HANDEL ZAGRANICZNY – jt wymiana towarowa między podmiotami gospodarczymi. Odpłatna wymiana towarów i usług między podmiotami mającymi swoje siedziby w różnych krajach.
Przedmiotami handlu są:
ť Towary
ť Usługi
ť Dobra niematerialne (patenty, licencje)
Formy handlu:
Ď Export – sprzedaż i wypływ towarów za granicę
Ď Import – zakup i przywóz towarów z zagranicy
Ď Reexport – sprzedaż towarów wcześniej zaimportowanych
- Reexport bezpośredni – może zawierać klauzurę, aby dany towar nie był sprzedany do danego kraju, i aby towar nie był uszlachetniony
- Reexport pośredni – towar zostaje uszlachetniony i idzie na nowy adres; towar przyjeżdża do kraju który go dalej exportuje
TRANZYT – przewóz towarów z jednego kraju do drugiego przez trzeci kraj.
Rodzaje tranzytu:
´ Bezpośredni – bezpośrednio z jednego kraju do drugiego (z Litwy do Niemiec)
´ Pośredni – zatrzymuje się w kraju tranzytowym i są stosowane środki uszlachetniające np. przepakowanie, przeładowanie towaru.
Podział tranzytu wg kryterium transportu:
l Lądowy
ú Kolejowy
ú Samochodowy
ú Śródlądowy
ú Mieszany
l Lądowo-morski (z pd na pn)
l Morski (z jednego statku na drugi)
l Lotniczy
l Przesyłkowy (ropa, gaz, energia elektryczna)
l Imperatywny (nie ma wyboru drogi transportu) lub alternatywny (ma wybór drogi transportu)
l Uprzywilejowany (początkowy i końcowy punkt znajduje się na terenie jednego kraju np. kolej przez Bieszczady)
Obrót uszlachetniający – jt odpłatny przerób (uszlachetnienie) towarów otrzymywanych w tym celu lub wysyłanych za granicę. Warunkiem obrotu uszlachetniającego jest to aby przerabiany towar pozostał własnością kraju i został zwrócony.
Rodzaje:
Ż Czynny – dla kraju w którym dokonuje się uszlachetnienia i otrzymuje zapłatę
Ż Bierny – dla kraju dla którego dokonuje się uszlachetnienia i który dokonuje zapłaty
W wyniku uszlachetnienia następuje podniesienie jakości i wartości towaru; nie następuje zmiana rodzaju towaru
Obrót naprawczy – może nastąpić ingerencja w niektóre cechy:
Ż Czynny
Ż Bierny
LEASING – jt swoista forma najmu lub dzierżawy ruchomych lub nieruchomych środków trwałych bez konieczności ich nabycia. Raty czynszu są tak skonstruowane, że pokrywają wartość i zysk leasingodawcy. Istnieje możliwość wpisania rat leasingowych w koszty.
˛ Bezpośredni – leasingodawca oddaje towar leasingobiorcy
˛ Pośredni – jeśli firma leasingowa pośrednio bierze koszty na siebie
Wyróżniamy:
š Leasing operacyjny – dotyczy dóbr ruchomych i obejmuje czas do 3 lat np. biuro, komputer, samochód. Spłata nie następuje przez jednego leasingobiorcy. Serwisem zajmuje się leasingodawca. Umowa może być wcześniej wypowiedziana przed wygaśnięciem przez 1 leasingobiorcę na określonych warunkach.
š Leasing finansowy – umowy nie podlegają rozwiązaniu przed upływem okresu na jaki zostały zawarte. Odnoszą się głównie do specjalnych urządzeń lub maszyn, które z zasady nie mogą być użytkowane przez wielu kolejnych klientów oraz ulegają stosunkowo szybko normalnemu zużyciu. Przedmiot tych umów podlega całkowitej lub prawie całkowitej amortyzacji w okresie ich trwania. Najczęściej ma charakter leasingu pośredniczącego.
PODZIAŁ RYNKÓW
a) rynek sprzedawcy – podaż popytu
b) rynek nabywcy – podaż popytu
Podstawowy podział to:
™ rynek formalny – na którym są działający zgodnie z normami, regułami; zaliczamy giełdy, aukcje
™ rynek nieformalny – większa swoboda działania; zaliczamy targi, wystawy, salony, przetargi (rynek formalny ułomny)
Aukcja – publiczna, doraźna licytacja w określonym miejscu towarów niezamiennych i czasie niejednorodnych
Warunkiem przystąpienia jest wpłata wadium (jt zabezpieczenie przed wycofaniem się z licytacji)
Techniki sprzedaży:
z ustna
z mechaniczna
z pisemna
Systemy sprzedaży:
1. crescendo – licytacja w górę, kto da więcej
2. diminunendo – licytacja w dół, kupuje ten kto pierwszy się zgłosi
Po dokonaniu zakupu podpisuje się notę zakupu – cenę loco. Notę kupna pomniejsza się o wadium.
Przetarg – (budowa hoteli, lotnisk, linii kolejowych...) jt zbieranie ofert (propozycji sprzedaży) i wybór najlepszego kontrahenta. Aby przystąpić do przetargu trzeba wpłacić wadium (w formie gwarancji bankowej). Wymaga się legalizacji dokumentów przetargowych w przedstawicielstwie danego kraju w Polsce. Oferta przetargowa składa się z oferty handlowej i technicznej.
W odróżnieniu od aukcji cena nie jest jedynym wyznacznikiem w przetargu. Często wybiera się 2-3 oferty i zaprasza się na rozmowy techniczne. Władze starają się zyskać coś dla miasta, regionu. Gdy jest porozumienie to zaczynają się rozmowy handlowe. Wybiera się jedną ofertę i podpisuje kontrakt.
Targi – muszą być specjalne hale; dobry dojazd; infrastruktura
Wystawy – nie podpisuje się kontraktów; pokazuje się nowości
Salony – prezentuje się prototypy; zaprasza się fachowców i wybranych potencjalnych nabywców.
Przedmiotem obrotu na giełdzie jest 50 grup towarowych m.in.: zboża, nasiona oleiste, cukier, używki (kawa), produkty pochodzenia roślinnego, zwierzęcego, materiały energetyczne.
Cechy towaru giełdowego:
1. jednorodny czyli wymienny tzn nie trzeba go oglądać
2. podlegający standaryzacji
3. trwały
4. popyt i podaż na nie musi być masowa czyli niepewna (trudna do przewidzenia) w dłuższym okresie; popyt
NOTA KRYJĄCA (pokrycia)
Notę tę wystawia się zamiast certyfikatu. Wystawia ją na gotowym formularzu makler ubezpieczeniowy po przyjęciu ładunku do ubezpieczenia. Na podstawie noty wystawia się polisę ubezpieczeniową. Dokument ten jednakże nie stwierdza zawarcia umowy ubezpieczenia i nie może być przyjmowany do prezentacji zamiast polisy ubezp.
Ubezpieczyciel wypłaca odszkodowanie w przypadku jeśli strata przekroczyła określony poziom czyli franszyzę – jt warunek określany w polisie zwalniający ubezpieczyciela od wynagrodzenia strat nieprzekraczających określonych rozmiarów. Dwa rodzaje franszyzy:
· Integralna – w razie ubytku przekraczającego określoną procentowo franszyzę odszkodowanie wypłaca się za stałą stratę.
· Redukcyjna – odszkodowanie przysługuje tylko w takim stopniu, w jakim szkoda przekracza wysokość franszyzy.
Ubezpieczenia w handlu morskim. Rozróżniamy:
1. Awaria wspólna – jt każda nadzwyczajna szkoda lub strata spowodowana rozmyślnie i racjonalnie celem ratowania całego mienia, a więc statku, ładunków zagrożonych we wspólnym przedsięwzięciu morskim. Straty spowodowane tą awarią ponosi każdy zainteresowany zakończeniem podróży morskiej, a więc armator, właściciel ładunku, proporcjonalnie do wartości przedmiotu zaangażowanego w danym przedsięwzięciu morskim.
2. Awaria poszczególna – szkoda lub strata poniesiona przez statek lub towar w czasie podróży morskiej na skutek jakiegoś wypadku, z wyjątkiem okoliczności awarii wspólnej. Może to być spowodowane siłą wyższą, działaniem nieprzyjacielskim, kradzieżą, złym rozmieszczeniem ładunku. Straty powstałe w wyniku tej awarii ponosi strona której awaria dotyczy.
Zwyczaje i uzanse handlowe
Zwyczaj handlowy – przyjęta tradycyjna forma postępowania przy np. zawieraniu, wykonywaniu umów kupna – sprzedaży
Uzans handlowy – zwyczaj handlowy potwierdzony przez miarodajną instytucję (Izba Handlowa)
INCORERMS 90 (uzanse handlowe)
Podstawowe zasady Incoterms:
1. Zastosowanie tych formuł zależy od woli stron i winna zostać zaznaczone w kontrakcie
2. Wszelkie postanowienia umowne mają pierwszeństwo przed postanowieniami reguł
3. Strony mogą wprowadzić do tych reguł określone zmiany lub uzupełnienia odpowiadające wymogom danej branży lub poszczególnym potrzebom stron
4. Incoterms odnoszą się wyłącznie do stosunków między sprzedającym a kupującym i nie dotyczą osób trzecich np. ubezpieczyciela, przewoźnika, spedytora.
5. Kolejne formuły przewidują zwiększenie się obowiązków sprzedającego.
6. Ostatnio następuje minimalizacja obowiązków sprzedającego co znajduje swój wyraz w wymogu zastosowania zwyczajowego opakowania, zwyczajowych wymogów kontrolnych, zwyczajowych dokumentów, czy ubezpieczania zwyczajowego.
7. Sprzedający nie ponosi ryzyka związanego z towarem do dalszego punktu niż ten, do którego obciążają go koszty transportu, ale może być zobowiązany do poniesienia kosztów transportu do punktu dalszego niż ten, do którego ponosi ryzyko. (grupa C)
8. Dostawa następuje przez wydanie towaru kupującemu lub osobie upoważnionej, a jeśli nie stawia się w miejscu i czasie dostawy, towar uważa się za wydany i pozostaje składowany na koszt i ryzyko kupującego.
9. Towar postawiony do dyspozycji kupującego w miejscu i czasie dostawy musi być wyraźnie wyodrębniony i zindywidualizowany jako przedmiot określonej umowy.
Incoterms składają się z formuł typu LOCO, które oznaczają, ze sprzedający jest zobowiązany do postawienia towaru do dyspozycji kupującego w miejscu w którym towar się znajduje w chwili zawarcia umowy lub w innym miejscu bez ponoszenia przez sprzedającego innych kosztów (EXW)
Formuły typu FRANCO nakładają na sprzedawcę dostarczenia towaru do danego miejsca na swój koszt, w wyniku czego do ceny towaru dolicza się wydatki na jednostkę towaru z tytułu dostawy i często ubezpieczenia.
Incoterms składa się z 13 formuł podzielonych na 4 grupy:
I grupa E – do tej grupy zaliczmy formułę EXW. Grupa ta charakteryzuje się tym, że sprzedający jest zobowiązany do postawienia towaru do dyspozycji kupującego bez ponoszenia jakichkolwiek dodatkowych kosztów
II grupa F – składa się z formuł:
FCA (franco przewoźna) (transport lotniczy i kolejowy)
FAS – franco wzdłuż portu statku, oznaczony port załadunku (transport morski)
FOB – franco statek oznaczony port załadunku.( transport morski)
Cechą charakterystyczną zgromadzonych w tej grupie formuł jest fakt, że sprzedający zobowiązany jest do dostarczenia towaru pierwszemu przewoźnikowi podstawionemu przez kupującego. Do momentu przekazania pierwszemu przewoźnikowi sprzedający ponosi kosztów i ryzyka związanego z towarem.
III grupa C
CFR – koszt i fracht (oznaczony port przeznaczenia)
CIF – koszt ubezpieczenia frachtu (oznaczony port przeznaczenia)
CIP – przewoźne i ubezpieczenie opłacone do
CPT – przewoźne zapłacone do (określone miejsce przeznaczenia)
Cecha charakterystyczną tej grupy jest zobowiązanie sprzedającego do zorganizowania transportu towarów i przeniesienia kosztów. Przy czym sprzedający zwolniony jest z odpowiedzialności utraty lub uszkodzenia towaru podczas transportu na zasadniczej drodze przewozu, a także od ponoszenia dodatkowych kosztów mogących powstać po wysyłce towaru.
Grupa C tym różni się od grupy F, że sprzedający ponosi koszty transportu do miejsca przeznaczenia.
IV grupa D
DAF – dostarczenie do granicy (oznaczone miejsce)
DES – dostarczone na statek (oznaczone miejsce przeznaczenia)
DEQ – dostarczone do nabrzeża (oznaczone miejsce przeznaczenia)
DDU – dostarczone cło nieopłacone
DDP – dostarczone cło opłacone
W grupie tej sprzedający ponosi wszystkie koszty i ryzyka związane z towarem aż do momentu gdy zostanie on dostarczony do kraju przeznaczenia.
Grupa D różni się od C, tym że ryzyko związana z towarem dołącza się. Sprzedający ponosi koszty i ryzyko do kraju przeznaczenia.
Wartość celna towaru – cena zapłacona lub należną wraz z kosztami w niej nieujętymi, a faktycznie poniesionymi przez kupującego. Należą tu: transport i ubezpieczenie do granicy lub portu polskiego (CIF lub DAF), prowizje zapłacone jeśli występuje łącznie z towarem, opakowanie towaru jeśli jest łącznie z towarem, należności i opłaty licencyjne, które kupujący musiał zapłacić jako warunek sprzedaży towaru.
Wartość celną ustala się na podstawie faktury handlowej, celnej lub konsularnej.
DOKUMENTY W HANDLU ZAGRANICZNYM
I. DOKUMENTY PODSTAWOWE
Pozwolenie przewozu i wywozu
Pozwolenie przewozu jest to zezwolenie na dokonanie importu, pozwolenie wywozu jest to pozwolenie na dokonanie eksportu.
W Polsce przyzwoleń udziela Ministerstwo Gospodarki w oparciu o:
· złożony wniosek z dołączonym nr regon,
· zaświadczeniem o zgodzie na prowadzenie działalności gospodarczej,
· kopie kontraktu na bazie FOB,
· zaświadczenie że nie zalegam z podatkami,
· zaświadczenie że firma nie zalega z ZUS-em.
Funkcję pozwoleń:
- uzyskanie ich jest warunkiem wejścia w życie kontraktu
- jest narzędziem kontrolnym w handlu zagranicznym
- państwo poprzez pozwolenie może wpływać na wywóz i przywóz towarów.
Jest to dokument przedkładany przy odprawie celnej oraz wymaganym przy czynnościach płatniczych.
Pozwolenie ma podany: termin ważności, klauzulę o zachowaniu odpowiednich przepisów dewizowych.
Faktura handlowa (invoice)
Jest to rachunek wystawiony przez sprzedającego, na towary sprzedane i wysłane kupującemu, jak również na wykonane usługi dające sprzedającemu podstawę do żądania zapłaty.
Fakturę wystawia się po wykonaniu świadczenia a wiec po
Adam Mickiewicz "Dziady część III"