Konflikt klasyków z romantykami

Konflikt klasyków z romantykami.

Kazimierz Brodziński "O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej"

Kazimierz Brodziński (1791 - 1835) był poetą sentymentalnym. Przestawia nowe tendencje w sztuce literackiej na tle refleksji o sztuce klasycznej. Autor ukazuje rysujące się na początku XIX w. dwie odmienne tendencje w literaturze narodowej. Pierwsza z nich jest zwana jest klasycznością - jej istota polega na naśladowaniu doskonałych wzorów estetycznych. Natomiast sztuka tworzona przez młodych nie polega na naśladowaniu, lecz natchnieniu. Łamią oni wszelkie reguły estetyczne, tworzą sztukę oryginalną, dla niektórych dziwaczną.

Brodziński tłumaczy na czym polega istota romantyzmu - jest on nasycony elementami emocjonalnymi, szuka inspiracji w wiekach dawnych, zafascynowany jest pięknem natury. Aby go zrozumieć nie trzeba mieć wiedzy, jak w wypadku klasyczności, lecz rozwiniętą uczuciowość. Autor doceniał wartość klasycyzmu, cenił także określone elementy nowej sztuki. Pragnął by literatura polska była oryginalna na tle obcej poprzez integrację wzorów klasycznych z romantycznymi w duchu sentymentalnym.

Jan Śniadecki "O pismach klasycznych i romantycznych"

Rozprawa Brodzińskiego szalenie zdenerwowała Jana Śniadeckiego. On romantyzmu nie akceptował, gdyż sztuka ta łamała doskonałe normy literatury klasycznej, szukała inspiracji w średniowieczu, w wiekach dawnych, ciemnych, schodziła do feudalizmu i łamała oświeceniowe zasady demokracji. Autor krytykował surowo irracjonalizm romantyczny oraz ludowość. Traktował je jako dziwaczne zauroczenie ciemnością, zabobonami. Zarzucał romantykom, że ich kultura jest kulturą zdrady narodowej i zdrady ducha narodowego. Wierzył, że dla podniesienia narodowości polskiej potrzebne są oświeceniowe nauka i praca, a romantyzm te wartości łamał.

Maurycy Mochnacki "Niektóre uwagi nad poezją romantyczną"

Autor krytykuje Śniedeckiego za schematyzm intelektualny. Prawdziwa sztuka powinna być zawsze swobodną ekspresją ducha - dopiero wtedy osiągnie ona swoją metafizyczną głębię.

Maurycy Mochnacki "O literaturze polskiej w wieku XIX"

Mochnacki interpretuje rozwój literatury romantycznej jako erupcję ducha, odkrycie narodowej tradycji, piękna kultury ludowej, znaczenia wyobraźni.

Maurycy Mochnacki "Powstanie narodu polskiego w roku 1830 i 1831"

W świetle rozwoju ruchu konspiracyjnego i wybuchu powstania narodowego okazuje się, że spór romantyków i klasyków miał charakter kryptopolityczny. Faktycznie spierali się o to, czy naród ma podjąć walkę narodowowyzwoleńczą czy nie. Klasycy walkę zbrojną odrzucali, romantycy widzieli w niej drogę do odzyskania niepodległości.