Król Obojga Sycylii

Król Obojga Sycylii

• Kuśniewicz Andrzej •

• 1970 •

Zamach w Sarajewie i zapalenie papierosa przez Emila R. Ostrzał Belgradu przez cesarską i królewską kanonierkę "Bodrog” i

śmierć młodej Cyganki w banackiej mieścinie Fehértemplom, czyli Belej Crkvi. Co łączy te wydarzenia? To że były sobie

współczesne, że należały do rzeczywistości danej chwili. Jedne uznamy za błahe, drugie za historyczne, ale nawet najbłahszych

nie da się wymazać, jeśli się naprawdę wydarzyły. Czy pomiędzy nimi wszystkimi istnieje jakiś istotny związek? Niewątpliwie. Już

choćby przez to, że będąc współczesnymi są nierozerwalnie złączone.

Dać obraz chwili

Streszczenie Króla Obojga Sycylii to zadanie karkołomne i sprzeczne właściwie z duchem tej powieści. Różne wątki nakładają się

na siebie, rozchodzą i znów spotykają, by przezwyciężyć linearną strukturę klasycznej narracji. Wątek kazirodczych fascynacji

Emila, zakochanego w starszej siostrze, zderza się z wcześniejszą o pół wieku historią przegranej przez wojska austriackie bitwy

pod Solferino. Muzycznym zainteresowaniom Emila zdaje się odpowiadać polifoniczna struktura powieści (zwłaszcza jej pierwszej

części). Ciągi obrazów – jakże smakowitych w swej szczegółowości – pojawiają się wedle swej własnej logiki, z lekceważeniem

chronologii potocznej, za to zgodnie z porządkiem odczuć i wspomnień tworzących rzeczywistość owej nieodwracalnej i

nieredukowanej chwili minionej.

Kim jest Emil R.?

Ten egzaltowany młodzieniec z zamożnej rodziny wiedeńskiej, o tragicznie powikłanym życiu uczuciowym, trafia do

prowincjonalnego 12 pułku ułanów, stacjonującego na węgiersko–serbskim pograniczu. W służbie wojskowej szuka ucieczki od

swego wewnętrznego dramatu. Pierwszym patronem pułku był Ferdynand II, król Obojga Sycylii, państwa które swą dwoistością

kojarzyło się z Austro–Węgrami. Efemeryczność tej pierwszej monarchii źle wróżyła drugiej. Później patrona zmieniono, ale

„sycylijscy” ułani pozostali.

Rozpoczyna się I wojna światowa. Wybuch wojny zbiega się z tajemniczym morderstwem Cyganki. Czy Emil R. ma coś z tym

wspólnego?

Wszystko wskazuje, że tak. Rozkaz wymarszu przerywa śledztwo, ale Emil i tak nie znajduje już innej ucieczki od samego siebie

niż samobójcza śmierć.

Austria felix?

Kuśniewicz nie jest bezkrytycznym chwalcą Podwójnej Monarchii. Ale trudno we współczesnej literaturze polskiej znaleźć żywszy

jej obraz. Niezwykłe bogactwo szczegółów, znajomość niuansów i ducha epoki. Pod tym względem można śmiało porównać

Kuśniewicza do Rotha i Musila. Dzieckiem będąc widział jeszcze Franciszka Józefa i wychował się w kulturze, która dla nas jest

już niedosiężna. Zapewne monarchia austro–węgierska skazana była na zagładę, ale była to zagłada, która długo jeszcze

wydawała – przynajmniej w literaturze – znakomite owoce.