Wyszukiwarka:
Artykuły > Studia >

GLOBALIZACJA PRZEDSIĘBIORSTW

GLOBALIZACJA PRZEDSIĘBIORSTW Stały wzrost bezrobocia, zniszczenie środowiska, zatruta żywność, choroby cywilizacyjne, wzrost motoryzacji, ilości śmieci, pogłębiająca się przepaść między biednymi i bogatymi, przestępczość, uzależnienia i niepokoje społeczne- to stosunkowo nowe problemy, które stają się coraz bardziej powszechne. Na pozór wszystkie wydają się być od siebie odległe, jednak okazuje się, że mają ze sobą związek. Jest nim przyśpieszający proces, a raczej procesy globalizacji przedsiębiorstw. Procesy te wspierają elity polityki i biznesu, w celu maksymalizacji swoich przychodów. Zwykle odbywa się to przez przerzucenie części kosztów na resztę społeczeństwa Głównym przejawem globalizacji jest "uniwersalizacja" systemu gospodarki wolnorynkowej. Likwidacja barier politycznych i prawnych sprawia, że "wolny rynek" rozszerza swój zasięg: jego cząstką stają się regiony, kraje, a także dziedziny życia, które jeszcze do niedawna pozostawały na uboczu światowej gospodarki. Globalny porządek gospodarczy pozwala na to, że przedsiębiorstwa stają się strukturami luźnymi, niejako rozproszonymi: często zdarza się, że firma w jednym kraju ma swą księgowość, w kilku innych swe zakłady wytwórcze, a jeszcze gdzie indziej główny ośrodek zarządzania. Istotną przyczyną procesu globalizacji, jest narastająca bariera popytu i coraz większe trudności związane z wykorzystaniem wiedzy i kapitału w krajach wysokorozwiniętych przyczyniły się do poszukiwania rozwiązań, które ułatwiłyby wejście na inne rynki. Stąd dążenie najbardziej rozwiniętych krajów i organizacji międzynarodowych do usuwania barier administracyjnych i ekonomicznych ograniczających konkurencję. Stąd też uruchomienie procesu ograniczania barier celnych, prawnych czy finansowych, chroniących słabsze państwa i ich przedsiębiorstwa przed konkurencją zewnętrzną oraz ograniczanie prawno – ekonomicznych rozwiązań, które wcześniej umożliwiały słabszym bezpieczne podejmowanie rywalizacji z konkurentami zagranicznymi. Niewątpliwie na procesy globalizacyjne istotny wpływ miały i mają organizacje międzynarodowe, takie jak: - Bank Światowy - którego celem jest udzielanie pomocy w odbudowie i rozwoju krajów członkowskich, - Międzynarodowy Fundusz Walutowy - (utworzony w 1944 r.), którego przedmiotem jest koordynowanie polityki finansowej państw członkowskich, - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)- (założona - 1960 r.), mająca na celu promowanie stałego wzrostu gospodarczego, likwidację barier protekcyjnych w handlu. Organizacje te, jak również Światowa Organizacja Handlu, poprzez którą likwidowane są cła i utrwalane ułatwienia w handlu, przyczyniają się do powstawania procesów globalizacyjnych. Instytucje te koordynując politykę ekonomiczną w skali całego globu, przekraczają granicę narodowe dla dobra ogólnoświatowego rozwoju. Nabierający obecnie rozmachu proces globalizacji, stwarza z jednej strony szanse, z drugiej rodzi wiele zagrożeń. Jest to proces asymetryczny - pewne społeczeństwa skorzystają na nim, inne pozostaną w tyle. Szansa jednostki będzie więc w znacznej mierze zależała od tego gdzie będzie się znajdować. Do korzyści jakie odniesie jednostka zaliczyć można względną, gdyż ograniczoną statusem materialnym, łatwość komunikowania się i podróżowania, szansa bezpośrednich doświadczeń z innymi kulturami. Globalizacja spowoduje radykalne zmiany na rynku pracy. Szanse jednostki zależeć będą wprost od jej zdolności adaptacyjnych umiejętności uczenia się, opanowywania nowych zawodów i specjalności. Groźbą będzie ryzyko marginalizacji znalezienia się we wzrastającej liczebnie grupie ludzi już dziś nazywanych "wyłączonymi" bytujących na marginesie społeczeństwa. W miarę wzrostu siły działania globalizacji produkcji i wymiany handlowej nie tylko w skali całego rynku światowego, ale także w ramach ugrupowań regionalnych, maleje relatywna waga struktur narodowych występujących w roli organizatorów życia gospodarczego. Przedsiębiorstwa, nie stoją wobec dylematu włączania się do globalnych trendów lub pozostawania poza ich zasięgiem. Ten dylemat został już rozstrzygnięty na rzecz orientacji globalnej jako warunku egzystencji gospodarek narodowych. Realnym problemem jest jak zaangażować się w te procesy, zachowując i wykorzystując te swoje indywidualne cechy, które stanowią element korzyści takiej jednostki. Swój udział w globalizacji mogą one natomiast pozyskać poprzez takie podnoszenie własnej sprawności i jakości, które pozwala wspomagać konkurencyjność własnej gospodarki narodowej. Możliwe i potrzebne jest zatem lokowanie się firm w układzie powiązań funkcjonalnych (poddostawy, usługi) działających na rynku krajowym i angażujących przedsiębiorstwa mające bezpośredni kontakt z gospodarką zewnętrzną. By sprostać globalnej rzeczywistości państwa muszą stawiać na konkurencyjność i innowacyjność podmiotów gospodarczych, czyli na gospodarkę opartą na wiedzy [ źródłem przewagi konkurencyjnej firm jest innowacyjność, czyli wiedza ]. Firmy zmuszone są inwestować w R & D W bliskiej przyszłości sukces polskiej firmy będzie oparty na menedżerach patrzących na działanie firmy w sposób globalny. Takie spojrzenie uwzględnia dużą ilości możliwych strategii, kierowanie się logiką globalną i wykorzystywanie możliwości rynku globalnego. Globalizacja gospodarki umożliwiając szybszy rozwój gospodarczy, wzrost dochodów i poziomu życia wzbudza niepokój. Warunki globalizacji zmuszają nas do wzmożonej pracy, konkurencyjność nas samych wobec innych podmiotów gospodarczych, czy osób odgrywa kluczową rolę. Stawi również zagrożenie dla istniejących kultur, wiąże się z migracją (przemieszczaniem się) ludzi. Kraje wysokorozwinięte i zaawansowane technologicznie boją się konkurencyjnych (tańszych) wyrobów państw uboższych. W krajach, gdzie technologia jest rozwinięta w mniejszym stopniu występuje zjawisko taniej siły roboczej, która jest zagrożeniem dla rynków pracy krajów bardziej rozwiniętych. W warunkach tych - część produkcji zostanie przeniesiona do państw o niższych kosztach pracy, a napływ emigrantów z biedniejszych krajów spowoduje częściowe odebranie pracy "lokalnym" społecznościom. Z punktu widzenia zarządzania przedsiębiorstwem istotą globalizacji jest rewolucyjna zmiana perspektywy postrzegania zdarzeń, zachowań, działań, uznawanych wartości – z narodowej na ogólnoświatową. Zacznijmy od stwierdzenia, że przedsiębiorstwo jest dzisiaj postrzegane jako główny aktor procesu globalizacji. Ma ono do odegrania niezmiernie trudną rolę, a jej trudność wynika z kilku powodów. Po pierwsze nowa rola przedsiębiorstwa, jest nie do określenia. Po drugie, istnieje problem tożsamości narodowej przedsiębiorstw. Wraz z rozwojem globalizacji słabnie znaczenie, z jakiego kraju pochodzą dane produkty czy usługi. Coraz częściej np.: spotykamy w sklepach wystawy, gdzie dla oznaczenia producenta podaje się formułę: wyprodukowano w UE. To co z owej „narodowości przedsiębiorstw” pozostało, to przede wszystkim marka firmy. Część z nas wie, że np.: Philips to Holandia, a Puma to Niemcy. Po trzecie przedsiębiorstwa coraz częściej stają się przedmiotem obrotu handlowego: są kupowane i sprzedawane. Dzisiaj są własnością jednych inwestorów, jutro drugich. Po czwarte, globalizacja narzuciła przedsiębiorstwom niesłychanie trudne warunki do przetrwania. Złożoność wymiarów globalizacji, o których pisałem wymaga ustawicznych oraz często rewolucyjnych dostosowań do warunków dyktowanych przez coraz bardziej złożone i szybko zmieniające się otoczenie. Warto zadać sobie pytanie i znaleźć odpowiedź, jakie powinno być przedsiębiorstwo aby mogło sprostać globalizacji, skutecznie radząc sobie z nowymi warunkami. Można stosować różne strategie, inaczej komponować struktury organizacyjne, lub inne wartości eksponować jako podstawę zarządzania. Analogia jest tu jednak taka, że globalizacja wymusza na wszystkich przedsiębiorstwach konieczność głębokiej zmiany, dotyczącej praktycznie każdego z obszarów działalności przedsiębiorsta. Nie każde przedsiębiorstwo taką zmianę może skutecznie podjąć i ją zrealizować. Strategia globalna przedsiębiorstwa to koncepcja dostosowania się przedsiębiorstwa do warunków globalizacji. Najbardziej widocznym wymiarem procesu globalizacji jest konkurencja- rozumiana jako rywalizacja gospodarcza między krajami czy przedsiębiorstwami w skali świata. Konkurencja ta jest także przedmiotem systematycznych badań, a ich rezultatem są coroczne raporty na temat konkurencyjności krajów.„Globalna konkurencja” jest faktem i zarazem najpoważniejszym i bezpośrednim wyzwaniem dla zarządzania przedsiębiorstwem XXI wieku. Po pierwsze znacznie zwiększyła się liczba konkurentów na rynkach lokalnych, po drugie konkurencja jest walką nader często nieczystą, dopuszczającą się wielu niedozwolonych praktyk. Faktem jest też to iż konkurencja globalna zmusza naczelne kierownictwo do zmiany sposobu myślenia i metody prowadzenia jego przedsiębiorstw. Koncepcja globalizacji polega na wyłonieniu kilku istotnych procesów, zachodzących przede wszystkim w sferze społeczno- ekonomicznej i politycznej, które współokreślają rytm przemian społecznych we wszystkich współczesnych społeczeństwach, niezależnie od tego, czy przechodzą one proces transformacji od systemu komunistycznego do wolnorynkowego, czy doświadczają przejścia od systemów politycznych do systemu demokratycznego. Te procesy można sprowadzić do czterech istotnych kategorii: 1. Rozwój technologii informatycznych prowadzi do zjawiska kompresji czasu i przestrzeni. Oznacza to, iż nie jest ważne gdzie się w danej chwili znajdujemy. Jeśli bowiem dysponujemy odpowiednią formą przekazu informacji, to jesteśmy w stanie w każdej chwili uczestniczyć w globalnej wymianie nie tylko towarów, ale też informacji, które dziś są również towarem! 2. Sytuacja taka sprzyja mobilności kapitału finansowego- dzięki elektronicznym systemom przekazu pieniądza można w jednej chwili dokonać transferu środków finansowych z jednego rachunku bankowego na drugi. 3. Zachwiana zostaje gospodarka narodowa. Globalizacja powoduje utratę przez państwo pozycji ważnego podmiotu podejmującego regulację stosunków społeczno-gospodarczych. 4. Globalizacja powoduje wzrastające zróżnicowanie poziomów dochodów i życia różnych kategorii ludności- chodzi tu o rosnące różnice pomiędzy krajami wysoko rozwiniętymi a dawnymi krajami tzw. Trzeciego Świata. Innym rysem globalizacji jest "dematerializacja" gospodarki światowej. Znaczenie ekonomicznej dematerializacji polega między innymi na tym, że bardzo wzrasta rola transakcji czysto finansowych. Obrót gospodarczy w skali świata w coraz mniejszym stopniu polega na wymianie produktów przemysłu czy rolnictwa, a w coraz większym na operowaniu "produktami bankowymi" czy finansowymi. Mniej ważne stają się w gospodarce światowej takie elementy materialne, jak grunty, surowce czy maszyny. Bardzo poważnie zmalała rola gotówki - jako formy pieniądza - w codziennym życiu gospodarczym. Pojęcie pieniądza jak i jego "rzeczywistość statystyczna" rozmyły się, straciły na precyzji. Zatarła się granica między pieniądzem a innymi, też bardzo płynnymi, aktywami finansowymi, jak na przykład rachunki oszczędnościowe w bankach. W wyniku ogólnej wymienialności najważniejsze waluty stały się również - poza terytorium, gdzie służą jako środek wymiany - aktywem finansowym podobnym do normalnych akcji czy obligacji, którymi handlują specjaliści. Nabierają znaczenia elementy nie związane z przetwarzaniem materialnego substratu: wiedza naukowa, dostęp do informacji, reklama, cała sfera usług czy właśnie sfera finansów. Polska gospodarka musi przejść proces dostosowawczy. To od nas zależy jakie miejsce w międzynarodowym podziale pracy zajmie Polska. Od wytwarzania dóbr prostych, tanich i niskiej jakości musimy przestawić się na procesy bardziej zaawansowane technologicznie, przejść do produkcji wysoko przetworzonej i lepszej jakości produktu. Obecna niska konkurencyjność naszych produktów jest powodem deficytu Polski w handlu zagranicznym. Chętniej kupujemy wyroby zagraniczne, które stopniem jakości przewyższają nasze "rodzime". Polska gospodarka ma dostosować się do standardów światowych. Potrzebna jest nam zatem kadra wykwalifikowanych, kreatywnych pracowników. Poziom wykształcenia społeczeństwa ma kluczową rolę i bezpośredni wpływ na innowacyjność w dziedzinie gospodarki. Aby wdrażać nowoczesne produkty musimy dysponować nowymi technologiami i efektywniejszymi metodami pracy, przy jednoczesnym pozyskiwaniu kapitału. Kapitał jest potrzebny polskim przedsiębiorstwom. Muszą one go inwestować w szkolenia pracowników, badania i rozwój technologii oraz ich wdrażanie. Polityka państwa powinna sprzyjać tymże podmiotom gospodarczym i ich działalności. Należy więc ograniczyć wspieranie monopoli, które przy braku konkurencji nie inwestują w badania i rozwój. Zaprzestanie wspierania nieefektywnych i przestarzałych branż surowcowych stanowi również ważny element polityki Rządu. Zaoszczędzone w ten sposób środki można przeznaczyć na rozwój przemysłu nowych technologii, na badania i rozwój gospodarki. Generalnie globalizacja oznacza raptowne zwiększanie ponadnarodowych instytucji i organizacji, przenikanie się różnych kultur i konsolidację środków komunikacji masowej na przestrzeni nie narodowej a globalnej. Socjologowie wiążą to pojęcie w skali całego globu. Efektem tego procesu są przeobrażenia świadomości społecznej, rosnące poczucie wzajemnego uzależnienia między mieszkańcami globu. Bardzo wielu ludzi, których pochłaniają zainteresowania i sprawy związane z lokalną polityką, interesuje się również problematyką o zasięgu międzynarodowym. Obserwuje się coraz większą aktywność społeczności nie tylko lokalnych, ale i globalnych. Innymi słowy mentalność społeczeństwa informacyjnego łączy w sobie zainteresowanie tym co bliskie i tym co dalekie. Popularne stało się stąd powiedzenie "myśl globalnie, działaj lokalnie".Wśród znaczących krajów świata rodzi się poczucie wspólnej hierarchii i wspólnego losu na tej samej planecie na poziomie globalnym. Zdaniem Grupy Lizbońskiej występują następujące obszary globalizacji: • globalizacja finansów i własności kapitału charakteryzująca się de regulacją rynków finansowych i mobilnością kapitału; • globalizacja rynków i strategii wobec integracji działalności gospodarczej, globalnym poszukiwaniu komponentów i aliansach strategicznych; • globalizacja technologii i powiązanych z nią badań oraz wiedzy; • globalizacja stylów życia i modeli konsumpcji, globalizacja kultury; • globalizacja rządzenia i modeli prawnych, wyrażająca się próbami stworzenia nowej generacji przepisów oraz instytucji globalnych rządów; • globalizacja jako polityczne ujednolicenie świata; • globalizacja postrzegania i świadomości; • globalizacja gospodarczego rozwoju krajów. Wychodzi się z założenia, że zbieżność potrzeb i pragnień lepszego i łatwiejszego życia stworzyła globalne rynki na standardowe produkty. Globalizacja sprzyja wzrostowi obrotów w handlu zagranicznym dzięki znoszeniu barier w polityce handlowej poszczególnych krajów i regionów. Efektywne wykorzystanie szans, jakie stwarza globalizacja zależy od formy zorganizowania przedsiębiorstwa i jego aktywności międzynarodowej, a także od sytuacji konkurencyjnej na rynkach międzynarodowych. Globalna polityka regulacyjna nie oznacza ani hierarchicznego sterowania społeczeństwem przez rząd światowy. Oznacza raczej więcej współdziałania podmiotów państwowych i pozapaństwowych od lokalnej aż do globalnej płaszczyzny. Z drugiej jednak strony taka globalizacja wymusza na krajach najbiedniejszych tanią sprzedaż surowców naturalnych. Ponadto globalizacja może powodować, że kraje rozwinięte wdadzą się w walkę o jak najtańsze koszty i miejsca produkcji, niszcząc w ten sposób osiągnięcia gospodarki wolnorynkowej. Globalizacja będzie miała duże odbicie w gospodarce tworząc tak zwaną gospodarkę światową, w której istnieć będzie swoboda przepływu dóbr, usług i czynników wytwórczych. Gospodarcza zależność między krajami widoczna była już w czasie krachu giełdowego na Wall Streat w 1929 roku. Obecnie struktura świata jest jeszcze bardziej skomplikowana a wielkość i siła więzi stanowi o konieczności wspólnego rozwiązywania problemów. Globalizacja gospodarki może z jednej strony dawać większą otwartość gospodarek, wyrównaniem różnic rozwojowych, poczuciem wspólnoty interesów, z drugiej zaś czyni narodowe gospodarki wrażliwe na każde załamanie na rynkach światowych, jak krach finansowy, recesja, kryzysy strukturalne czy bezrobocie. W stosunku do jednostki globalizacja stwarza duże szanse, z drugiej zaś rodzi wiele zagrożeń. Będzie to pewnego rodzaju proces asymetryczny, gdyż pewne społeczeństwa skorzystają na nim, inne zaś pozostaną w tyle. Szansa jednostki więc będzie zależała od tego gdzie będzie się znajdować. Do korzyści, jakie odniesie jednostka zaliczyć możemy względną, gdyż ograniczą statutem materialnym, łatwość komunikowania się i podróżowania, szansa bezpośrednich doświadczeń z innymi kulturami. Globalizacja może spowodować radykalne zmiany na rynku pracy. Szanse jednostki zależeć będą wprost od jej zdolności adaptacyjnych, umiejętności uczenia się opanowywania nowych specjalności itp. Groźbą będzie ryzyko marginalizacji znalezienia się we wzrastającej liczebnie grupie ludzi, bytujących na marginesie społeczeństwa. Ogromna łatwość komunikowania się spowoduje także swoistą rewolucję oświatową. Upowszechni się system oświaty "na odległość" wykorzystujący techniki elektroniczne. Edukacja taka wymagać jednak będzie dostatecznej woli i chęci, aby taką szansę, bynajmniej nie łatwą, wykorzystać. Reasumując globalizacja stwarza przed nami duże możliwości. Jednak jak wiemy są dwie strony medalu. Nowym tendencja, mającym ulepszyć nasze życie przeciwstawiają się problemy. Które mogą niewątpliwie wyniknąć w procesie upowszechniania i wprowadzania w życie globalizacji. Tak, więc tylko umiejętne połączenie wszystkich procesów, eliminując przy tym problemy, pozwoli nam uzyskać uniwersalność i dogodność życia. Globalizacja gospodarki umożliwiając szybszy rozwój gospodarczy, wzrost dochodów i poziomu życia wzbudza niepokój. Warunki globalizacji zmuszają nas do wzmożonej pracy, konkurencyjność nas samych wobec innych podmiotów gospodarczych, czy osób odgrywa kluczową rolę. Stawi również zagrożenie dla istniejących kultur, wiąże się z migracją (przemieszczaniem się) ludzi. Kraje wysokorozwinięte i zaawansowane technologicznie boją się konkurencyjnych (tańszych) wyrobów państw uboższych. W krajach, gdzie technologia jest rozwinięta w mniejszym stopniu występuje zjawisko taniej siły roboczej, która jest zagrożeniem dla rynków pracy krajów bardziej rozwiniętych. W warunkach tych - część produkcji zostanie przeniesiona do państw o niższych kosztach pracy, a napływ emigrantów z biedniejszych krajów spowoduje częściowe odebranie pracy "lokalnym" społecznościom. LITERATURA: 1. 4). A. Zaorska „Ku globalizacji? Przemiany w korporacjach transnarodowych i gospodarce światowej”, PWN, Warszawa 1998 2. 2). W. Szymański „Globalizacja wyzwania i zagrożenia”, Warszawa 2001 3. Stefan Kozłowski „W drodze do ekorozwoju”. Warszawa PWN 1997 4. Kazimierz Krzysztofek, „Globalna kultura i globalne zarządzanie” - „Sprawy Międzynarodowe”, 2000 5. Brzeziński Z. „Myśli i działania w polityce narodowej”. Lublin 1990 6. Zasoby w Internecie.