Jak rozumiesz pojęcie "alegoryzm średniowieczny"?
Alegoryzm to nazwa nadana dominującej orientacji w literaturze i sztuce średniowiecza. W tym okresie szczególną rolę odgrywały alegorie.
Alegoria to motyw lub zespół motywów w utworze literackim lub dziele plastycznym, które poza znaczeniem dosłownym i bezpośrednio przedstawionym mają jeszcze inne, ukryte i domyślne znaczenie (alegoryczne).
W średniowieczu panowało ogólnofilozoficzne przekonanie, że świat ludzki i zmysłowy ma o tyle sens i wartość, o ile wskazuje na to, co ukryte i boskie. W związku z tym przekonaniem alegoria zdominowała sztukę. Typowe motywy alegoryczne średniowiecza: kościotrup, czyli śmierć; taniec śmierci, czyli korowód postaci, prowadzonych do tańca przez upersonifikowaną śmierć. W dziełach malarskich motyw tańca śmierci służył przypomnieniu, że życie doczesne jest tylko chwilą wobec wieczności. W literaturze tę samą myśl akcentowano poprzez przywoływanie myśli: "memento mori" ("pamiętaj o śmierci"). Na obrazach żebrak tańczył z biskupem, zamożny rycerz z trędowatym - alegorycznie przypominało to o równości wszystkich ludzi wobec Boga. Najpopularniejsze późnośredniowieczne utwory - moralitety - także pełne były alegorii.
Moralitet - utwór o charakterze dydaktycznym lub filozoficznym. Bohaterami tych dzieł były postacie alegoryczne, np. upersonifikowane Dobro, Zło, Cnota, Występek, Wiara, Pycha itp. Dyskutowały one ze sobą, roztrząsając kwestie moralne. Moralitety były spisywane i wystawiane na scenach albo improwizowane i grane bez specjalnego przygotowania na rynkach miast. Charakter moralitetu ma w literaturze polskiej "Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią". Utwór jest anonimowy, pochodzi z XV wieku. Jest to zbiór scenek rodzajowych z ówczesnego życia społeczno-obyczajowego, fragmentów satyrycznych i uwag krytycznych adresowanych do przedstawicieli różnych stanów i zawodów.
Za uniwersalną wartość uznawano w średniowieczu postawę teocentryczną (umiejscowienie Boga w centrum wszechświata i w centrum zainteresowań człowieka - teocentryzm). W literaturze i sztuce dominowała tematyka religijna. Nie należy jej jednak utożsamiać z postawą dewocyjną - ówczesnych ludzi zaprzątały także problemy dotyczące codziennej egzystencji, wydarzeń politycznych, życia codziennego i osobistego.
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach