Artykuły > Wypracowania >
"Kartoteka" Tadeusza Różewicza jako antydramat - związek między kształtem dramatu a wizją świata i człowieka. Czy wiersz "Oca
- Cechy utworu jako antydramatu :
- - niezdefiniowany bohater: ma wiele imion, jest dla różnych ludzi w różnym wieku (rodzice, nauczyciel, sekretarka, młoda Niemka),
- - bohater istnieje na scenie poza akcją : jest bierny, nie uczestniczy w wydarzeniach,
- - dowolność miejsca akcji, dekoracji, postaci,
- - rozbicie akcji sztuki na około 30 wątków; krótkich, niewiele znaczących dla akcji i samego bohatera; nie mających sensownego początku i zakończenia,
- - kompozycja otwarta: brak początku i końca dramatu,
- - brak różnicowania się napięcia (wzrost - kulminacja - spadek),
- - sceny symboliczne ukazujące przeszłość bohatera, niewiele obecnie znaczącą; brak teraźniejszości i przyszłości w przemyśleniach i działaniach,
- - groteskowość kompozycji : sceny patetyczne (przeszłość partyzancka) i komiczne,
- - niejednorodność gatunkowa : fragmenty typowego dramatu, monolog, dialogi, proza, wiersz; elementy teatru starożytnego (chór śpiewający pieśń, mit o Herkulesie),
- - didaskalia są integralną częścią utworu,
- - negacja symboliki używanej w teatrze od starożytności; CZYSTA PRAWDA,
- - zaprzeczenie typowo polskiego patosu dramatu romantyczno - narodowego: słów, myśli, czynów.
- Jako komentarz do życia:
- - życie człowieka nie ma stworzonego przez niego sensownego początku ani końca (narodziny i śmierć są poza wpływami człowieka),
- - współczesny człowiek jest anonimowy w świecie, a nawet we własnym środowisku (np. w mieście),
- - jedynie to, co przynosi nam życie, jest prawdziwe; rezygnacja z moralistyki, uprawianej przez twórców klasycznego teatru,
- - przeciętny człowiek (Jedermann) nie jest w stanie wpłynąć na zmianę systemu, musi podporządkować mu swoje życie (bierność bohatera),
- - akcja rozgrywa się wokół nic nie znaczących rzeczy - podobnie współczesny człowiek odbiera rzeczywistość wokół siebie, niewiele wydarzeń wpływa na jego życie,
- - współczesny człowiek decydujący się na czyny heroiczne będzie niezrozumiany i wyszydzany: system zmusza obywateli do trwania w stagnacji umysłu.
- "Kartoteka" jest raczej komentarzem do "Ocalonego" gdyż :
- - powstała później,
- - jej koncepcja zrodziła się w X-lecie "Ocalonego",
- - była pisana przez niemal 2 lata,
- - jest utworem rozbudowanym,
- - widać po niej ślady "myślenia" autora,
- - ma cechy poematu dygresyjnego.
Autor w dramacie ukazuje szerzej problemy poruszone w wierszu, a szczególnie względność norm etyczno - moralnych. Nowa sytuacja - niekoniecznie wojna - powoduje przewartościowanie norm. Człowiek staje się anonimowy, nie ma oparcia, wzoru do naśladowania. Ten problem jest w całej okazałości ukazany w "Kartotece": bohater, mający już za sobą przeżycia wojenne, afiszujący się wręcz nimi (dystans czasowy !) jest bierny, nie dłubie nawet w nosie (jak mu każe chór). Autor rozgoryczony jest rozwojem cywilizacyjnym po wojnie, który nie zapobiega nowym tragediom. Tak więc "Kartoteka" może być ponowionym ostrzeżeniem wobec niebezpieczeństwa afirmowania nowych systemów.
Najczęściej czytane
Adam Mickiewicz "Dziady część III"Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach