Wyszukiwarka:
Artykuły > Epoka - Oświecenie >

Mazurek Dąbrowskiego odpowiedzią na III rozbiór Polski, na utratę niepodległosci.

Mazurek Dąbrowskiego odpowiedzią na III rozbiór Polski, na utratę niepodległosci.


"Byliśmy, my Polacy, cząstkami tworu za słabego, aby żyć napnawdę, dość silnego jednak, aby upierać się przy życiu" czytamy w przedmowie do Trans-Atlantyku. W. Gombrowicz trafnie ocenił przyczynę upadku Polski, jak i bezbłędnie podsumował 123 lata niewoli, podczas których Polacy nieustannie przypominali o swoim istnieniu. III rozbiór Polski był niewątpliwie tragedią i wstrząsem dla narodu, który zapłacił za swoje błędy i krótkowzroczność, nieprzyjmowanie do wiadomości potrzeby zmian, chaos i anarchię. Faktem jest, że rozbiorowe państwa brutalnie chciały zdeptać polskość, łatwo i szybko zagarnąć ziemie, a nade wszystko przekonać siebie i inne narody, iż Polska rzeczywiście przestała istnieć. Społeczeństwo jednak bezwzględnie "upierało się przy życiu", raz po raz dowodziło, iż śmierć państwowości bynajmniej nie oznacza unicestwienia narodu, a wręcz przeciwnie - pobudza go do działania. Polacy za nic nie chcieli się poddać, wierzyli, że walka o wolność przyniesie upragnione zwycięstwo.

Odzwierciedleniem nastrojów optymizmu i wiary w sens walki, a także dowodem, że naród polski żyje, jest Pieśń Legionów Józefa Wybickiego, znana jako Mazurek Dąbrowskiego. Jest ona swoistym protestem przeciw uznaniu Polski za kraj nie istniejący. "Jeszcze Polska nie zamarła kiedy my żyjemy" zaznacza autor na początku pieśni. Państwowość, owszem, można odebrać, ale nie można złamać narodu, gdyż on - mimo, że pozbawiony własnego domu - żyje, bez względu na swoją tragiczną sytuację. Wymowa pierwszego dwuwersu jest prosta - Polska będzie istnieć dopóty, dopóki naród będzie posiadał swoją tożsamość, świadomość, dopóki będzie stawiał opór ciemiężycielom, dopóki nie zaginie tradycja i nadzieja na odzyskanie niepodłegłości.

Aby dodać walczącym legionistom otuchy, Wybicki przywołuje bliskie sercu Polaka nazwiska narodowych bohaterów - Czarnieckiego, Kościuszki, a także Bonapartego - którzy byli niejako ucieleśnieniem idei walki o wolność. Mazurek Dąbrowskiego jest manifestem tej właśnie idei, wiary w siłę i moc narodu, który, pomimo że gnębiony i pozbawiony państwowości, bohatersko podnosi głowę i zaprzecza swoimi czynami, jakoby został unicestwiony.

Pieśń Legionów zawiera także wizję przyszłości. Polacy będą walczyć, nękać zaborców swoimi wolnościowymi zrywami, dobędą "racławickich kos" i z "hasłem (...) zgody odbiją" co (...) obca moc wydarła". Mazurek... zawiera obietnicę nagrody za poświęcenie i znój, a tą nagrodą ma być wolna ojczyzna. Poza tym Pieśń Legionów to zapowiedź przyszłego kształtu literatury - zaangażowanej w sprawy narodowe, głoszącej istnienie Polski i wiarę w zwycięstwo. Postulat ten w pełni zrealizują romantycy. Tak więc Mazurek Dąbrowskiego jest świadectwem, że naród nie pogodził się ze swoim smutnym losem, że, mimo podziału na trzy zabory, zachowuje swą tożsamość i nie pozwala się uśmiercić. Bijący z utworu radosny optymizm dowodzi, że pojawił się nowy pogląd na społeczeństwo polskie które od tej chwili całkowicie zaangażuje się w ideę walki, bowiem "istota narodu czy człowieka nie objawia się na drodze pracowitych analiz, a tylko w działaniu." (W. Gombrowicz, Wspomnienia polskie).