w Polsce jest samorządowo-rządowe. Rozwój lokalny może dokonywać się na czterech głównych płaszczyznach: 1. gospodarczej – polega na rozwijaniu małych i średnich przedsiębiorstw, na rozwijaniu indywidualnej przedsiębiorczości, która bazuje na lokalnych zasobach materialnych i ludzkich, 2. politycznej – zapewniony dzięki samorządności, 3. społecznej – wyraża się poprzez tworzenie różnych organizacji społecznych tj. oświaty, służby zdrowia, opieki społecznej, organizacje które powołały ruch hospicyjny, ochronki, 4. kulturowej – renesans gwary, rozwój lokalnej prasy, telewizji, renesans muzyki folklowej (np. góralskiej). Wdrożenie tej idei w życiu jest możliwe jedynie dzięki szerokiemu udziałowi społeczności. Podstawy prawne funkcjonowania samorządów w Polsce. Istnieje w skali Europy akt prawny, który określa zasady funkcjonowania samorządu terytorialnego (przyjęcie tych zasad jest dobrowolne). W 1985 r. Rada Europy przyjęła Europejską Kartę Samorządu Terytorialnego. Polska ratyfikowała tę kartę w 1994 r. i zobowiązała się do pełnego wdrożenia tych zasad.  społeczności lokalne stanowią jedną z zasadniczych podstaw ustroju demokratycznego (czyli nie ma demokracji bez samorządności),  obywatele mają prawo do uczestniczenia w zarządzaniu sprawami publicznymi – na szczeblu lokalnym to prawo jest najpełniej realizowane,  społeczności lokalne powinny być wyposażone w organy decyzyjne ukonstytuowane w sposób demokratyczny (powinny istnieć Rady Gminy),  zasada samorządności lokalnej powinna znaleźć szerokie odzwierciedlenie w prawie wewnętrznym, a najlepiej powinno być zapisane w Konstytucji RP (obowiązuje od 1997 r.) ważny art. 15,16 – formułuje zasadę decentralizacji, art. 61 o prawach obywatela,  samorząd oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnej do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na własną odpowiedzialność i na własny rachunek. Społeczności lokalne mają prawo do posiadania własnych zasobów finansowych,  duża część zasobów finansowych społeczności lokalnej powinna pochodzić z opłat i podatków lokalnych,  społeczności (samorządy) powinny mieć dostęp do rynku kapitałowego (w Polsce istnieje możliwość emisji obligacji komunalnych),  społeczności lokalne mają prawo współpracować z innymi społecznościami lokalnymi danego kraju lub innych państw,  kongres władz lokalnych i regionalnych Rady Europy w 1997 r. uchwalił Europejską Kartę Samorządu Regionalnego, która nie została jeszcze przez Radę Europy uchwalona. Podstawy prawne funkcjonowania samorządu:  Europejska Karta Samorządu Terytorialnego,  Konstytucja RP,  Ustawa o samorządzie terytorialnym (od 08.03.1990 r. do 1998 r.), zmiana nazwy w 1998 r. na Ustawę o samorządzie gminnym,  Ustawa o samorządzie wojewódzkim,  Ustawa o samorządzie powiatowym,  Ustawa z dnia 26.11.1998 r. określająca dochody jednostek samorządu terytorialnego,  Ustawa o finansach publicznych z 1998 r.  Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z 1994 r., która określa kompetencje gminy w zakresie przeznaczenia terenu,  Ustawa o systemie oświaty. W świetle zapisów Konstytucji można stwierdzić, że funkcjonowanie samorządu terytorialnego opiera się na trzech podstawowych zasadach: 1. Zasada decentralizacji (art. 15 Konstytucji) 2. Zasada subsydialności 3. Zasada samodzielności (podatkowej, majątkowej itp.) Samorząd terytorialny – cztery główne cechy samorządu terytorialnego: 1. podmiot samorządu 2. przedmiot samorządu 3. zadania samorządu 4. nadzór Podmiot samorządu – to wszyscy mieszkańcy zamieszkali na danym terenie. Typy osobowości prawnej samorządu:  publiczno-prawna  cywilno-prawna (prywatna) Przedmiotem samorządu terytorialnego jest część zadań publicznych scedowanych na jednostki. Zadania samorządu: a) własne b) zlecone Zadania własne – leżą w istocie danego samorządu zapisane w ustawach (doczytać). Zadania zlecone – to zadania znajdujące się w kompetencji organów rządów, które mogą być na mocy porozumienia z samorządem scedowane do realizacji (np. wypłaty zasiłków z pomocy społecznej) Nadzór państwowy nad działalnością samorządu terytorialnego – państwo zachowało sobie prawo kontroli samorządu terytorialnego, organem uprawnionym do kontroli samorządu terytorialnego jest Prezes Rady Ministrów i Wojewoda. Wojewoda ma prawo do zawieszania w realizacji uchwały samorządu terytorialnego, ale zgodnie z nowelizacją Ustawy o samorządzie terytorialnym z 2001 r. zakres kontroli został ograniczony do aspektu legalności podejmowanych decyzji przez samorządy, czyli wyłącznie może badać zgodność z prawem, zgodność z innymi ustawami. Organ samorządu może zwrócić się do (NSA) Naczelnego Samorządu Administracyjnego o zbadanie zasadności. Nadzór finansowy – sprawuje regionalna Izba Obrachunkowa, która bada wykonanie budżetu. Rozwój lokalny ma tendencje do:  regionalizacji  globalizacji Rozwój lokalny (samorządności lokalnej) należy traktować jako realną alternatywę w stosunku do innych koncepcji rozwoju społeczno-gospodarczego opartych o scentralizowane struktury. Finansowanie gminy: - podatek od nieruchomości – jedno z głównych źródeł dochodów samorządu gminnego, - dotacje, subwencje z budżetu centralnego państwa. Geneza podejścia rynkowego działalności samorządów terytorialnych W samorządach terytorialnych można znaleźć elementy podejścia rynkowego, a nawet zaczęto mówić o zarządzaniu samorządem terytorialnym. Jednostkę samorządu terytorialnego można porównać z przedsiębiorstwem. Prof. Markowski uważa, że jednym z elementów różniących władzę publiczną od przedsiębiorstwa jest to, że przedsiębiorstwa w swojej działalności kierują się zyskiem, a władze publiczne dążą do ponownego wyboru na stanowisko. Wg Petera Druckera głównym celem przedsiębiorstwa jest kreowanie rynku i zaspokajanie potrzeb odbiorcy. Zasady zarządzania można rozciągnąć na wszelkie organizacje, również społeczność lokalna może zachowywać się wedle zasad rynkowych (marketing terytorialny). Cztery wyzwania rozwojowe wg Kotlera: 1. W globalizującej się gospodarce wszelkie zmiany społeczne, gospodarcze następują obecnie w znacznie szybszym tempie niż to było kiedyś. Kotler zwraca szczególną uwagę na rosnącą mobilność kapitału, a także wszelkich czynników produkcyjnych (mobilność produkcji, siły roboczej z jednego kraju do innego). Mobilność siły roboczej będzie się nasilać po wejściu Polski do Unii Europejskiej. 2. Cykl życia miasta ulega przyspieszeniu – cykl życia regionów znacznie się skrócił, tempo zmian jest szybsze niż kiedyś. (Rzym, Nothingam, Zagłębie Ruhry). 3. Rosnąca konkurencyjność (także w aspekcie terytorialnym) – uważa się, że o przewadze konkurencyjnej przedsiębiorstw decydują nie tylko jego zasoby, ale także decydują o tym walory otoczenia, w którym funkcjonuje przedsiębiorstwo. 4. Rozwój endogeniczny – konieczność opierania swoich planów, perspektyw o mobilizowanie czynników wewnętrznych. Pojawienie się władzy przedsiębiorczej jest reakcją na niedobór władzy biurokratycznej (władza biurokratyczna kojarzy się z powolnością, schematyzmem działania). Amerykańscy uczeniu Osborne i Gebler preferują model władzy przedsiębiorczej: 1. Władze przedsiębiorcze koncentrują się na aktywizowaniu współpracy różnych sektorów: publicznego, prywatnego i tzw. trzeciego sektora czyli non profit, społecznego w realizacji zadań. Władze nie zajmują się bezpośrednim świadczeniem usług np. scedowanie oczyszczania miasta firmą prywatnym. 2. Przekazywanie kontroli nad realizacją usług społecznych z rąk biurokracji w ręce różnego rodzaju stowarzyszeń społecznych tj. społeczności osiedlowe, wyznaniowe np. dotacje do szkół społecznych. 3. Wprowadzenie zasady konkurencji do systemu świadczenia usług społecznych. 4. Władze przedsiębiorcze kierują się misją a nie regulaminami i przepisami. 5. Działanie swoich agend, pracowników wydziałów, referentów oceniają poprzez wyniki. 6. Traktują obywateli jak i innych interesantów jako klientów w znaczeniu marketingowym. 7. Władze lokalne „wkładają” energię głównie w zdobywanie pieniędzy, a nie w wydawanie pieniędzy. 8. Władze przedsiębiorcze zapobiegają powstawaniu problemów w miejsce szukania środków zaradczych w momencie, kiedy problemy się pojawią. 9. Decentralizacja organizacji publicznych, mechanizmy rynkowe w procesie świadczenia usług publicznych. 10. Władza przedsiębiorcza powinna stosować sprawdzone techniki zarządzania. Zdaniem Kotlera do podstawowych cech władzy przedsiębiorczej należy: 1. Stosowanie zasad strategicznego planowania co oznacza konieczność sformułowania strategicznej wizji rozwoju i celów strategicznych. 2. Świadoma orientacja na klientów, którymi mogą być mieszkańcy, przedsiębiorcy lokalni, zewnętrzni, inwestorzy, importerzy, turyści, potencjalni rezydenci (grupa ludzi, których można przekonać do stałego zamieszkiwania). 3. Tworzenie zdywersyfikowanej władzy ekonomicznej. 4. Posiadanie umiejętności efektywnego komunikowania i promowania swoich przewag konkurencyjnych. Władze publiczne chcąc rozwiązać skutecznie problemy wynikające z wyzwań muszą adoptować bardziej efektywne metody i techniki zarządzania. Ewolucja teorii marketingu szła naprzeciw nowym potrzebom. Ważnym momentem rozwoju tej teorii był zgłoszona przez Filipa Kotlera w 1969 r. koncepcja rozszerzenia zainteresowań marketingu. Fundamentem nowej koncepcji jest nowe rozumienie istoty wymiany. Kotler zwrócił uwagę, na to że wymiana może obejmować nie tylko dobra i usługi, lecz szeroko pojęte wartości. Wymiana, żeby mogła zaistnieć, muszą być spełnione warunki:  muszą być dwie strony stosunku wymiany,  każda z tych stron posiada coś co stanowi wartość dla drugiej osoby (racja bytu wymiany),  każda ze stron jest w stanie się porozumieć i dostarczyć produkt,  każda ze stron posiada wolność przyjęcia bądź odrzucenia oferty,  każda ze stron wierzy, że jest rzeczą właściwą i wskazaną utrzymywanie kontaktów z drugą stroną. W tej koncepcji jest dopuszczalna sytuacja jednostronnego świadczenia czyli tzw. transferu. Pojawiły się następujące odmiany marketingu: a) marketing społeczny – gdzie produktem sprzedaży jest idea pewnych zachowań społecznych, kampania społeczna np. reklama antynikotynowa, reklama przeciw przemocy w rodzinie. Ma to na celu kształtowanie pewnych zachowań w dłuższym okresie czasu. b) marketing polityczny – dzięki, któremu jedni politycy wygrywają, a inni przegrywają. c) marketing non profit Nowe podejście do marketingu skutkuje rozszerzenie interpretacji produktu - obecnie to nie tylko produkty materialne, dobra, usługi, ale także osoby, partie polityczne, organizacje, idee, terytorium, poszczególne działania, projekty. Efektem ewolucji teorii marketingu jest pojawienie się marketingu terytorialnego. Marketing terytorialny można uznać za pewną dziedzinę szeroko rozumianego marketingu niekomercyjnego, który wyróżnia się tym, że w charakterze podmiotu realizującego zadania występuje organ samorządu terytorialnego (sieć różnych partnerów, w których znaczną rolę ogrywa czynnik samorządowy). Fazy ewolucji podejścia administracji samorządowej: 1. Faza orientacji administracyjno-biurokratycznej polega na tworzeniu zdolności usługowo-administracyjnej. 2. Orientacja obsługowa lub promocyjna – w tej fazie dochodzi do świadomości tych władz, że trzeba zapewnić pewne formy obsługi. 3. Dostosowanie działalności do potrzeb i oczekiwań jednostek tzw. orientacja marketingowa (badania marketingowe, sondaże). 4. Faza długofalowego kształtowania warunków życia ludności i warunków rozwoju biznesu i przedsiębiorczości Model sieciowy – wg tego podejścia zasadnicza relacja zachodząca w transakcji dostawca – odbiorca, relacja ta jest uzależniona od szeregu uwarunkowań, które wpływają na przebieg tych transakcji. Te uwarunkowania tworzą sieć powiązań. Marketing partnerski (relacyjny) – istota wszystkich oddziaływań marketingowych polega na budowaniu długoterminowych związków z nabywcami, które opierają się na wzajemnym zaufaniu. Istnienie tych długoterminowych relacji znacznie obniża tzw. koszty transakcyjne (czas i koszty). Grupy decyzyjne w marketingu terytorialnym: 1. Organy samorządu terytorialnego (radni, urzędnicy). 2. Przedstawiciele mieszkańców, organizacje zrzeszające mieszkańców. 3. Przedsiębiorcy i organizacje reprezentujące sferę biznesową (samorządy gospodarcze czyli Regionalna Izba Gospodarcza, Lokalna Izba Gospodarcza, Cechy Rzemiosł Różnych) Cztery grupy aktorów sceny lokalnej wg Kotlera: 1. Aktorzy sektora publicznego i aktorzy sektora prywatnego (a także związki zawodowe, instytucje finansowe, developerzy, agenci nieruchomości). 2. Aktorzy regionalni – występują okazjonalnie np. przedstawiciele władz regionalnych, regionalne agencje rozwoju gospodarczego, Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego, Górnośląska Agencja Przekształceń Przedsiębiorstw. 3. Aktorzy ogólnonarodowi – przedstawiciele władzy centralnej (wojewoda, poszczególni ministrowie, ogólnokrajowe związki zawodowe). 4. Aktorzy międzynarodowi – przedstawicielstwa dyplomatyczne, organizacje gospodarcze, przedstawiciele Unii Europejskiej. Struktura marketingu terytorialnego: 1. marketing wewnętrzny 2. marketing zewnętrzny Marketing wewnętrzny obejmuje kontakty, oddziaływania pomiędzy organami samorządu terytorialnego a mieszkańcami czy innymi podmiotami ze sfery lokalnej oraz marketing wewnętrzny w przedsiębiorstwie czyli oddziaływanie kierownictwa, zarządu gminy na zatrudnionych urzędników (kształtowanie odpowiednich zachowań mające na celu zaspokajanie potrzeb mieszkańców). Marketing zewnętrzny obejmuje całokształt działań ukierunkowanych na osoby, firmę, inne podmioty, które są zlokalizowane poza sferą lokalną. Segmenty rynku wewnętrznego: 1. grupa mało mobilna – nie mają możliwości opuszczenia miejsca zamieszkania lub mają bardzo małe możliwości. 2. grupa wysoko mobilna – w razie braku satysfakcji z poziomu zaspokajania różnych potrzeb może zmienić miejsce zamieszkania (młodzi, specjaliści). Zewnętrzne rynki docelowe: - przedsiębiorcy krajowi, zagraniczni, - właściciele firm, - instytucje rynku finansowego (banki), - instytucje ubezpieczeniowe, - różne organizacje i agendy rządowe, - organizacje społeczne, - organizacje gospodarcze, - turyści i odwiedzający, - wysoko wykwalifikowana siła robocza (specjaliści), - wybitni twórcy, - młodzież (studenci, słuchacze szkół), - nabywcy, - sieci supermarketów itp. . Dostarczyć materiały na temat strategii rozwoju gminy. Struktura marketingu terytorialnego:  marketing zewnętrzny – nastawiony na podmioty będące poza jednostką (aktorzy, mieszkańcy miast, gmin sąsiadujących) oddziaływanie na potencjalnych rezydentów, którzy mogliby się przeprowadzić do danej gminy, przyciąganie specjalistów, profesjonalistów, młodzież dojeżdżająca do szkół, organizacje gospodarcze,  marketing wewnętrzny – działania adresowane do grup mieszkańców, biznesu, oddziaływanie na pracowników urzędu. Specyficzne odmiany marketingu terytorialnego:  marketing nieruchomości – nieruchomość to jeden z zasobów, którym może dysponować miasto. Ten zasób też może być przedmiotem oferty. Należy podejmować działania zmierzające do pozyskania potencjalnych nabywców. Władze lokalne powinny nie tylko zajmować się zbywaniem terenu, ale często istnieje konieczność wykupu nieruchomości (należy gromadzić ten zasób, aby w przyszłości uzyskać z tego tytułu korzyści).  marketing finansowy – miasto powinno podejmować działania zmierzające do pozyskania pozabudżetowego zasilania finansowego np. fundusze pomocowe.  marketing wydarzeń – istnieje ściśle określony projekt związany z danym miastem, rozpoczyna się promocja miasta.  marketing urbanistyczny – związany z nieruchomościami, może także dotyczyć zagospodarowania dzielnic, centrum miast. Zarządzanie marketingowe jednostką samorządową Procedura zarządzania i planowania marketingowego rozwojem miasta (gminy) jest procedurą analogiczna do gruntu komercyjnego (modyfikacja w kwestii informacji). Strategia rozwoju miasta zawiera:  wizje rozwoju  misje  cele strategiczne  cele operacyjne Założeniem jest to, że jednostka samorządowa ma na celu jak najlepsze zaspokojenie potrzeb i pragnień parterów wymiany (mieszkańców, biznesmenów). Wg prof. Niestroja pod pojęciem zarządzania marketingowego należy rozumieć taki sposób zarządzania, który polega na dążeniu do realizacji własnych celów, poprzez jak najlepsze zaspokojenie potrzeb i pragnień partnerów wymiany. Celem wspólnoty samorządowej jest zrobienie wszystkiego, aby zaspokoić potrzeby społeczne. Zarządzanie marketingowe wymaga dokonania wyboru lub określenia potencjalnych klientów i rodzaju potrzeb, które chce się zaspokoić. W ramach zarządzania marketingowego trzeba wyodrębnić segmenty, trzeba badać poziom zaspokojenia potrzeb. Punktem wyjścia w procesie zarządzania marketingowego jest uświadomienie dotychczasowej misji. Odpowiedź ma szereg pytań, do kogo i co oferujemy, jacy są odbiorcy oferty, co jest wartością dla odbiorców itp. Metoda generowania pomysłów to wizualizacja pewnych pomysłów, idei. Kolejnym etapem jest dokonanie analizy sytuacji – analiza SWOT, która określa mocne, słabe strony, szanse i zagrożenia. Zakres analizy – ograniczenie tej analizy do kluczowych czynników sukcesu. Kluczowe dziedziny, które podlegają analizie strategicznej: 1. Środowisko naturalne i problemy jego ochrony – zanieczyszczenia, zasoby naturalne, park narodowy, park krajobrazowy (eko-rozwój). 2. Sfera społeczno-demograficzna – dot. ludności i jej struktury, wykształcenia, poziomu zdrowotności, bezrobocie, poziom życia, jakość życia, mieszkalnictwo. 3. Sprawy gospodarcze. 4. Infrastruktura techniczna i społeczna – rodzaje usług, które stanowią podstawę funkcjonowania całego systemu społecznego. 5. Sposób zarządzania jednostką samorządową. Informacje niezbędne aby dokonać analizy pochodzą z danych statystycznych opracowanych przez urzędy statystyczne, dane stanowiące zasób informacyjny gminy oraz wiedza ekspertów lokalnych. Blok gospodarczy może być analizowany jeszcze bardziej szczegółowo tzn. można wyodrębnić dany sektor i go podzielić bardziej szczegółowo. Ocena sytuacji zewnętrznej: - otoczenie bliższe - otoczenie dalsze Otoczenie bliższe obejmuje składniki otoczenia, na które można oddziaływać np. segmenty zewnętrzne, klienci potencjalni, władze samorządowe. Otoczenie dalsze – nie ma możliwości bezpośredniego oddziaływania. Klasyfikacja makrootoczenia wg Gierszewskiej i Romanowskiej: - otoczenie ekonomiczne (wpływ stanu koniunktury na możliwości funkcjonowania firmy na danym terenie), - otoczenie technologiczne, - otoczenie społeczne, - otoczenie demograficzne, - otoczenie polityczno-prawne, - otoczenie międzynarodowe. Opcje strategiczne: 1. Strategia agresywna (maxi-maxi) 2. Strategia konserwatywna 3. Strategia konkurencyjna 4. Strategia defensywna Faza generowania właściwej strategii: 1. określenie docelowej wizji rozwoju Wizja rozwoju powinna uwzględniać uwarunkowania zidentyfikowane podczas diagnozy np. cech środowiska przyrodniczego, wewnętrzne zróżnicowania strukturalne gospodarki, społeczeństwa, wyzwania cywilizacyjne stojące przed władzami lokalnymi, mega trendy światowe, integracja z UE. Wizja – przedstawienie pożądanego obrazu rzeczywistości w danym okresie. Wizja powinna być motywująca, określająca pozytywny obraz uwzględniający uwarunkowania. Horyzont czasowy strategii – data umowna lub nie musi być określona. Misja – to ogólny cel, który ma doprowadzić do realizacji wizji. Kolejnym etapem jest dalsza konkretyzacja – czyli cele strategiczne. Cele strategiczne powinny korespondować z polami strategicznymi. Przykładowe pola: 1. dot. jakości życia, 2. dot. przyrody i kultury, 3. gospodarka, 4. partnerstwo. Cele strategiczne: 1. edukacja 2. komunikacja i infrastruktura techniczna 3. ochrona środowiska przyrodniczego i rewitalizacja obszarów zdegradowanych 4. gospodarka 5. zasoby mieszkaniowe i estetyka otoczenia 6. kultura, rekreacja i sport 7. ochrona zdrowia, bezpieczeństwo publiczne i pomoc społeczna Cele operacyjne – cele powinny być stawiane w taki sposób, że ich prawdopodobieństwo osiągnięcia jest duże, ale także muszą otwierać jakieś perspektywy, powinny być motywujące, powinny kreować nową rzeczywistość. Wg prof. Gorzelaka są cztery grupy celów: 1. Tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy na terenie danego miasta. 2. Uzyskanie stabilności gospodarczej (tworzyć strukturę zdywersyfikowaną gospodarki na kilku filarach). 3. Stworzenie silnego potencjału lokalnego zdolnego do rozwijania się własnymi siłami bez konieczności liczenia na pomoc z zewnątrz (rozwój endogeniczny). 4. Ukształtowanie wewnątrz układu lokalnego silnych zależności między trzema jego elementami: - władza lokalna - społeczność lokalna - przedstawiciele biznesu. Produkt marketingowy jednostki samorządowej (jest to produkt złożony). Def. Produktu prof. Markowskiego źródło „Zarządzanie rozwojem miasta”. Produkt to ustrukturalizowana oferta wzajemnie powiązanych zasobów lub produktów wytworzona dzięki umiejętnie wykorzystanym czynnikom zasobów produkcji, których konsumpcja jest związana z danym miejscem regionu, miasta, gminy. Definicja wg prof. Klasika Produkty miasta to różnego typu usługi publiczne, lokalizacje związane z nimi, nieruchomości, lokale i powierzchnie użytkowe, a także dobra i walory naturalne i kulturalne, a także różne systemy zachęt. Stanowią one łącznie ofertę rynkową kierowaną od adresem różnych grup nabywców i odbiorców. Produkt miasta, gminy to w istocie zbiór pewnych użyteczności, które są oferowane pewnym grupom nabywców. Klasyfikacja produktów Subprodukty terytorialne wg Łuczak: 1. Dziedzictwo kulturalne – to dorobek minionych pokoleń, występuje w formie materialnej i niematerialnej (zwyczaje, obyczaje). Adresatem oferty są turyści. 2. Produkt turystyczny – to oferta w większości usługowa przedstawiana przez różne firmy turystyczne, głównym oferentem są firmy turystyczne (hotele, pensjonaty), usługi gastronomiczne, informacja turystyczna, zabytki. 3. Produkt kulturalny – oferta instytucji kulturalnych z danego terenu np. teatry, opery, kina, sale koncertowe, imprezy, wydarzenia, koncerty. 4. Produkt sportowo-rekreacyjny – oferta ze strony różnych klubów, klub golfowy, stadiony. 5. Produkt socjalny – istotnym elementem tej oferty są możliwości pracy. 6. Produkt oświatowo-społeczny – oferta placówek oświatowych od szkół wyższych do szkół ponadgimnazjalnych, chodzi tutaj o wykształcenie mieszkańców, umiejętności, struktura demograficzna mieszkańców, stan zdrowotności. 7. Produkt komunalny (publiczny) są to usługi świadczone przez firmy zaliczane do gospodarki komunalnej (wodociągi, kanalizacja, komunikacja, oczyszczalnia), ulgi podatkowe (podatki od nieruchomości), przepisy lokalne, preferencje dla inwestorów. 8. Produkt targowo-wystawienniczy – imprezy targowe, kongresy, zjazdy, konferencje organizowane w danym mieście (związane z turystyką biznesową). 9. Produkt handlowo-usługowy – oferta placówek handlowych, usługowych, centra handlowe. 10. Produkt inwestycyjny – przedmiotem oferty mogą być grunty, obiekty do wykorzystania, lokale użytkowe, infrastruktura (media, sieć komunikacji), siła robocza, jej kwalifikacje, ulgi podatkowe itp. 11. Produkt finansowy – oferty instytucji finansowych, banki, instytucje ubezpieczeniowe. 12. Produkt mieszkaniowy – mieszkania, działki budowlane. Oferentem mogą być różne podmioty: miasto, developerzy itp. 13. Środowisko naturalne. Oprócz wyżej wymienionych prof. Kuźlik wymienia także:  produkty intelektualne  produkty górnicze  produkty kulinarne  produkty wizytówki (flagowe) Program promocji regionu krakowskiego: 1. infrastruktura 2. kreacja technologiczna 3. sektor finansowy i doradczy 4. grunty 5. produkty turystyczne 6. przedsiębiorstwa 7. towary lub wytwarzane produkty 8. produkty kulturalne 9. kreacja estetyczna 10. majątek niechciany (inwestowanie w tereny poprzemysłowe) Produkt terytorialny jest produktem złożonym, wytwórcami tego produktu jest cała sieć podmiotów, które powinny ze sobą współpracować. Produkt inwestycyjny Ogół czynników lokalizacyjnych można podzielić na dwie grupy czynników: 1. czynniki twarde – są bardziej obiektywne , 2. czynniki miękkie – wpływają na osobiste referencje przedsiębiorstw, menadżerów, CZYNNIKI TWARDE 1. Czynniki związane z rozwojem gospodarczym danego miejsca  struktura gospodarcza danego miejsca,  udział poszczególnych sektorów ze szczególnym uwzględnieniem branż przyszłościowych,  stopień otwartości struktury gospodarczej (relacje endogeniczne do egzogenicznych rodzajów działalności),  udział eksportu (stopień otwarcia na rynki zagraniczne). 2. Czynniki związane z infrastrukturą  położenie względem głównych siedzib komunikacji,  standard sieci komunikacyjnych,  różne sieci komunikacyjne – transport lotniczy, bliskość lotnisk międzynarodowych,  dostępność do dróg wyższej kategorii a w szczególności do autostrad, dróg ekspresowych,  linie kolejowe o podwyższonym standardzie,  sieć drogowa,  dostęp do internetu,  wodociągi, kanalizacja. 3. Mieszkańcy  struktura demograficzna,  struktura wiekowa populacji,  struktura wykształcenia,  poziom dochodów osiąganych przez mieszkańców danego terenu,  wielkość bezrobocia i problemy z tym związane. 4. Instytucje edukacyjne i potencjał w tym zakresie  ilość, jakość szkół (w tym szkół wyższych), 5. Stan bezpieczeństwa publicznego (stan przestępczości) 6. Stan środowiska przyrodniczego i poziom zanieczyszczeń CZYNNIKI MIĘKKIE 1. Możliwości wykorzystania czasu wolnego (możliwości wypoczynku i warunki zamieszkania)  obecność terenów rekreacyjnych,  bliskość elementów przyrodniczych (góry, jeziora),  urządzenia sportowe,  możliwość czynnego wypoczynku (stadnina koni, ścieżki rowerowe),  ośrodki kulturowe – teatry, filharmonie, klub jazzowy,  możliwość spędzenia wolnego czasu w lokalach gastronomicznych,  możliwość zamieszkania 2. Atrakcje turystyczne  zabytki architektury,  muzea, 3. Klimat (bioklimat) Biorąc pod uwagę pochodzenie inwestorów to inwestorzy zagraniczni preferują czynniki twarde, natomiast inwestorzy krajowi są skłonni do preferowania obydwu grup czynników. Cykl życia produktu terytorialnego Fazy cyklu życia miasta: 1. Faza urbanizacji (rozwój) – odpowiada drugiej fazie cyklu życia produktu - fazie wzrostu. Charakteryzuje się: zmiany demograficzne, następuje wzrost liczby ludności w całej aglomeracji, przy czym szybszy jest wzrost na obszarach centralnych. 2. Faza suburbanizacji – odpowiada fazie dojrzałości. W tej fazie obserwuje się przyrost ludności ale słabszy, natomiast następuje stopniowy przepływ ludności z terenów centralnych na peryferia. Jest to możliwe dzięki udogodnieniom komunikacyjnym, wzrostem zamożności itp. 3. Faza desurbanizacji – (odpowiada fazie schyłku) to spadek ogólnej liczby mieszkańców całej aglomeracji na skutek zmniejszającej się możliwości zatrudnienia, ograniczenie ruchu inwestycyjnego na danym terenie, problemy społeczne, bezrobocie, przestępczość itp. 4. Faza reurbanizacji – to wprowadzenie nowego produktu na rynek, powstaje nowe miasto w oparciu o inne czynnik rozwoju np. Nothingan – rozwój usług finansowych, Załębie Ruhry w Niemczech. W tej fazie następuje odtworzenie potencjału ekonomicznego miasta. Może to przyciągnąć na nowo mieszkańców, będą to nowi mieszkańcy, nowi specjaliści. Kształtowanie wizerunku produktu Elementy składające się na wizerunek (image):  elementy realne  elementy pozarealne Elementy realne wizerunku są odbiciem obiektywnej rzeczywistości np. miasto położone nad morzem, jeziorem, w górach, wielkość miasta, jego funkcje, historia miasta. Elementy pozarealne będące wynikiem subiektywnej oceny np. miasto brudne, czyste, hałaśliwe, przeludnione, nudne. Dokonując oceny wizerunku trzeba poddać ocenie:  stopień popularności czy sympatii,  jakie skojarzenie rzeczowe, preferencje są przypisywane danym cechom miasta (ocena związana z położeniem miasta, jego charakterem, dotychczasowym rozwojem),  skojarzenia emocjonalne (co nam się podoba a co nie) Wizerunek powinien być:  aktualny i wiarygodny,  odzwierciedlać rzeczywistość,  prosty (jedna, dwie cechy, które wyróżniają go od innych)  atrakcyjny, przekonywujący,  niepowtarzalny, unikalny. Formy reklamowania wizerunku miasta:  hasło reklamowe (slogan), które będzie kojarzyło się z daną miejscowością,  logo – nie utożsamiać z herbem,  corporate design – to jednolita forma graficzna stosowanych materiałów graficznych i reklamowych np. nadruki firmowe. Cena – istnieje tyle rodzajów cen co produktów. Kształtowanie cen nieruchomości – wg sytuacji rynkowej, usługi instytucji kulturalnych – nie odzwierciedlają poniesionych kosztów (ceny zaniżone). Dystrybucja – firmy, które działają na terenie miasta posługują się kanałami, ale także miasto może być elementem kanału dystrybucji np. miasto może być pośrednikiem w przekazywaniu informacji, promowaniu. Oferty miast, regionów mogą być województwa, partnerzy (miasta partnerskie). Miasta uczestniczą indywidualnie w targach inwestycyjnych np. targi inwestycyjne Inter City w Poznanu. Na tarach przedstawiciele miast bezpośrednio pozyskują oferty inwestycyjne. A także inwestorów bezpośrednio pozyskuje biuro promocji i rozwoju działające w mieście. Pozyskiwać inwestorów można także za pomocą izb gospodarczych np. Regionalna Izba Gospodarcza, Państwowa Agencja Inwestycji Zagranicznych, agencje rozwoju gospodarczego lub regionalnego (Górnośląska Agencja Rozwoju Gospodarczego, Górnośląska Agencja Przekształceń Przedsiębiorstw). Agencje te pełnią rolę pośredników kanałów dystrybucji. Promocja do 2001 r. promocja nie była ustawowo określonym zadanie własnym gminy. Od zeszłego roku jest to zadanie własne powiatu i województw. Podstawowe instrumenty promocji: 1. reklama (najczęściej stosowana) 2. public relations 3. promocja sprzedaży 4. sprzedaż osobista Znaczenie instrumentów promocji dla poszczególnych grup: Wyszczególnienie mieszkańcy inwestorzy turyści Reklama Duże Bardzo duże Duże Public relations Bardzo duże Duże Małe Promocja sprzedaży Znikome Znikome Duże Sprzedaż osobista Bardzo duże Bardzo duże Duże Reklama może być w różny sposób klasyfikowana w zależności od zasięgu, adresowana do mieszkańców np. poprzez biuletyny informacyjne, gazetki miejskie oraz jako oferta kierowana do szerszego grona odbiorców np. jako wkładka reklamowa do jakiegoś tygodnika ogólnopolskiego lub światowego. Jednym ze środków reklamy są broszury informacyjne. Broszury wydawane przez miasta w celu pozyskania inwestorów (wg Letarta) można podzielić na: 1. broszury opiniotwórcze (kształtujące ogólny wizerunek o danym miejscu) – określone położenie, dostępność komunikacyjna, walory turystyczne, instytucje działające na danym terenie, struktura władzy lokalnej, fragmenty strategii, logo, hasło reklamowe, 2. broszury tematyczne – poświęcone określonej dziedzinie działalności danego miejsca np. zebrane informacje o systemie oświatowym, informator kulturalny (teatry, filharmonie), broszury turystyczne, 3. broszury referencyjne – zawierają referencje różnych firm działających na terenie danego miasta np. informacja o wdrożeniu przez firmę zapewnienia jakości. 4. prospekty produktów – zawarte są konkretne produkty inwestycyjne poszczególnych firm oraz portrety firm. 5. broszury informacyjne – (podręczniki inwestora) dokument ten dostarczają władze lokalne potencjalnym inwestorom, są to informacje dot. procedury, która się wiąże z zainwestowaniem (tzw. mapa inwestora). Typy ogłoszeń prasowych: 1. wkładki lub dodatki ogłoszeniowe utrzymane w stylu redakcyjnym, 2. strony lud dodatki nadzwyczajne, które składają się częściowo od redakcji, a większa część to materiały reklamodawców (reklamy miasta, przedsiębiorstwa), 3. ogłoszenia wyspy (rozmiary 5-6 cm) są zamieszczane wewnątrz artykułu redakcyjnego. Podstawowe środki public relations (kontakty z mediami): 1. rozdzielnik prasowy (wykaz adresów redakcji, dziennikarzy, z którymi się współpracuje), 2. adresy poczty elektronicznej, 3. przygotowana co jakiś czas informacja prasowa, 4. konferencje prasowe (stworzenie stanowiska rzecznika prasowego lub zatrudnienie dziennikarza), 5. redagowanie gazety miejskiej, 6. wkładki do gazety regionalnej, 7. wycieczki prasowe, 8. kontakty osobiste z prasą (przyjęcia). Przesyłka osobista – to jedna z odmian reklamy jest to tzw. reklama pocztowa i polega na wysyłaniu pod konkretny adres oferty do konkretnego inwestora. Na przesyłkę osobistą powinno składać się:  koperta powinna zawierać nadruk firmowy, logo,  list specjalny, w którym prezydent (burmistrz) zwraca się do adresata z konkretną ofertą, własnoręczny podpis (przejaw szacunku),  materiały informacyjne (foldery, katalogi, kasety video, CD ROM), które mają uzupełnić przekaz zawarty w liście,  formularz odpowiedzi za pomocą, którego adresat będzie podtrzymywał kontakt,  gadżet, upominek reklamowy. Oferta zagospodarowania działek to forma reklamy. Powinna ona zawierać: 1. nazwa działki, symbole, 2. wielkość działki, 3. preferowany rodzaj działalności gospodarczej, preferowany rodzaj zabudowy (zgodny z planami zagospodarowania), 4. rodzaj własności i adresy właścicieli, 5. proponowana forma zbycia terenu na rzecz inwestora (dzierżawa, sprzedaż), 6. dostęp komunikacyjny, wyposażenie infrastrukturalne (podłączenie do sieci kanalizacyjnej, wodociągowej), 7. dodatkowe inwestycje (np. budowa drogi dojazdowej), 8. informacja dot. prowadzonej wcześniej działalności gospodarczej na danym terenie (np. teren skażony ekologicznie), 9. określone procedury postępowań biurokratycznych, 10. informacje dot. ulg finansowych, 11. ogólne informacje o danym terenie. Zaliczenie: 1. Ewolucja samorządności. 2. Tradycja samorządu. 3. Samorząd reaktywowany w 1999 r. uzupełnienie samorządu o samorząd powiatowy i wojewódzki. 4. Rozwój lokalny. 5. Europejska Karta Samorządu Terytorialnego. 6. Obowiązujące ustawy. 7. Podstawowe cechy samorządu terytorialnego (podmiot, przedmiot, zadania, nadzór). 8. Cztery wyzwania stojące przed samorządem. 9. Model władzy przedsiębiorczej. 10. Faza ewolucji administracji samorządowej. 11. Ewolucja koncepcji marketingu (genering marketing). 12. Podstawy teoretyczne marketingu terytorialnego. 13. Zarządzanie strategiczne. 14. Główni aktorzy sceny lokalnej. 15. Główne grupy planistyczne tj. mieszkańcy, władza lokalna, przedsiębiorcy. 16. Sfera działań marketingu. 17. Rynki docelowe (wewnętrzny, zewnętrzny). 18. Typy strategii miasta (gminy), analiza SWOT.  Strategia agresywna  Strategia konserwatywna  Strategia konkurencyjna  Strategia defensywna