Jan A. Morsztyn jako - polski marinista

Jan A. Morsztyn jako - polski marinista.

Marinizm - olśniewającą ozdobność formy, przesadną, niekiedy bezduszną, ale i zgrabną i wykwintną, reprezentował przede wszystkim liryk i epik włoski Giambattista ( co oznacza Jan Chrzciciel) Marino. On sam najlepiej określił charakter sztuki barokowej : ma ona "wprawiać w osłupienie": "Budzić zdumienie - oto cel poety". Jego styl otrzymał w poezji nazwę marinizmu. Uważał, ze poezja powinna być zmysłowa i intelektualna. Andrzej Morsztyn jest typowym marinistą. Sam był katolikiem, lecz pochodził z rodziny ariańskiej. Tradycje literackie miał obfite: dziadek po matce był poetą i bratem poety. Morsztyn znał Niemcy, Niderlandy, Francję i Włochy. Żył na dworze Władysława IV i Jana Kazimierza, oddany szczerze królowej Marii Ludwice. Jedna z dam dworu, rodem Angielkę poślubił. Wierniejszy okazał się polityce francuskiej. Spiskował przeciwko Sobieskiemu, a oskarżony o zdradę stanu uszedł do Francji, gdzie żył długo jako hrabia francuski. O tym, że był marinistą możemy dowiedzieć się czytając jego utwory: Do Trupa: Jest to sonet, jednak nietypowy. Zbudowany jest w oparciu o zaskakujący koncept1 , poeta porównuje człowieka nieszczęśliwie zakochanego do trupa. Poeta w paradoksalnych2 antytezach3 wyraża przekonanie, ze los trupa jest lepszy od sytuacji nieszczęśliwie zakochanego. Umarły nie doświadcza bólu i cierpienia, które są udziałem zakochanego. Puenta4 zawarta w ostatniej zwrotce jest bardzo zaskakująca. Morsztyn uważa, ze lepiej być trupem niż nieszczęśliwie zakochanym. Cuda miłości: Jest to sonet, w którym podmiot liryczny próbuje zanalizować sytuację człowieka zakochanego oraz wpływ miłości na wolę i rozum jednostki. Przez antytezy i paradoksy podmiot liryczny uwypukla skomplikowany charakter swojej sytuacji. Owładnięty sprzecznymi uczuciami chce cierpieć. Puentą jest to , że miłość obezwładnia umysł człowieka, każe mu znosić cierpienia, napawac się swoim bólem. Niezależnie od siły ludzkiej jest niezwyciężoną siłą, jednocześnie źródłem szczęścia i trosk. Niestatek:
Utwór zbudowany został w oparciu o ciąg wyliczeń ukazujących nieprawdopodobne, niezgodne z naturą świata i człowieka zdarzenia. O wiele bardziej możliwe wydaje się poecie, że kolej rzeczy tego świata zmieni swój bieg, "niźli będzie stateczna białogłowa". Łatwiejsze zdaje się być pochwycenie wiatru i słonecznych promieni, uspokojenie pięścią wzburzonego morza, zamknięcie w dłoni świata, uniknięcie poparzeń w kontakcie z ogniem, śpiew niemego niż znalezienie jednej statecznej kobiety.

Po analizie utworów Morsztyna możemy z całą pewnością stwierdzić, że jest on przedstawicielem marinizmu. Gdyż jego utwory zarówno budzą zdumienie jak i wprawiają w osłupienie, a poezja marinistyczna taka właśnie powinna być.
___________________________________________________________________
1. koncept - wypowiedź w której zachodzi zetknięcie się czegoś zgodnego i
niezgodnego. Ma na celu zadziwienie, zaskoczenie odbiorcy.
2. paradoks - sformułowanie, zawierające myśl kłócącą się z powszechnie
żywionymi przekonaniami, sprzeczną wewnętrznie.
3. antyteza - twierdzenie przeciwstawne w stosunku do innego, zestawienie
przeciwnych sobie myśli.
4. puenta - celne i zaskakujące sformułowanie uwydatniające sens wypowiedzi
lub utworu literackiego.