|
|
|
|
Mit jest opowieścią, która wyraża i
organizuje wierzenia danej społeczności, opowiada zwłaszcza o początkach
istnienia świata, powstawaniu bogów, ludzi lub wyraża emocje. Kultura grecka
posiada bardzo bogatą mitologię. Motywy, postawy, nawet pojęcia i wyrażenia
pochodzące z mitów istnieją do dziś w literaturze i sztuce, a nawet w języku.
Współczesny człowiek nie traktuje mitów greckich jako sfery wierzeń
religijnych, lecz tkwią one w świadomości i kulturze dzisiejszego człowieka,
gdyż przedstawiają uniwersalne ludzkie czyny i uczucia. Funkcje mitu w antyku: a) poznawcze - umożliwiały
interpretację zjawisk przyrody, b) światopoglądowe - były
podstawą wierzeń religijnych, c) sakralne - poprzez
powiązanie z kultem bóstw i rytualnymi obrzędami nakazywały jak czcić bogów. RENESANS: Jan Kochanowski
"Odprawa posłów greckich" - treść utworu odwołuje się do mitu
trojańskiego, mit jest alegorią sytuacji Rzeczpospolitej doby Jana Kochanowskiego
tzn. budzi określone skojarzenia: - Troja jest przenośnią
Rzeczpospolitej, - król Priam wykazuje
podobieństwo do Zygmunta Augusta (jest chwiejny w decyzjach), - Rada Królewska obraduje
na wzór polskiego sejmu (marszałkowie stukają laskami o ziemię, głosowanie
przez rozstąpienie). ROMANTYZM: Adam Mickiewicz "Oda
do młodości" - obecny w utworze mit ikaryjski stanowi "oś
konstrukcyjną". Podmiot liryczny znajduje się gdzieś wysoko w kosmosie
("dodaj mi skrzydła", "patrz w dół"). Adam Mickiewicz
"Dziady" część III - w Wielkiej Improwizacji autor odwołuje się do
mitu prometejskiego, co ma za zadanie pogłębić odbiór buntu Konrada. Konrad -
polski Prometeusz tak jak mityczny bohater buntuje się i walczy przeciwko
Bogu, poświęca się (kara więzienia i Sybir). Mickiewicz ceni taką postawę,
ale uważa ją za nieskuteczną. Ofiary są potrzebne, czasami trzeba poświęcić
życie, lecz wszystko można zrobić w przemyślany sposób. Adam Mickiewicz "Pan
Tadeusz" - w utworze Adama Mickiewicza możemy wyróżnić szereg mitów: - mit Napoleona jako
wybawcy Polaków. Mit natychmiast by upadł, gdyby Mickiewicz ukazał prawdę
historyczną (Napoleon przegrał), lecz autor wolał zatrzymać się na euforii i
związanej z nią nadziei, - mit dworku
szlacheckiego, - mit przeszłości szlacheckiej
jako wyidealizowany obraz dzieciństwa wieszcza, - mit polskiego heroizmu. Mity te miały na celu: - przypomnienie i
obudzenie nadziei, która towarzyszyła uczestnikom kampanii napoleońskiej, - utrwalenie i
rozgłoszenie obyczajów, życia wiejskiego, ideałów Polski szlacheckiej (dawnej
świetności), - przypomnieć historię
Polski - poruszyć serca i sumienia rodaków, - wyrazić optymizm
dotyczący przyszłości Polski, przywołany wraz z atmosferą epoki Napoleona. (Pesymizm i rozczarowanie
kolejną nieudaną próbą ujawnia się dopiero w Epilogu dołączonym do poematu). MŁODA POLSKA: Stefan Żeromski
"Syzyfowe prace" - pisarz bezpośrednio w tytule nawiązuje do mitu o
Syzyfie. Syzyfowe prace to działania jałowe, które nigdy się nie powiodą.
Stefan Żeromski nazywa syzyfowymi pracami rusyfikację prowadzoną wśród
młodzieży polskiej, która jest czynnością z góry skazaną na niepowodzenie. Leopold Staff
"Kowal" - skojarzenia z mitem o Hefajstosie. Staff mitologizuje
pracę moralno-etyczną. Kowal musi wykonać serce . Potrzebne narzędzia to młot
(symbol siły woli) i kowadło (symbol samego życia). Wysiłek kowala (symbol
człowieka) ma zaowocować sercem, czyli osobowością. Każdy jest kowalem
własnego losu tzn. człowiek - jak kowal - sam musi wypracować sobie indywidualną
siłę i osobowość. Stanisław Wyspiański
"Wesele" - sceptyczne i trzeźwe spojrzenie autora dramatu na
rzeczywistość zaowocowało obaleniem szeregu mitów: mitu poety jako wodza
(wieszcza)(Mit tyrtejski), mitu polskiego heroizmu (moralnego i fizycznego),
mitu przywódczej roli inteligencji, mitu Polski, jako kraju ludzi
wyjątkowych, mitu solidaryzmu społecznego, mitu wsi "spokojnej",
mitu chłopa Piasta, mitu kościuszkowskiego. Stanisław Wyspiański udowodnił w
ten sposób, że społeczeństwo nie dojrzało do prawdziwego czynu wyzwolenia
ojczyzny. Rozprawienie się z poszczególnymi mitami ma na celu skłonienie
Polaków do refleksji i przemyśleń nad obecną sytuacją oraz ma pomoc w
wyciągnięciu odpowiednich wniosków. LITERATURA WSPÓŁCZESNA: Liczne nawiązania do mitu
ikaryjskiego i mitu Nike służą do głębszych rozważań o sytuacji i życiu
człowieka na świecie oraz do refleksji na temat odwiecznych zagadnień
towarzyszących naszej egzystencji: miłości, patriotyzmie, pięknie czy sztuce.
Ernest Bryll "Wciąż o
Ikarach głoszą" - Co mógł odczuwać Dedal podczas śmierci Ikara? Czy
myślał tylko o sobie? Konfrontacja Dedala i Ikara, dwóch postaw, realisty i
idealisty. Autor sugeruje realistyczny stosunek do życia. Nawet najgorszy
wypadek nie może przerwać naszej egzystencji. Stanisław Grochowiak
"Ikar" - kontrast sytuacji Ikara i kobiety, która nie traci
realizmu, pierze, gdyż wie, iż dzięki tej pracy będzie dalej żyć. Niszczy ją
to, ale kobieta umie trafnie ocenić sytuację (jest naturalna). Rozważania o
współczesnym pięknie, które powinno być prawdziwe i uwzględniać także to co
nieestetyczne. Sztuka także powinna być naturalna i nie eliminować ciemnych
stron życia. Maria
Jasnorzewska-Pawlikowska "Nike" - analogie pomiędzy zwycięstwem,
którego symbolem jest Nike, a uczuciem miłości. Autorka użyła motywu Nike,
aby uwydatnić cechy miłości. Miłość okazuje się uczuciem niezwyciężonym,
chociaż może być także powodem cierpienia. Zbigniew Herbert "Nike która się waha" - poeta ożywił postać greckiej bogini zwycięstwa, która chce ucałować idącego do walki chłopca, ale rezygnuje z tego w obawie, że ta pieszczota załamie jego hart. Bogini wie, że chłopiec musi zginąć, jej pocałunek tego nie odwróci, sprawi co najwyżej, że mógłby on - zamiast w ataku - zginąć w ucieczce. Jest to uogólnienie doświadczeń z czasu ostatniej wojny, kiedy los w równej mierze nie oszczędzał odważnych, co lękliwych. W zakończeniu utworu ukryty jest hołd dla patriotyzmu chłopca. |
|
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach