Istota i klasyfikacja podatków
Podatek jest świadczeniem pieniężnym o charakterze przymusowym, bezzwrotnym ogólnym i nieodpłatnym pobieranym przez państwo lub inny związek o charakterze publiczno-prawnym, zgodnie z przepisami prawa, które określają wysokość, warunki i terminy tego świadczenia.
CECHY PODATKU:
· przymusowość
· bezzwrotność
· ogólność (powszechność) ŕ władza określa reguły wedle których dany podmiot staje się podatnikiem
· nieodpłatność ŕ w zamian za wnoszony podatek nie otrzymujemy żadnego świadczenia
· charakter pieniężny
funkcja fiskalna - podatek jest podstawowym narzędziem przejmowania przez państwo dochodów (80%)
funkcja ekonomiczna - skutkiem nakładania podatków jest zmiana w sytuacji dochodowej i majątkowej podatników, co wpływa na zachowania, na podejmowanie decyzji gospodarczych, konsumpcyjnych, o oszczędzaniu, itp.
KLASYFIKACJA PODATKÓW
KRYTERIUM RODZAJ PODATKU
1. PRZEDMIOT · podatki majątkowe i od praw majątkowych· podatki od przychodów· podatki od dochodów· podatki od wydatków
2. ZWIĄZEK MIĘDZY CIĘŻAREM PODATKOWYM A PODATNIKIEM · podatki bezpośrednie· podatki pośrednie
3. WŁADZTWO PODATKOWE · podatki nakładany przez państwo· podatki nakładane przez władze samorządowe
4. TERYTORIUM · podatki centralne· podatki regionalne· podatki lokalne
· podatki majątkowe i od praw majątkowych - źródłem tych podatków jest posiadany przez podatnika majątek,
· podatki od przychodów - płaci się w związku z działalnością gospodarczą i osiąganymi z tego tytułu przychodami; są pobierane niezależnie od osiąganych wyników; są silnie cenotwórcze
· podatki od dochodów - przedmiotem opodatkowania jest dochód, najczęściej z pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej; są narzędziem bezpośredniej redystrybucji dochodów w gospodarce i społeczeństwie
· podatki od wydatków - są typowymi podatkami od konsumpcji, stosowane są wybiórczo; przedmiotem opodatkowania są wydatki ponoszone na zakup dóbr luksusowych (futra, jachty, samochody) i dóbr, które tradycyjnie uważane są za domenę państwa np.. sól, alkohol, zapałki, paliwa płynne. Podatek taki to AKCYZA
· podatki bezpośrednie - to takie podatki, w przypadku których istnieje precyzyjnie określona zależność między płaconym podatkiem a podatnikiem. Typowymi przykładami podatków bezpośrednich są podatki dochodowe i podatki majątkowe.
· podatki pośrednie - obciążają podatnika w sposób nie pozostawiający w ścisłym związku z jego sytuacja dochodową i majątkową, są podatkami9 ukrytymi. Klasycznymi podatkami pośrednimi są podatki od sprzedaży ( od wartości dodanej VAT, podatek akcyzowy)
· podatki nakładany przez państwo - podstawowe rodzaje podatków są kształtowane przez władze państwowe
· podatki nakładane przez władze samorządowe - zakres tego władztwa jest regulowany ustawowo czyli przez władzę państwowa, ewentualne uchwalanie podatków przez władze samorządowe może być obwarowane zgodą mieszkańców, na których podatek będzie nakładany wyrażonej np. w referendum
· podatki centralne
· podatki regionalne
· podatki lokalne
podział ten informuje jakie podatki zasilają szczebel centralnych władz publicznych, jakie podatki są domena władz szczebla regionalnego, a jakie domeną władz lokalnych.