Wyszukiwarka:
Artykuły > Epoka - Barok >

Literackie i ideowe wyznaczniki epoki

Literackie i ideowe wyznaczniki epoki.


  • Nazwa :

Nazwa “barok” stała się metaforą epoki dziwnej, niezwykłej i odchodzącej od klasycznego wzorca renesansu, harmonii i proporcjonalności ( zarzucano jej barbarzyństwo polegające na wypaczeniu klasycznej estetyki i jej kanonów piękna). Nazwa epoki została zapożyczona z terminologii historii sztuki, gdzie była określeniem przedmiotów artystycznych o udziwnionym, odbiegającym od normy, kształcie.

 

  • Chronologia :
  • początek baroku: koniec lat 80-tych XVI w. (śmierć Sępa Szarzyńskiego)
  • rozkwit baroku: lata 30 XVII w. Do 1700 r. (panowanie Zygmunta III Wazy, Władysława IV, Jana Kazimierza, Jana III Sobieskiego)
  • schyłek baroku: 1700 – 1730 r. (panowanie Augusta III Mocnego i Augusta III, tzw. czasy saskie)
  • Światopogląd i filozofia epoki :
  • wiek XVII w Europie jest okresem wielu zmian i wstrząsów:

     

       

    • po soborze trydenckim rozłam w świecie chrześcijańskim stał się faktem, a Kościół katolicki podjął reformy wewnętrzne i dążył do odzyskania utraconego autoryt
    • w Europie miała miejsce wojna trzynastoletnia
    • dokonywały się przeobrażenia ustrojowe we Francji, Szwecji, Rosji, Anglii

     

    .

     

     

    .

     

     

    .

     

     

    ga.

     

     

     drugi obok Kartezjusza barokowy filozof, twierdził, iż człowiek nie może w sposób bezsporny dowieść rozumnego istnienia Boga, musi jednak przyjąć jedną z dwuch możliwości:

     

       

    • założyć, że Bóg istnieje (po śmierci osiągnie się życie wieczne, w przeciwnym razie, gdy okaże się, że Boga nie ma, człowiek nie traci niczego)
    • przyjąć, że Boga nie ma (jeśli go rzeczywiście nie ma, nic się nie stanie, lecz w przeciwnym razie można utracić życie wieczne)

     

    rej wygodniej i bezpiecznie jest wierzyć w istnienie i moc Boga.

     

     

     

     

     (tzw. Marnizm) – styl nazwany tak ze względu na częste stosowanie nieprawdopodobnych pomysłów literackich (konceptów). Marnizm zapoczątkował włoski poeta Giambattista Marini, tworząc tzw. poezję “pięciu zmysłów”, starając się ukazać rzeczywistość w formie wrażeń wzrokowych, słuchowych, węchowych, smakowych, dotykowych.

     

     

     kładł szczególny nacisk na formę dzieła.

     

       

    • lubował się w wymyślonych, nowatorskich metaforach, zaskakujących konceptach
    • nie przestrzegał klasycznych przepisów poetyckich, odwoływał się przede wszystkim do fantazji i natchnienia poety
    • wprowadzał obfitość środków artystycznych mających na celu przede wszystkim
    • swobodnie podchodził do reguł gramatycznych, lubował się w skomplikowanej składni, przestawnym szyku
    • wykorzystywał makaronizowanie (wplatanie obcych zwrotów i wyrazów do wypowiedzi w języku ojczystym)
    • swobodnie używał wyrazów przestarzałych, wulgaryzmów, dialektyzmów przy jednoczesnym dbaniu o piękno języka.

       

      • .

       

       

      .

       

       

      wzbogacanie artystycznej formy utworu.

       

       

      .

       

       

      .

       

       

     

     

  • Anafora
  • Antyteza
  • Epifora
  • Gradacja
    • : powtórzenie tych samych słów na początku kolejnych wersów.

     

     

    : (przeciwstawienie) zestawienie pojęć i sądów sprzecznych, kontrastów w celu wywołania silnego wrażenia.

     

     

    : kończenie zdań, wersów za pomocą tych samych słów.

     

     

    : polega na nagromadzeniu określeń i uszeregowaniu ich według stopnia nasilenia.     .

     

     

    .

     

  • rozpada się renesansowy ład, harmonia, ludzie zaczynają dostrzegać ulotność życia, dramatyczność codzienności polegającą na zachwianiu dotychczasowych autorytetów
  • filozofia baroku czyni sobie podmiotem człowieka zagubionego w rzeczywistości, która staje się obca i niezrozumiała, zaskakująca swoją złożonością, a przede wszystkim nieskończonością
  • człowiek pozostawiony sobie samemu (nie odczuwa już tak jak w renesansie opieki Boga nad sobą) zmuszony jest rozpocząć refleksje nad własną istotą, bytem, aby stwierdziwszy, że istnieje (“Myślę więc jestem” Kartezjusz) rozpocząć tworzenie wiedzy o Bogu i rzeczywistości
  • z niepewności człowieka pozbawionego Opatrzności rodzi się pewność, że chociaż zawieszony w “otchłani” świata, może określić swoje miejsce i sens życia za pomocą myśli i rozumu (racjonalizm – Kartezjusz), a także uzasadnić istnienie Bo
  • Blaise Pascal,
  • Pascal doskonale zdawał sobie sprawę, że człowiek w swoim poznaniu jest ograniczony z tej racji, iż stanowi tylko znikomy punkt w ogromie wszechświata i niepojętej wieczności, jednak podkreślał godność człowieka i jego zdolność myślenia, określając go mianem “myślącej trzciny”, dla któ
  • Styl barokowy w literaturze :
  • Konceptyzm
  • Marnizm
  • Barokowe środki stylistyczne:

     

      •

       

       

      .

       

       

      .

       

       

      .

       

       

       

       

      etu (kontrreformacja).

       

       

      .

       

       

      .