Wyszukiwarka:
Artykuły > Wypracowania >

Gatunki charakterystyczne dla epoki romantyzmu (cechy, przyklady)

Oda - jest to utwór liryczny wywodzacy sie z poezji greckiej i rzymskiej, piesn pochwalna na czesc wybitnego czlowieka, slawiaca wydarzenia, osiagniecia rozumu ludzkiego, pojecia abstrakcyjne lub prawdy moralne. Charakteryzuje sie podnioslym poetycznym tonem, stylem bogatym w porównania i przenosnie, oraz wystepowanie motywów mitologicznych. Przykladem ody jest "Oda do mlodosci" Adama Mickiewicza. Utwór ten jest przeznaczony dla mlodziezy filomackiej, stal sie manifestem programowym mlodego pokolenia. W "Odzie do mlodosci" przeciwstawione sa dwa scierajace sie ze soba i walczace o dominacje, swiaty. Pierwszy to swiat stary, stworzony przez ludzi oswiecenia, natomiast drugi, nowy, to ekspansywny swiat mlodosci. Adam Mickiewicz opowiada sie za drugim swiatem, przedstawiajac go jako zapowiedz nadchodzacego romantyzmu. Ballada - gatunek obejmujacy utwory o charakterze epicko-lirycznym z elementami dramatycznymi, utwory te opowiadaja o niezwyklych wydarzeniach legendarnych lub ludowych. Fabula ballady charakteryzuje sie szkicowoscia, zawiera momenty tajemnicze i zagadkowe, centralny jej punkt stanowi jedno wyraznie zarysowane zdarzenie. Charakterystyka przedstawionych postaci zmierza do uwydatnienia ich podstawowej cechy. W obrebie ballady spotykamy partie narracyjne i dialogowe. Dla ballad charakterystyczna jest budowa, na która sklada sie: uklad stroficzny wiersz sylabotoniczny róznorodnosc rymów wyrazy dzwiekonasladowcze wyrazenia gwarowe i prozaizmy wystepowanie "naiwnego narratora" refren porównania i powtórzenia epitety ...Ballada "Switez" opowiada o tajemniczym jeziorze, na dnie którego znajduja sie ruiny zatopionego miasta. Poeta opiera sie na motywach zaczerpnietych z wierzen ludowych: zatopione: miasto, tajemnicza postac wylaniajaca sie z glebi wód, kobiety przemienione w kwiaty, duchy zmarlych, które ukazuja sie zyjacym. Ballada jest ponadto oparta na "historycznej" wyprawie Tuhana na odsiecz Mendogowi. Wazny jest równiez motyw kary, jaka spada na ruskich zolnierzy, odpowiedzialnych za smierc bezbronnych kobiet, starców i dzieci. Powiesc poetycka to uksztaltowany w okresie romantyzmu gatunek poezji narracyjnej powstaly z polaczenia elementów epickich i lirycznych. Fragmentarycznosc i inwersyjnosc fabuly sluza do wytworzenia napiecia i tajemniczosci. Narrator ujawnia swoje uczucia w nastrojowych opisach, lirycznych komentarzach i refleksjach. Tlo wydarzen czesto jest historyczne (rozgrywaja sie one w sredniowieczu), niekiedy zas orientalne. Twórcami powiesci poetyckiej byli Scott i Byron. Przykladem powiesci poetyckiej jest "Konrad Wallenrod" Adama Mickiewicza. Autor przeniósl akcje utworu w przeszlosc, do XV wieku, a ponadto zastosowal tak zwana poetyke maski, ukazujac tytulowego bohatera jako czlowieka zmuszonego do przyjecia postawy dwulicowej, z zalozenia falszywej i pelnej podstepu. Dwulicowosc, koniecznosc bycia raz odwaznym lwem, a raz chytrym i napadajacym z ukrycia lisem, zapowiadaja glówne przeslanie utworu - konflikt moralno-etyczny miedzy duma i honorem rycerskim, nakazujacym, glównemu bohaterowi ujawnienie sie, a koniecznoscia podstepnego dzialania. Poemat dygresyjny - gatunek epicki, w którym fabula staje sie okazja do snucia przez narratora refleksji, wspomnien i uwag wszelkiego rodzaju o charakterze lirycznym, zartobliwym, satyrycznym, polemicznym. Fabula ulega rozbiciu w szereg epizodów polaczonych postacia glównego bohatera, na pierwszy plan wysuwa sie natomiast osoba samego narratora. Przedstawiciele: Byron, Slowacki Dramat romantyczny to odmiana dramatu przeciwstawiajacego sie konwencjom klasycznym, a nawiazujaca do dramatu szekspirowskiego i melodramatu. Osrodkiem kompozycji stawal sie bohater, wokól niego skupialy sie luzno lub epizodycznie powiazanie ze soba sceny, ukazujace dzieje psychiki, wewnetrzne konflikty. Bohaterem dramatu romantycznego byl najczesciej wybitny samotnik, indywidualista, buntownik, czlowiek walczacy o wolnosc ojczyzny. Dramatyzm laczyl sie tu z liryzmem, nastrojowoscia, realizm rodzajowy z fantastyka i groteska, tragizm z komizmem. Przykladem dramatu romantycznego III czesc "Dziadów" . Warstwa fabularna jest historia czlowieka, który zostal okrazony przez ciemne moce i musi walczyc o zbawienie wlasne, swojej ojczyzny i wszystkich rodaków. Akcja rozgrywa sie na dwóch plaszczyznach: realnej, czyli ziemskiej, oraz duchowej - pozaziemskiej. Obie te plaszczyzny stapiaja sie w dziele Mickiewicza w jedna calosc. Konrad glówny bohater utworu, to czlowiek nie do konca swiadomy swych slów i czynów. Jest romantykiem, poeta, wybitna jednostka, swiadoma swej wartosci i niezwyklosci, a zarazem obowiazków, z jakimi sie ona wiaze. Konrad jest bohaterem tragicznym. Mimo poczucia ogromnej wartosci i drzemiacych w nim mozliwosci, jest bezsilny. Nic nie moze zrobic dla ludzkosci, jest rzadzony przez uczucie, które w swietle realnym okazuje sie niewystarczajace do objeci " rzadu dusz". Najslynniejsza scena III cz. Dziadów jest zwana Wielka Improwizacja. Wielka Improwizacja to liryczny monolog Konrada, wyraz gwaltownej walki jaka glówny bohater toczy z Bogiem, z silami ciemnosci i z wlasna slaboscia.