Karpiński Franciszek

Karpiński Franciszek

• ur. 1741 • zm. 1825 •

Franciszek Karpiński, zwany "Śpiewakiem Justyny", urodził się 4 X 1741 w Hołoskowie k. Kołomyi na Pokuciu. Jego urodzinom

towarzyszyły niecodzienne okoliczności, mianowicie dwór, w którym dopiero co na świat przyszedł, napadł najsłynniejszy opryszek

(zbójnik) wschodniokarpacki, Ołeksa Dobosz. Ujrzawszy noworodka, zaniechał rabunku. Ojciec poety, Andrzej, był administratorem

Hołoskowa, należącego do Franciszka Salezego Potockiego. W latach 1750-58 Karpiński uczył się w Stanisławowie, a następnie

ukończył (1765) jezuicką akademię we Lwowie. Już wówczas cieszył się sławą poetycką. Próbował kariery palestranckiej, ale

przerzucił się na guwernerkę. W latach 1770-71 przebywał w Wiedniu, a następnie osiada na dzierżawie. W tym okresie kocha się w

trzech "Justynach", których portrety pozostawi w swej twórczości. W latach 1780-83 przebywał, na zaproszenie Adama Kazimierza

Czartoryskiego, na dworze warszawskim. W 1787 przenosi się na Grodzieńszczyznę. Pisze: "W tym to miejscu, oddalonym od

wielkiego świata, myślę kończyć resztę dni moich tęsknych, jeżeliby Polska nasza szczęśliwszą nie była. Napatrzyłem się i

nacierpiał obłudy ludzi, wszedłem teraz w lasy między zwierzęta i odgrodziwszy się płotem dobrym jestem od nich spokojny, a od

ludzi złych uchronić się sposobu nie było". Do najważniejszych dzieł Karpińskiego należą zbiory Zabawki wierszem i przykłady

obyczajne (1780, potem wznawiane i uzupełniane) oraz Zabawki wierszem i prozą ( w kilku seriach, od 1782), a także Pieśni nabożne

(1792). Znana Pieśń dziada sokalskiego w kordonie cesarskim (1773) ukazała się dopiero po trzydziestu latach. Pisywał też

rozprawy: O wymowie w prozie albo wierszu (1782 - przedstawił tu założenia sentymentalizmu), O szczęściu człowieka (1783), List do

Jmci Pana Szczęsnego Potockiego, wojewody ruskiego. O szczęściu człowieka w towarzystwie czyli o Rzeczypospolitej (1787).

Swego rodzaju testamentem poety była elegia Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta, ostatniego polskiego króla z domu

Jagiełłów. Zmarł w 1825 w Chorowszyźnie w powiecie wołkowyskim.