Jan Andrzej Morsztyn byl poeta zwiazanym z dworem królewskim. Piastowal wiele urzedów. Byl dworakiem i intrygantem ale tez sprawnym dyplomata. Byl skazany na banicje i wygnany z kraju. Styl zycia, który uprawial byl odpowiedni barokowi dworskiemu. Poswiecil sie calkowicie polityce. Poezja byla dla niego tylko tlem. Byl uznawany za twórce bardzo zdolnego. Jego utwory nawiazywaly do marinizmu. Jego utwory nie podejmowaly tematyki trudnej lecz latwa, zwiazana z flirtem dworskim. Utwory byly zbudowane sprawnie. Charakterystyczny byl przejaw formy nad trescia.
MILOSC JAKO NACZELNY TEMAT UTWORÓW J. A. MORSZTYNA
Jan Andrzej Morsztyn najchetniej pisal o milosci. Nie bylo to jednak bezposrednie wypowiedzenie uczuc o ukochanej. Byly to wiersze bedace wyrazem flirtu, który odznacza sie dworska elegancja i salonowym dowcipem.
Zwiazek tematyki milosnej z biografia autora i jego pogladem na zadania literatury.
“Niestatek”
Autor wylicza zjawiska, które musialy by sie spelnic by jakakolwiek kobieta stala sie stateczna. Sa to zjawiska zaczerpniete z przyrody i niemozliwe.
“Starej”
Jest to zlosliwy epigramat. Podmiot liryczny wylicza pewnej kobiecie jaka jest stara.
“Na Tomka”
Kobieta, do której zaleca sie Tomek jest bardzo bogata i chora. Tomek dostrzegajac te zalety chce zostac bogatym wdowcem i w pogoni za posagiem zaprzedaje sam siebie.
“Niestatek II”
Podmiot liryczny wychwala panne tylko jak jest w nim w zgodzie. Gdy sa w niezgodzie panna ta jest brzydka. Sa tu dwa obrazy. Pierwszy to wyraz zachwytu zaprezentowana piekna kobieta. Drugi prezentuje kobiete szpetna i okropna. W obu obrazach sa elementy przesady.
“Do trupa”
Jest to sonet. Z utworu tego wynika wniosek, ze lepiej nie zyc niz byc zakochanym. Czlowiek zakochany ma swiadomosc swojego zniewolenia.
FORMA UTWORÓW J. A. MORSZTYNA I JEJ ZWIAZEK Z TRESCIA
Tresc utworów Morsztyna jest malo istotna. Wazna jest natomiast ich forma. Stosowal on wiele srodków artystycznych np.: anafora, wyliczenie, koncept, gradacja, hiperbolizacja. Pisal takze utwory bardzo krótkie np.: “Starej”.
DLACZEGO J. A. MORSZTYNA MOZNA NAZWAC POETA KONCEPTUALISTA
Jana Andrzeja Morsztyna mozna nazwac konceptualista, poniewaz w swoich utworach uzywal konceptu. Glównym zadaniem jego poezji byl zaskakujacy, wrecz szokujacy czytelnika pomysl - koncept dotyczacy formy lub tresci. Przykladem moze tu byc utwór pod tytulem “Niestatek”, do konca utworu nie wiemy po co podmiot liryczny wylicza zjawiska przyrody. W utworze pod tytulem “Niestatek II” przeciwstawione sa dwa obrazy kobiety.
Adam Mickiewicz "Dziady część III"