Wyszukiwarka:

Wszędzie ------------------ Artykuły Newsy Informacje Linki Pliki

Instrumenty wykorzystywane przez NBP w celu kształtowania podaży pieniądza Instrumenty polityki monetarnej banku centralnego można podzielić na trzy grupy: - instrumenty kontroli ogólnej , - instrumenty kontroli selektywnej, - oddziaływanie przez perswazję. Instrumenty kontroli ogólnej oddziaływają na wszystkie instytucje pośrednictwa finansowego równocześnie, z jednakowym natężeniem. Do tego rodzaju instrumentów zaliczamy: · politykę rezerw obowiązkowych · politykę zmian stopy redyskontowej · operacje otwartego rynku Realizując swój podstawowy cel polegający na utrzymaniu stabilnego poziomu cen NBP podporządkował mu główne kierunki prowadzonej przez siebie polityki pieniężnej. W szczególności dotyczy to kształtowania podaży pieniądza, wysokości stóp procentowych i kursu walutowego. Od stycznia 1998 roku coroczne założenia polityki pieniężnej ustala nowy kolegialny organ, którym jest działająca przy NBP Rada Polityki Pieniężnej. Polityka rezerw obowiązkowych W celu kształtowania podaży pieniądza i działalności kredytowej banków, NBP prowadzi tzw. politykę rezerw obowiązkowych, czyli gromadzi rezerwy obowiązkowe banków komercyjnych. Rezerwę obowiązkową stanowi wyrażony w złotych, określony procent środków pieniężnych zgromadzonych w złotych i walutach obcych na rachunkach bankowych, środków pochodzących ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych środków przejętych przez bank i podlegających zwrotowi. Stopa rezerwy obowiązkowej może być zróżnicowana w zależności od umownego okresu przechowywania środków pieniężnych oraz rodzaju waluty. Wysokość stopy rezerw obowiązkowych ustala działająca przy NBP Rada Polityki Pieniężnej. Rada, podnosząc stopy rezerw musi pamiętać o tym, że stopa rezerw nie może przekroczyć 30% od wkładów na żądanie oraz 20% od wkładów terminowych. Banki są zobowiązane przechowywać swoje rezerwy obowiązkowe na nie oprocentowanych rachunkach w NBP. Ponadto bank nie ma prawa dysponowania środkami odprowadzonymi na rachunek rezerw. Dlatego im wyższy poziom rezerw tym mniej pozyskanych środków bank może przeznaczyć na kredyty. Rezerwy wpływają na: · ilość pieniądza w obiegu · utrzymanie płynności przez banki komercyjne. Stopy rezerw obowiązkowych: 5% - depozyty a vista 5% - depozyty terminowe 5% - depozyt walutowe Podniesienie wskaźnika rezerw obowiązkowych powoduje obniżenie mnożnika pieniężnego, a więc osłabienie możliwości wzrostu podaży pieniądza. Polityka stóp procentowych NBP Polityka kredytowa banku centralnego związana jest z refinansowaniem banków, polegającym na udzielaniu przez bank centralny kredytów innym bankom (przede wszystkim są to kredyty redyskontowe i lombardowe). Bank centralny zmieniając wysokość stóp procentowych od udzielanych kredytów, zachęca lub powstrzymuje banki od ich zaciągnięcia, co w konsekwencji wpływa na ilość pieniądza w obiegu. Wszystkie te kredyty nazwane są kredytami refinansowymi ponieważ refinansują działalność banków komercyjnych. Bank centralny udziela kredytu redyskontowego na podstawie zdyskontowanych wcześniej przez banki komercyjne weksli jednostek gospodarczych. dotyczy to pewnych grup weksli: - weksli handlowych pochodzących z obrotu gospodarczego (bank centralny może preferować weksli związane z konkretną działalnością ,np. skupem produktów rolnych) - nie mogą to być weksle o charakterze gwarancyjnym - weksel indosowany - z określonym terminem płatności - płatność może nastąpić nie później niż 3 m-ce (90 dni) od momentu redyskontowania i nie wcześniej niż 15 dni Bank centralny wyznacza wysokość stopy redyskontowej będącej punktem odniesienia dla banków komercyjnych ustalających na wyższym poziomie własną stopę redyskontową oferowaną jednostkom gospodarczym. Zmiany stopy redyskontowej wpływają więc pośrednio na ponoszone przez przedsiębiorstwa koszty kredytu. Obniżenie stopy redyskontowej, obniżając koszt kredytu pobudza ogólny wzrost aktywności gospodarczej. Jej podwyższenie ogranicza akcje kredytową banków i działa w przeciwnym kierunku. Bank centralny nie ma jednak pełnej swobody w ustalaniu poziomu stopy procentowej bo w gospodarce rynkowej kształtuje się ona w wyniku podaży i popytu na pieniądz. Ustalenie wysokości stopy redyskontowej jest ważnym zadaniem banku centralnego. Stanowi ona bowiem punkt odniesienia przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych przez jednostki gospodarcze. Muszą one bowiem kalkulować swoje przyszłe przedsięwzięcia aby pokryć koszt kredytu i uzyskać odpowiednią nadwyżkę (zysk). W ramach polityki redyskontowej banki centralne posługują się nie tylko stopą procentową, ale stosować mogą także wobec pewnych poszczególnych banków kontyngenty redyskontowe i wymagania jakościowe, warunkujące przyjęcie weksli do redyskonta. Bank centralny mnie ma obowiązku udzielenia kredytu konkretnemu bankowi. Może więc uzależnić kontyngent redyskontowy od wielkości kapitału lub struktury aktywów, określających odpowiedzialność majątkową danego banku. Stopa redyskonta weksli przyjmowanych od banków do redyskonta przez NBP wynosi 19,5% Kredyt lombardowy. Kredyt udzielany pod zastaw papierów wartościowych (do 80% wartości nominalnej i wiarygodny emitent) składanych przez banki komercyjne. Kredyt lombardowy udzielany jest bankowi, który ma trudności z terminowym regulowaniem zobowiązań oraz w sytuacji gdy występuje trudna sytuacja na rynku pieniężnym. Kredyt ten powinien być spłacony w ciągu 3 miesięcy - jego zadaniem jest przejściowa pomoc w utrzymaniu płynności. Oprocentowanie kredytu refinansowego pod zastaw papierów wartościowych zwany kredytem lombardowym wynosi 21% Operacje otwartego rynku. Celem ich jest odciągnięcie z rynku nadmiernych środków pieniężnych lub doprowadzić do większej podaży pieniądza w obiegu. Polegają na sprzedawaniu i kupowaniu własnych papierów wartościowych czyli bonów pieniężnych oraz na kupowaniu i sprzedawaniu papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa czyli bonów skarbowych. Jeżeli bank centralny kupuje bony skarbowe od banków komercyjnych dostarcza im w ten sposób dodatkowych środków pieniężnych zwiększając tym samym ich możliwości kredytowe. Natomiast w sytuacji gdy bank ten sprzedaje bankom komercyjnym papiery wartościowe zmniejsza się ilość środków będących w posiadaniu banków. Bank centralny wycofując pieniądze z obiegu zmniejsza możliwości kredytowe banków komercyjnych. Operacje otwartego rynku mogą być prowadzone w formie dwóch rodzajów przetargów: Przetarg kwotowy (ilościowy) i przetarg odsetkowy (procentowy). W pierwszym przypadku bank centralny ustala wysokość stawki zakupu (tzw. stawkę stałą), a banki komercyjne podają kwoty, jakie chciałyby sprzedać bankowi centralnemu po tej stawce. W odpowiedzi na złożenie ofert bank centralny rozdzieloną przez siebie kwotę zakupu proporcjonalnie do złożonych ofert. Stosowany bardzo rzadko. W przetargu procentowym banki komercyjne podają stawkę procentową po której chciałyby zawrzeć transakcję. Bank centralny w ramach ustalonej przez siebie kwoty, przyznaje możliwość sprzedaży zaczynając od banków, które zaproponowały najwyższą stawkę. Wysokość ostatecznej stopy procentowej jest ustalana na podstawie najniższej (marginalnej) stawki przydziału. Przy przetargu procentowym tendencje rynkowe mają większy wpływ na kształtowanie się wysokości procentu. Najprostszą formą operacji otwartego rynku są operacje bezwarunkowe, w trakcie których bank centralny kupuje albo sprzedaje papiery wartościowe. Instrumentem wykorzystywanym do doraźnego regulowania płynności systemu bankowego są operacje warunkowe. Występują dwa rodzaje operacji warunkowych: · operacje warunkowego zakup[u (REPO) · operacje warunkowej sprzedaży (REVERSE REPO) OPERACJE WARUNKOWEGO ZAKUP[U (REPO) - polegają na tym, że bank centralny kupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych, zobowiązując je do ich odkupienia po określonej cenie i w określonym terminie. OPERACJE WARUNKOWEJ SPRZEDAŻY (REVERSE REPO) - polegają na tym, że bank centralny sprzedaje papiery wartościowe od banków komercyjnych, zobowiązując je do ich odsprzedaży po określonej cenie i w określonym terminie. W ramach polityki otwartego rynku bank9i centralne prowadza operacje dewizowe typu SWAP, polegające na kupnie dewiz lub waluty z dostawą natychmiastową przy jednoczesnej umowie sprzedaży tej samej kwoty w określonym terminie, po uzgodnionym kursie od tego samego partnera. W ten sposób bank centralny stawia do dyspozycji bankom swój pieniądz na czas operacji SWAP (przy kupnie), a w przypadku sprzedaży - zabiera pieniądz bankom komercyjnym. Polityka otwartego rynku wykorzystuje zarówno cenę sprzedaży oraz kupna papierów wartościowych, jak i wielkość sprzedanych lub kupionych papierów wartościowych czy dewiz. Operacje otwartego rynku mogą być efektywne tylko wówczas, gdy istnieje rozbudowany rynek pieniężny, który będzie mógł zakupić papiery wartościowe zaoferowane przez bank centralny lub odstąpić je temu bankowi. Tak więc warunkami efektywności operacji otwartego rynku są: · Odpowiednia chłonność rynku pieniężnego i kapitałowego · Budzące zaufanie papiery wartościowe (NBP prowadzi 28 - dniowe operacje otwartego rynku o stopie rentowności nie niższej niż 17% w skali roku) Polityka pieniężna prowadzona przez bank centralny może być polityką restrykcyjną lub ekspansywną. Polityka restrykcyjna - nazywana także polityką "twardego pieniądza", polega na ograniczeniu podaży pieniądza. Cel ten osiągany jest poprzez podnoszenie stóp kredytowych udzielanych przez bank centralny oraz równoczesne podnoszenie stopy rezerw obowiązkowych. Jeśli środki te nie przynoszą spodziewanych skutków, bank centralny odpowiednio ukierunkowuje operacje otwartego rynku. Oferuje sprzedaż wysoko oprocentowanych papierów wartościowych , zachęcając w ten sposób banki komercyjne do ich kupowania. Prowadząc politykę ekspansywną, bank centralny podejmuje kroki zmierzające do zwiększenia podaży pieniądza i obniżenia poziomu stopy procentowej na rynku. W tym celu bank centralny obniża oprocentowanie kredytów refinansowych oraz stopę rezerwy obowiązkowej. Tym samym w ramach operacji otwartego rynku skupuje papiery wartościowe.