Wyszukiwarka:
Artykuły > Studia >

INSTYTUCJE NA RYNKU KAPITAŁOWYM

INSTYTUCJE NA RYNKU KAPITAŁOWYM Na rynku kapitałowym w rozwiniętej gospodarce rynkowej występuje bardzo wiele różnorodnych podmiotów, z których jedni - pożyczkobiorcy poszukują kapitału do finansowania swojej działalności rozwojowej, a drudzy - pożyczkodawcy pragną zagospodarować swoje wolne środki pieniężne i osiągnąć z tego tytułu określony dochód. Inwestorami instytucjonalnymi są firmy oraz instytucje lokujące na rynku papierów wartościowych poważne kwoty kapitału, które zostały im powierzone w formie depozytów, składek ubezpieczeniowych, zakupu rent etc. Do grupy tych inwestorów zaliczają się: banki (komercyjne, inwestycyjne), instytucje ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne i powiernicze. Podstawową cechą charakterystyczną wszystkich tych instytucji jest duże doświadczenie i głęboki profesjonalizm w lokowaniu powierzonych im środków kapitałowych Banki komercyjne Podstawowym rodzajem aktywności banków komercyjnych jest udzielanie kredytów skierowanych na podmioty wytwórcze i osoby indywidualne. Ich domeną jest także rynek pieniężny, na którym lokują swe nadwyżki środków finansowych ponad obowiązkowe rezerwy albo pożyczają w sytuacji ich niedoboru i możliwości rozwoju akcji kredytowej. Banki komercyjne mogą również zaciągnąć kredyty w banku centralnym (np. kredyt redyskontowy). Banki komercyjne w coraz większym stopniu zakupują papiery wartościowe, przede wszystkim akcje i obligacje na własny rachunek i ryzyko swoich klientów. Mogą one także gromadzone środki pieniężne różnych klientów wraz z własnymi zasobami lokować w zyskowne inwestycje rynku kapitałowego. Głównym celem tych inwestycji kapitałowych jest uzyskanie większego dochodu w porównaniu do innych możliwości inwestowania środków. Wśród instrumentów rynku kapitałowego, którymi interesują się banki są papiery emitowane przez przedsiębiorstwa prywatne, o znanej i utrwalonej sytuacji finansowej, oraz instytucje publiczne. W tym ostatnim przypadku chodzi obligacje emitowane przez skarb państwa i władze komunalne (obligacje municypalne). Banki chętnie przetrzymują długoterminowe obligacje państwowe i samorządów większych miast. Innym rodzajem operacji papierami długoterminowymi może być sprzedaż bankowi obligacji z prawem odkupu. Banki komercyjne również uczestniczą w zarządzaniu spółkami akcyjnymi. Bank może to zrobić poprzez zakup określonego pakietu akcji spółki - dającego mu prawo do podejmowania strategicznych decyzji (udział na walnym zgromadzeniu lub organach nadzoru spółki) oraz poprzez dysponowanie głosem z akcji swych klientów. Mogą oni będąc akcjonariuszami spółki, scedować na bank prawo uczestnictwa w walnym zgromadzeniu i prawo oddania na nim głosu zgodnie z życzeniem akcjonariusza. W praktyce bywa tak, że drobni inwestorzy (akcjonariusze indywidualni) przychylają się do stanowiska inwestora instytucjonalnego, czyli banku, uznając że posiada większą wiedzę i doświadczenie w zakresie działania na rynku kapitałowym. Zwiększając w ten sposób ilość głosów na walnym zgromadzeniu banki mogą kształtować politykę rozwojową spółki oraz wpływać na wielkość wypracowanego zysku i wypłacanej dywidendy. Mogą zatem pomnażać swe zyski z tytułu poczynionych na rynku kapitałowym inwestycji. Wszystko to wskazuje na ważną rolę jaką banki komercyjne odgrywają na rynku kapitałowym. Instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne Bardzo znaczący udział w rynku kapitałowym ma sektor ubezpieczeniowy i emerytalno - rentowy. Podstawową rolą instytucji działających w tych sektorach gospodarki jest zbieranie składek w celu przyniesienia określonych korzyści w przyszłości. Są one zatem zainteresowane możliwością zagospodarowania zebranych funduszy w długich okresach, np. dwudziesto-, czy trzydziestoletnich. Instytucje ubezpieczeniowe możemy podzielić na dwie grupy, tzn. takie, które: prowadzą ubezpieczenia majątkowe (gospodarcze), prowadzą ubezpieczenia życiowe. Pierwsza grupa tych instytucji zbiera składkę od różnych podmiotów z tytułu prowadzonych przez siebie rodzajów ubezpieczeń majątkowych, która na ogół do kasy wpływa raz w roku. Winna ona być tak skalkulowana, aby pokrywała koszty utrzymania zakładu ubezpieczeniowego, koszty odszkodowań w całym roku i przyniosła jeszcze określony zysk. Zakład ubezpieczeniowy jest więc zazwyczaj zainteresowany jak najlepszym zagospodarowaniem swych wolnych środków finansowych w roku, albo w terminach dłuższych niż rok. Towarzystwa ubezpieczeniowe prowadzące ubezpieczenia życiowe zbierające składki od osób fizycznych, głównie po to, by zabezpieczyć je pod względem finansowym na starość, przed ryzykiem kalectwa czy niezdolności do pracy, czy też wesprzeć rodzinę w razie śmierci ubezpieczonego. Często firmy te proponują swym klientom przeznaczenie pewnych środków w ramach zawartego ubezpieczenia na cele inwestycyjne (tzw. ubezpieczenie z funduszem inwestycyjnym). Obok banków i instytucji ubezpieczeniowych na światowych rynkach funkcjonują fundusze emerytalne. Tworzone są w celu dodatkowego zabezpieczenia osób indywidualnych na starość, niezależnie od państwowego (bazowego) systemu ubezpieczeń społecznych. Podobnie jak w ubezpieczeniach życiowych uczestnictwo w funduszach emerytalnych opiera się na indywidualnych umowach. Zgodnie z nimi uczestnik takiego funduszu dokonuje wpłat (w niektórych przypadkach wpłaca się jednorazowo całą wymaganą kwotę), by uzyskać określone świadczenie lub całą należną sumę w uzgodnionym terminie po przejściu na emeryturę. Na ogół konto wpłat pracownika (uczestnika funduszu emerytalnego)jest również w pewnej części zasilane ze środków pracodawcy. Tak więc składki zebrane od pracowników i pracodawców stanowią ogólną pulę środków, która winna być tak inwestowana, by zagwarantować wymagane świadczenia emerytalne. Fundusze emerytalne są niezależnymi podmiotami na rynku kapitałowym w sensie finansowym, organizacyjnym i prawnym. Niektóre z nich na świecie istnieją już kilkadziesiąt lat. Mają one więc wykształcone procedury działania, doświadczoną kadrę, sprawdzoną politykę inwestowania. Niejednokrotnie poddane są one działaniu państwowych regulacji (prawnych), zabezpieczających ich wypłacalność. Ponieważ podstawowym celem działalności instytucji ubezpieczeniowych i funduszy emerytalnych nie jest pomnażanie pieniędzy ich klientów, tylko ich finansowe zabezpieczenie na przyszłość, to instytucje te nie mogą pozwolić sobie na zbyt agresywne lokowanie ich pieniędzy na rynku finansowym. Inwestują one na ogół w instrumenty bezpieczne z punktu widzenia ryzyka, tzn. w akcje i obligacje renomowanych firm, bądź częściej w rządowe municypalne papiery wartościowe. Fundusze inwestycyjne Fundusze inwestycyjne opierają się na koncepcji połączenia środków finansowych inwestorów indywidualnych w celu ich wspólnego inwestowania na rynku kapitałowym, bądź szerzej finansowym. Wspólne inwestowanie oznacza, że środki finansowe poszczególnych inwestorów są inwestowane w papiery wartościowe, a wynikające z tego korzyści bądź straty są dzielone pomiędzy nimi solidarnie, czyli zgodnie z ich udziałami. Fundusze te mogą inwestować w różnego rodzaju instrumenty finansowe, np. akcje, obligacje, derywaty, a także mogą inwestować na rynkach pieniężnych i towarowych. Taka dywersyfikacja portfela inwestycji spowodowana jest przede wszystkim chęcią zminimalizowania ewentualnych strat z inwestycji (zminimalizowania ryzyka). Wspólne fundusze inwestycyjne pozwalają również przezwyciężyć barierę niedoboru środków, z którą spotykał się pojedynczy inwestor, a także zwalniją go z obowiązku systematycznego śledzenia trendów rynkowych i samodzielnego podejmowania decyzji inwestycyjnych. Charakterystyczną cechą wszystkich funduszy wspólnego inwestowania jest wymóg zarządzania nimi przez specjalistyczne firmy menedżerskie, a więc mające wykwalifikowany personel i niezbędne doświadczenie w zakresie funkcjonowania rynku finansowego.. Muszą być również spełnione odpowiednie limity kapitałowe, inwestycyjne oraz istnieje obowiązek zatrudnienia licencjonowanych doradców w zakresie obrotu papierami wartościowymi. W praktyce można wyróżnić wiele różnych rodzajów funduszy inwestycyjnych. Stosowanymi kryteriami są najczęściej: typ papierów wartościowych, w które fundusze inwestują, gałąź przemysłu, sektor gospodarki lub region geograficzny. Podstawowe rodzaje funduszy inwestycyjnych ze względu na cele inwestycyjne określane przez stopień ryzyka i oczekiwaną stopę zwrotu: Fundusze agresywnego wzrostu - inwestujące w takie instrumenty finansowe, które przynoszą maksymalne zyski kapitałowe. Mogą to być zakupy akcji firm lub branż, które aktualnie nie cieszą się zbytnią popularnością na rynku, ale które mogą przynieść określone duże korzyści w najbliższym czasie. Menedżerowie tych funduszy mogą też stosować specjalne techniki inwestycyjne typu opcje lub zakup na kredyt. Fundusze te starają się zapewnić wysokie stopy rentowności w dłuższym okresie. Są odpowiednie dla inwestorów posiadających dużą skłonność do ryzyka i akceptujących duże wahania kursów jednostki uczestnictwa w funduszu powiązane z tendencją panującą na giełdzie. Fundusze zrównoważonego (stałego) wzrostu - mające na celu trzy zasady inwestycyjne: zachowanie poziomu zainwestowanego kapitału, wypłacenie bieżących dochodów, długoterminowy wzrost kapitału oraz dochodów. Fundusze te inwestują na ogół w papiery wartościowe renomowanych firm z różnych sektorów gospodarki. Fundusze wzrostu - inwestujące w akcje przedsiębiorstw cieszących się określoną renomą i zaufaniem. Ich głównym celem jest wzrost zysku kapitałowego, a wiec powiększanie wartości inwestycji w wyniku zwyżki kursów, a nie dochód z dywidend. Mogą więc wybierać walory spółek niedowartościowanych, niekoniecznie oferujących pewne dochody, ale za to mających perspektywy rozwoju i związany z tym wzrost kursu akcji. Fundusze wzrostu i dochodu - interesujące się akcjami przedsiębiorstw, których ceny wzrastają i charakteryzują się stałymi wypłatami dywidend. Fundusz ten łączy długoterminowy wzrost ze stałym dochodem. Fundusze obligacji przedsiębiorstw - inwestujące w obligacje przedsiębiorstw o ustabilizowanej sytuacji finansowej, po to, by zagwarantować sobie stały i bezpieczny dochód. Są też fundusze w tej grupie, które inwestują tylko w obligacje najwyżej notowanych przedsiębiorstw. Fundusze obligacji municypalnych - inwestujące w obligacje samorządowe, z których dochód nie podlega najczęściej opodatkowaniu nakładanym przez władze lokalne. Niejednokrotnie chodzi tutaj o długoterminowe obligacje władz lokalnych, które przynoszą niezbyt wysoki ale pewny dochód. Fundusze globalne - inwestujące w papiery wartościowe firm i krajów na całym świecie, z tym że mogą to być fundusze albo akcji albo obligacji lub też mieszane. Ze względu na różnice w walutach transakcji, regulacjach prawnych, zwyczajach handlowych panujących w różnych krajach charakteryzują się one określoną specyfiką inwestowania, dywersyfikacją portfela oraz narażone są na dodatkowe ryzyko zmiany kursu walutowego. Fundusze mieszane - inwestujące swoje środki w różne instrumenty finansowe, tzn. akcje, obligacje, bony skarbowe, papiery dłużne, udziały etc. Wysokości udziałów zainwestowanych środków w poszczególne instrumenty zmieniają się w zależności od sytuacji rynkowej. Ich głównym celem jest minimalizowanie ryzyka lokowania środków. Wobec tego unikają one inwestycji spekulacyjnych i skupiają swoją uwagę na wyszukiwaniu korzystnych możliwości lokowania pieniędzy. Fundusze o zmiennym portfelu inwestycyjnym - inwestujące wszystkie swoje aktywa albo w akcje albo w obligacje, albo w instrumenty rynku pieniężnego, w zależności od sytuacji na rynku w kontekście wzrostu swoich aktywów. Fundusze lokujące w papiery rządowe - mające na celu uzyskanie wysokiego dochodu bieżącego przy najmniejszym ryzyku. Inwestują tylko w bony skarbowe i obligacje państwowe. Papiery te należą do najpewniejszych inwestycji kapitałowych. Fundusze hipotetycznych papierów wartościowych inwestujące swoje środki wyłącznie w te papiery wartościowe, które zostały wyemitowane pod zastaw hipoteczny (np. obligacje hipoteczne pod zastaw nieruchomości emitowane często dla uruchomienia programu budownictwa jednorodzinnego). Fundusze indeksowe - inwestujące w akcje tych spółek, które wchodzą do obliczeń wybranego indeksu giełdowego w proporcjach odpowiadających składnikom tego indeksu. Fundusze te są nastawione na uzyskanie wyników zbliżonych do średniej z rynku. Nie muszą często dokonywać zmian w strukturze swego portfela to nie ponoszą kosztów analizy rynkowej oraz mają minimalne koszty transakcyjne. Są zatem tańsze od tradycyjnych funduszy inwestycyjnych. Fundusze lokujące w instrumenty rynku pieniężnego - inwestujące swe środki na rynku pieniężnym. Dokonują one zakupu walut, bonów skarbowych, bonów pieniężnych, certyfikatów depozytowych, bonów komercyjnych, a także inwestują w lokaty międzybankowe. Uzyskiwany poziom dochodów tych funduszy jest zbliżony do dochodu z lokat bankowych, choć w okresach krótkich dochody te mogą być wyższe niż z lokat bankowych. Poza tym oferują one możliwość normalnych usług bankowych, takich jak obsługa czeków. Fundusze inwestujące na rozwijających się rynkach lokujące swe środki w akcje i obligacje spółek notowanych na nowo powstałych bądź rozwijających się szybko rynkach. Papiery te rokują wysoką dynamikę wzrostu kursu ale też są obarczone wysokim ryzykiem. Poza wymienionymi wyżej rodzajami funduszy inwestycyjnych istnieje jeszcze wiele innych, często o wyszukanych i niestandardowych celach inwestowania. Przykładem mogą być tutaj fundusze specjalizujące się w lokowaniu swoich środków w papiery wartościowe emitowane przez przedsiębiorstwa branży energetycznej, nowych technologii, medycznej i biotechnologii czy ochrony środowiska. Możemy także wyróżnić fundusze ze względu na rodzaj rynku, na którym one operują. Możemy mówić wówczas o funduszach inwestujących na rynkach regulowanych (publicznych) i funduszach o podwyższonym ryzyku, inwestujących w przedsiębiorstwa nie notowane na rynkach oficjalnych (fundusze venture capital).