Wyszukiwarka:
Artykuły > Studia >

F A C T O R I N G

F A C T O R I N G Wraz ze zmianą ustroju gospodarczego w Polsce oraz bardzo dynamicznym rozwojem przedsiębiorstw, na rynku pojawiły się nowe instrumenty finansowe zapewniające im pozyskiwanie środków na finansowanie działalności. Obecnie firmy oprócz klasycznego kredytu bankowego mogą wykorzystywać również inne źródła finansowania, wśród których na pierwszym miejscu należy wymienić faktoring. W najszerszym pojęciu faktoring jest definiowany jako forma zasilania środkami pieniężnymi przedsiębiorstwa, polegająca na finansowaniu przez FAKTORA (firma faktoringowa, bank) kredytu kupieckiego udzielanego przez przedsiębiorstwo (DOSTAWCĘ) jego ODBIORCOM (kontrahentom), a także szeroko pojętym administrowaniu wierzytelnościami (m.in. monitorowaniu przebiegu spłat, inkasowaniu i rozliczaniu). Finansowanie to jest oparte o wykup wierzytelności, jakie dostawca posiada wobec swych kontrahentów, powstałych w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, przed terminem ich wymagalności. Wokół genezy instytucji prawnej, jaką jest factoring powstały pewne kontrowersje wśród autorów, którzy poświęcają swą uwagę aspektom historycznym. Jedni z tych autorów twierdzą, że factoring jest instytucją nową, bo sięgającą swymi początkami lat’30 XX wieku. Inni zaś badacze poszukują teraz praźródła factoringu w starożytnej Babi­lonii. Jeszcze inni są zdania, że podmiot określany mianem "factora" znany był w XIV wieku i że odnoszono to określenie wówczas na zasadach synonimu do mandatariusza (agenta) i komisanta w rozwijającej się dzie­dzinie handlu kolonialnego. Anglicy zaś w toku kolonizacji Indii Wschod­nich już w XVIII w. posługiwali się w dziedzinie handlu factorami, do których zadań należało nie tylko pośrednictwo w sprzedaży towarów, ale także udzielanie zaliczek na poczet dostaw towarów z Anglii. Zdaje się natomiast nie budzić sporów fakt, że centrum nowoczesnej działalności factoringowej stała się Ameryka Północna, i to już w drugiej połowie XIX w. W początkowej fazie działalność amerykańskich instytucji factoringo­wych wyrażała się w przyjmowaniu od wytwórców towarów - niejako w komis. Działo się tak głównie w dziedzinie przemysłu tekstylnego. Z czasem jednak, kiedy to tekstylia importowane z Europy zaczęto poddawać dość wysokim cłom, zaś poszczególni przemysłowcy poczęli tworzyć własne systemy dystrybucyjne, i to głównie o charakterze bezpo­średnim, faktorzy amerykańscy poczuli się zmuszeni do dokonywania rekonstrukcji swych przedsiębiorstw. Z dotychczasowych faktorów zaj­mujących się głównie pośrednictwem w zbywaniu cudzych towarów (agent factoring), stawali się oni instytucjami (organizacjami) finansują­cymi dostawców tych towarów (credit factoring). Rychło też rozwinęli oni specjalne know how co do uprawianego przez nich typu finansowania swych klientów przez dyskonto i ściąganie (egzekwowanie) przejmowa­nych od nich wierzytelności pieniężnych, połączonego z równoczesnym przejmowaniem na siebie ryzyka kredytowego, które wyrażało się w tych wypadkach w ryzyku ściągalności tych należności od dłużników. Do zakresu swej działalności factorzy włączyli następnie: prowa­dzenie buchalterii (ksiąg) przedsiębiorców, którzy dostarczali im towary, wypłacanie zaliczek pieniężnych na poczet przyszłych należności kon­trahentów dostarczających im towary do sprzedaży oraz udzielania pożyczek pieniężnych umożliwiających dostawcom nabywanie surowców i wytwarzanie produktów końcowych. Amerykańskie przedsiębiorstwa factoringowe zaczęły następnie prowadzić działalność typową dla trady­cyjnych instytucji bankowych. Wyrażała się ona m.in. w zawieraniu z dostawcami towarów umów o przelew wierzytelności wynikających z umów sprzedaży (dostawy) ich towarów, jakie dochodziły do skutku pomiędzy nimi a odbiorcami (nabywcami) tych towarów. Swą pierwotną działal­ność na tym odcinku przedsiębiorstwa factoringowe zaczęły z kolei po­szerzać o przejmowanie ryzyka wypłacalności nabywców towarów do­starczonych im przez przedsiębiorstwa wytwórcze i handlowe, a więc ryzyka wypłacalności dłużników tych przedsiębiorstw. Do zakresu swej działalności faktorzy ci włączyli także groma­dzenie danych co do wiarygodności kredytowej podmiotów ubiegają­cych się o pożyczki. Do rozpowszechnienia się działalności amerykańskich factorów na prawie wszystkie dziedziny produkcji, handlu i usług doszło po zakoń­czeniu drugiej wojny światowej. Dla zobrazowania stopnia rozpowszech­nienia się factoringu w USA wystarczy powiedzieć, że prawie 90% wy­twórców artykułów tekstylnych korzysta tam dziś z tej instytucji praw­nej. W zachodnioeuropejskich krajach przemysłowych instytucja facto­ringu pojawiła się w połowie lat’50-tych i od razu zaczęła się umacniać. Powstające banki factoringowe i wyspecjalizowane przedsiębiorstwa (spółki) factoringowe dążyły od razu do łączenia się w wielu krajach w odpowiednie związki factoringowe. Spośród wielu takich związków wypada przykładowo wymienić Deutscher Factoring - Yerband powsta­ły już w 1974 r. we Frankfurcie nad Menem, w którym zrzeszone są najwięcej znaczące banki factoringowe i inne instytucjefactoringowe. Po­tężne związki factoringowe powstały także we Francji i Wielkiej Brytanii. Gospodarczą przyczyną rozpowszechniania się instytucji factoringu był notoryczny brak dostatecznego kapitału w wielu poważnych nawet przedsiębiorstwach. Na drodze factoringu zapewniały one sobie stały i szybki dopływ pieniędzy, jakie uzyskiwały one od factorów. Lojalnie trzeba też w tym miejscu powiedzieć o tym, że w począt­kowej fazie europejskiemu factoringowi towarzyszyły obawy przed wy­obcowaniem się przedsiębiorców względem swoich partnerów umownych (nabywców towarów i usługobiorców). W następstwie stosowania fac­toringu wyraźnemu osłabieniu ulegały wszak bezpośrednie kontakty mię­dzy przedsiębiorcami a ich klientami (dłużnikami). Osłabieniu bezpośre­dnich więzi prawnych, gospodarczych i handlowych sprzyjało wszak włą­czanie ogniwa pośredniego w postaci organizacji factoringowej, a więc banku factoringowego lub spółki factoringowej (a nawet factora jedo­osobowego). Obawy te wzmagał lęk przed popadaniem przedsiębiorców w daleko sięgającą zależność gospodarczą od factorów. Zdawano sobie bowiem sprawę i z tego, że na tej drodze factorzy uzyskiwali cenne dane dotyczące organizacji, sytuacji gospodarczej i zamiarów rozbudowy przedsiębiorstw należących do ich partnerów. Wszystkie te obawy i zastrzeżenia okazały się z czasem nie uzasad­nione, albowiem factoring nie tylko nie zaszkodził rozojowi zaiteresowa­nych nim przedsiębiorstw, ale przeciwnie - zaczął sprzyjać intensyfikacji ich dzialalności organizacyjnej i gospodarczej. Już w początkowej fazie funkcjonowania w praktyce factoringu w USA przedsiębiorstwa zajmujące się factoringiem zaczęły powoływać do życia organizacje factoringowe. Organizacje te ulegały intensywnej rozbudowie zrzeszając coraz liczniejsze przedsiębiorstwa factoringowe z wielu krajów świata. W konsekwencji w gospodarce światowej zaczęły pojawiać się międzynarodowe przedsiębiorstwa factoringowe, które z ko­lei przystąpiły da tworzenia między sobą międzynarodowych grup fac­toringowych. Wystarczy tu wymienić tytułem przykładu: International Factors Group, Walter E.Heller Factoring lub The Association of British Factors. Coraz szerszemu rozpowszechnianiu się instytucji factoringu w dobie nam współczesnej sprzyja jego doniosłe znaczenie gospodarcze. Przedsiębiorcy czerpiący korzyści majątkowe z factoringu rekrutują się dziś prawie ze wszystkich dziedzin gospodarczych. Badania wykazują, że szczególną pozycję zajmują w tej dziedzinie przedsiębiorstwa przemysłu tekstylnego i metalowego oraz przemysłu tworzyw sztucznych i wielu dóbr konsumpcyjnych. Międzynarodowe znaczenie powstałych organizacji factoringowych ciągle wzrasta, albowiem ich rola nie ogranicza się jedynie do formalnego zrzeszania przedsiębiorstw factoringowych, ale wyraża się równocześnie w czynnym udziale w tworzeniu podstawowych zasad prawnych odno­szących się do factoringu, w opracowywaniu wzorcowych umów facto­ringu oraz w udzielaniu instruktażu w dziedzinie kształtowania tych umów. Niektóre z tych oraganizacji uczestniczyły także w pracach nad przygotowaniem projektu międzynarodowej konwencji factoringu. Faktoring - to forma krótkoterminowego finansowania transakcji handlowych. Łączy w sobie następujące cechy: cesji wierzytelności (sprzedaży), umowy – zlecenia, dyskonta. Jest to usługa polegająca na nabywaniu wierzytelności dostawcy towarów bądź usług przez specjalistyczne instytucje­ faktoringowe oraz świadczenie dodatkowych usług z tym związanych. Instytucja świadcząca usługi faktoringowe zobowiązuje się ściągnąć przyjęte wierzytelności handlowe klienta, udzielając jednocześnie pod nie kredytu lub zaliczki. Wysokość zaliczki zależy od wielkości wierzytelności. Jest ona jednak wypłacona dopiero po upływie terminu płatności długu lub po ściągnięciu należności. Stanowi zazwyczaj 75 - 80% ponieważ reszta przeznaczona jest na odsetki i prowizję. Faktoring obejmuje wierzytelności przedsiębior­ców, które powinny być zaspokojone przez dłużników w terminie od 7 do 210 dni (wierzytelności krótkoterminowe) lub wcześniej ustalonego, dłuższego okresu. Istota faktorignu sprowadza się do nabywania od przedsiębiorców (faktorantów) wierzytelności oraz świadczenia dodatkowych usług. Do dodatkowych usług należą m.in.: ściąganie należności, kierowanie upomnień do opieszałych dłużników, windykacja należności, okresowe badanie sytuacji ekonomiczno – finansowej dłużników, udzielanie kredytów i pożyczek, związanych z umową faktoringu, prowadzenie rozliczeń transakcji między faktorantem i dłuźnika­rni, prowadzenie ksiąg handlowych i rozrachunkowych faktoranta, - opracowywanie planów rozwoju firmy, analiza statystyczna przedsiębiorstwa, zbieranie informacji gaspodarczych, działalność marketingowa (w tym reklamowa) na rzecz przedsiębiorstwa, ubezpieczenie towarów należących do przedsiębiorstwa, oclenie towarów importowanych. Brak w umowie co najmniej dwóch dodatkowych usług jest jednym z powo­dów wadliwości urnowy faktoringu. Podmioty faktoringu W umowie faktoringu mamy do czynienia z trzema podmiotami. Są to: faktorant - dostawca towarów bądź usług, uprawniony do otrzymania świadczenia pieniężnego z tytułu do­stawy lub usługi, czyli przysługuje mu wierzytelność w stosunku do dłużnika (odbiorcy towarów lub usług), którą to wierzytelność sprzedaje wyspecjalizowa­nej instytucji, czyli faktorowi. dłużnik - odbiorca towarów bądź usług, zobowiązany z tytułu nabytych towarów lub usług do uiszczenia wierzy­cielowi świadczenia pieniężnego. faktor - wyspecjalizowany pod­miot finansowy (bank, spółka faktorin­gowa bądź indywidualni przedsiębior­cy, zajmujący się działalnością fakto­ringową) nabywający wierzytelności przysługujące faktorantom (przedsię­biorcom) wobec ich dłużników (od­biorców towarów lub usług) oraz świa­dczący dodatkowe usługi na rzecz fak­toranta. Należy zwrócić uwagę na to, że są trzy podmioty faktoringu, jednak umo­wa jest dwustronna; jej stronami są tyl­ko faktorant i faktor. Dochodzi do niej, gdy faktoram decyduje się na sprzedaż przysługującej mu wierzytelności, a fak­tor godzi się na jej kupno i zobowiązuje się do świadczenia dodatkowych usług na rzecz faktoranta. Przy czym dłużnik nie ma wpływu na dojście do skutku faktoringu. Należy oczywiście przestrze­gać jego praw, a mianowicie: sytuacja dłużnika nie może się pogorszyć na skutek cesji wierzytelności, jeśli dłużnik w umowie z faktoran­tem zastrzegł, że wierzytelność nie mo­że być zbywana osobie trzeciej, nie mo­że dojść wówczas do zawarcia umowy PODSTAWOWE MODELE FACTORINGU Zarówno w sferze teorii, jak i w praktyce rozróżnia się dwa najważniejsze modele factoringu. a). factoring właściwy (pełny), b). factoring niewłaściwy (niepełny). Większym jed­nak powodzeniem cieszy się factoring właściwy. Do wskazanego rozróż­nienia tych dwóch podstawowych modeli factoringu-doszło głównie na tle czynienia jego przedmiotem przelewów wierzytelności . Charakterystyka najważniejszych modeli factoringu. Kryterium podziału jest umiejsco­wienie ryzyka wypłacalności dłużnika. W zależności od niego wyróżniamy: faktoring właściwy (pełny) - cha­rakteryzuje się tym, że przelew wierzyte­lności jest ostateczny i w jego wyniku całkowite ryzyko, związane z wypłacal­nością dłużnika obciąża instytucję fak­toringową (faktora). Bank faktoringo­wy zaczyna odtąd odpowiadać wzglę­dem faktoranta za to, iż dłużnik wyko­na, ciążące na nim zobo wiązania. Inną cechą jest definitywne przeniesienie określonej wierzytelności z faktoranta na faktora; faktoring niewłaściwy (niepełny) - charakteryzuje się tym, że przelew wierzytelności nie ma charakteru defi­nitywnego (ostatecznego). Przeniesie­nie wierzytelności jest więc warunko­we, a ryzyko wypłacalności dłużnika nadal obciąża, mimo umowy faktorin­gu, pierwotnego wierzyciela (faktoran­ta). W związku z faktem, że taka umo­wa nie rodzi skutków definitywnych, objęta nią wierzytelność nie przecho­dzi z faktoranta na faktora w sposób ostateczny. W umowach faktoringu niewłaściwego często umieszcza się po­stanowienie, iż w razie niewypłacalno­ści dłużnika dotychczasowy wierzyciel (faktoram) będzie musiał zwrócić fak­torowi otrzymane wcześniej środki pie­niężne; faktoring mieszany - łączy w sobie cechy faktoringu właściwego i niewłaś­ciwego. W takiej formie faktor określa kwotę graniczną, do wysokości której przejmuje na siebie ryzyko wypłacalno­ści dłużników. Wierzytelności przekra­czające ustalony w umowie limit, zo­staną przelane na faktora na zasadzie faktoringu niewłaściwego, czyli nie do­chodzi tutaj do ich definitywnego naby­cia przez faktora. W miarę regulowania przez dłużnika należności, znajdują­cych się poniżej kwoty granicznej, mo­że następować .stopniowe "włączanie" do tego limitu wierzytelności, które nie były dotąd poddane regułom faktorin­gu właściwego; faktoring przyśpieszony (advance factoring) - polega na tym, że faktor dokonuje płatności na rzecz faktoranta z tytułu zakupionych wierzytelności na­tychmiast po otrzymaniu faktur; collection factoring- faktor doko­nuje płatności na rzecz faktoranta z ty­tułu wykupionej wierzytelności w ter­minie płatności wierzytelności przez dłużnika lub w momencie rzeczywistej spłaty przez dłużnika, a wcześniej doko­nuje jedynie płatności zaliczek na po­czet przyszłej zapłaty VI. faktoring wymagalnościowy (ma­turity factoring) - faktor płaci faktoran­towi należności za sprzedaną wierzytel­ność dopiero w terminie płatności przez dłużnika. Można mówić ponadto o faktorin­gu eksportowym i międzynarodowym (ang. International fac­toring, cross - boarder factoring). Przedmiotem faktoringu ekspor­towego i międzynarodowego są wie­rzytelności eksporterów przede wszystkim z tytułu umów dostawy towarów. Przy zastosowaniu faktoringu w hand­lu zagranicznym rozliczenia przebie­gają najczęściej w następujący sposób: przedstawiony wyżej faktoring mię­dzynarodowy okre­ślany jest jako system dwóch faktorów (ang. two factors system), gdyż faktor eksportowy, zawierający umowę fakto­r rogową z eksporterem, korzysta w kraju importu z usług drugiego faktora, faktora importowego, który jest jego korespondentem (ang. fac­toring correspondent). Mamy tu więc do czynienia z dwoma umowami fak­toringu: między eksporterem a export factoring bankiem (faktor eksporto­wy) między export factoring bankiem a korespondentem faktoringowym (fa­ktorem importowym). Niezależnie jednak od tego typu faktoringu w obrotach międzynarodo­wych występuje faktoring, realizowany z udziałem jednego faktora. Jest to tzw. faktoring bezpośredni (ang. direct fac­toring), realizowany w formie: bezpośredniego faktoringu importowego (ang. direct import factoring) - eks­porter (faktorant) przelewa swoje wie­rzytelności z transakcji zagranicznych m faktora z siedzibą w kraju importera (dłużnika); znajduje zastosowanie w przypadku większych eksporterów, którzy mają dość rozległe interesy z da­nym krajem, uzasadniające zawarcie bezpośredniej umowy; bezpośredniego faktoringu eksportowe­go (ang. direct export factoring) - eks­porter (faktorant) przelewa swoją wie­rzytelność z transakcji zagranicznych na faktora w swoim kraju; znajduje zastosowanie szczególnie przy obsłudze trasakcji z krajami sąsiednimi. Istota factoringu właściwego Znacznie mniejszą rolę odgrywało kryterium włączania do umów factoringu róż­norakich usług świadczonych przez factora na rzecz przedsiębiorcy (mó­wimy o nich osobno). Stanąwszy wobec konieczności zwięzłego przedstawienia modelu factoringu właściwego (nazywanego także pełnym) powiemy, że chodzi w takim wypadku o umowę factoringu, w której strony, dokonując prze­lewu wierzytelności, jednocześnie postanawiają, że ryzyko wypłacalności dłużnika (ściągalności należności) obarczać będzie odtąd factora. Mówi się dlatego niekiedy, że factor przyjmuje na siebie wówczas odpowiedzia­lność z tytułu del credere (czy ryzyko del credere). Jej istota jurydyczna polegą na tym, że factor zaczyna odtąd odpowiadać względem przedsię­biorcy za, to, że dłużnik wykona zobowiązanie. Do tego czasu ryzyko to obarczało przedsiębiorcę. Odtąd będzie ono ciążyło na instytucji facto­ringowej. Jest rzeczą zrozumiałą, że do zawarcia przez factora umowy factoringu właściwego dochodzi w praktyce dopiero po sprawdzeniu przez tegoż factora stanu prawnego i majątkowego jego przyszłego dłuż­nika oraz jego potencjalnej wypłacalności. Jedynie pozytywne wyniki te­go sprawdzenia pozwalają factorowi na zawarcie umowy przewidującej właściwą formę factoringu. Nie sposób nie powiedzieć i tego, że w wypa­dku factoringu właściwego do zwykłych w takich sytuacjach funkcji fi­nansowania i funkcji usługowych dochodzi jeszcze funkcja del credere wyrażająca się w zabezpieczeniu pozycji przedsiębiorcy przed niewypła­calnością dłużnika. Z factoringiem właściwym łączy się w gruncie rzeczy jeszcze jedna jego cecha – chyba o największej doniosłości prawnej. W następst­wie bowiem zawarcia umowy factoringu właściwego dochodzi do defini­tywnego przeniesienia danej wierzytelności z przedsiębiorcy na factora. To zapewne sprawiło, że na tle tego factoringu mówi się o tym, iż factor n a b y w a wtedy od przedsiębiorcy określoną wierzytelność. W praktyce mówi się nawet o akcie kupna wierzytelności przez factora. Dość po­wszechne jest przy tym przekonanie, że ten model factoringu ukształ­towany został na wzór amerykańskiego Old-line-Standard - Factoring. Cechą praktyki występującej na tym odcinku jest nieraz i to, że do zróżnicowania modelu factoringu, a więc i pozycji factora w omawianym zakresie, dochodzi niekiedy nawet w ramach jednej (tej samej) umowy factoringu. Co do jednych bowiem wierzytelności factor przejmuje na siebie ryzyko wypłacalności dłużnika, zaś co do innych wierzytelności uchyla się od przejęcia takiego ryzyka. Takie czy inne stanowisko factora zależne jest zawsze od wyników oceny szans ściągalności danej wierzytel­ności. Właśnie na tym tle dochodzi nieraz do zawarcia takiej umowy fac­toringu, w której strony uwzględniają w stosunku do poszczególnych dłużników tzw. kwoty najwyższe (graniczne), do których wielkości factor przejmuje na siebie ryzyko wypłacalności tych dłużników. Wierzytelności przekraczające taki "limit" zostają przelane na factora tylko stosownie do reguł factoringu niewłaściwego. W tym drugim więc zakresie factor nie przejmuje na siebie ryzyka ściągalności tych wierzytelności. Nie do­chodzi zatem do definitywnego nabycia tych drugich wierzytelności przez factora. Wytworzyło się jednakże na tym tle interesujące zjawisko społecz­no-prawne. Jego istota polega na tym, że w miarę regulowania przez dłużnika należności (wierzytelności) objętych wspomnianym "limitem", a więc ową górną granicą przyjętego przez factora ryzyka wypłacalności dłużnika, dochodzi do stopniowego włączania do owego "limitu" tych wierzytelności, które były dotąd poddane regułom factoringu niewłaś­ciwego. Wchodzą one niejako w miejsce wierzytelności objętych factorin­giem właściwym, ale już w międzyczasie zaspokajanych przez dłużnika. Od chwili włączenia tych wierzytelności do wspomnianego "limitu" zo­stają one także objęte ryzykiem del credere ciążącym na factorze. Dość rozpowszechniona praktyka mówi w takim wypadku o Silo-Prinzip. Opisany tu ruch, transfer wierzytelności z jednego modelu do modelu drugiego może mieć charakter procesu ciągłego. Factoring właściwy (pełny) rozumiany jest jako factoring bez prawa do "regresu", a więc jako non recourse factoring. Jego istotę upatruje się bowiem m.in. w tym, że pomimo stwierdzonej później nie­ściągalności wierzytelności od dłużnika, factor taki nie może na dro­dze "regresu" żądać tej kwoty od przedsiębiorcy. Stanowi ona więc czystą stratę factora. Postulaty teorii prawa cywilnego nie upoważnia­ do odwoływania się w takim wypadku do instytucji regresu (rosz­czenia zwrotnego) znanego skądinąd prawu obligacyjnemu. Opisana sy­tuacja nie da się odzić z istotą regresu. W rzeczywistości chodzi tu bowiem o to, że factor nie może domagać się wówczas od przedsię­biorcy, aby ta wierzytelność nieściągalna zaliczona została w ciężar je­go przedsiębiorstwa. Pamiętać w końcu trzeba , że factoring właściwy jest znacznie "dro­ższy" dla przedsiębiorcy, albowiem w toku określania prowizji factor musi uwzględnić swe ryzyko związane z klauzulą del credere. Ale nie wolno zapominać i o tym, że przelana wierzytelność już "nie powróci" do niego, a więc że nie będzie musiał czekać na nadejście terminu jej zapłaty przez dłużnika i że nie zostanie ponownie obarczony ryzykiem jej ściągnięcia od tegoż dłużnika. Ryzyko wypłacalności dłużnika Jeżeli w umowie faktoringu brakuje postanowienia co do obarczenia jednej ze stron ryzykiem wypłacalności dłużnika, trzeba uciec się do rozwiązań stosowanych w sferze cesji zwykłej. W rezultacie należałoby uznać, że ryzyko wypłacalności dłużnika zarówno w chwili zawarcia umowy factoringu, jak i w czasie dalszego trwania tego stosunku prawnego powinno być łączone tylko z factorem. Oznaczałoby to zarazem występowanie w danym wypadku factoringu właściwego (pełnego). Praktyczne aspekty zawierania umów faktoringowych Obsługa faktoringu koncentruje się na trzech podstawowych etapach: I. Etap wstępny przed podpisaniem ranny faktoringu. Romowę wstępną z potencjal­nym klientem. Poinformowanie klienta, jakie dokumenty powinien złożyć w instytucji faktoringowej, dotyczące jego i dłuż­nika, czyli dokumenty wymagane przez faktora od faktoranta i dłużnika. Ustalenie warunków, jakie musi spełnić faktorant i dłużnik, aby doszło do podpisania umowy faktoringu. Przygotowanie propozycji nawią­zania współpracy. II. Umowa faktoringu i przekazanie środków pieniężnych faktorantowi. Omówienie ogólnych zasad, doty­czących umów faktoringu. Kształtowanie warunków umowy faktoringu: okres wykupu wierzytelności, koszt faktoringu (stopa dyskonta, prowizja, marża), warunki spłaty, rozłożenie ryzyka wypłacalności dłużnika, Przekazanie środków pieniężnych faktorantowi. III. Monitoring i spłata. Okresowe analizy sytuacji ekono­miczno - finansowej faktoranta i dłużnika. Opóźnienia w spłacie, przesuwa­nie terminów spłaty. Ściąganie należności w zależności od formy faktoringu. Faktorant powinien przedstawić na­stępujące dokumenty: 1. Dokumenty założycielskie - akt notarialny spółki wraz ze zmianami (dot. spółek prawa handlowego), 2. Wpis do ewidencji działalności gospodarczej (dot. osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą oraz spółek cywilnych), 3. Aktualny wypis z rejestru hand­lowego ważny 3 miesiące (sp. prawa handlowego). 4. REGON 5. Zaświadczenie z urzędu skarbo­wego i Zakładu Ubezpieczeń Społecz­nych o niezaleganiu z opłatami. 6. Opinia z banku (banków), w któ­rym firma ma rachunek bieżący lub korzysta z kredytów albo gwarancji ban­kowych. 7. Aktualne dokumenty finansowe: bilans i rachunek wyników przynaj­mniej za ostatni rok: - rachunek wyników w układzie miesięcznym, minimum za ostatni mie­siąc; - deklaracje podatkowe za ostatni rok i aktualne. 8. Informacja dotycząca współpracy z odbiorcami towarów, dostaw i usług: - liczba odbiorców; - przebieg dotychczasowej współpracy; - wysokość należności; - planowana wartość wierzytelności przedstawionych do wykupu. Koszty faktoringu. Przed podjęciem decyzji o skorzystaniu z faktoringu, należy przeprowadzić dokładną kalkulację. Może się przecież okazać, że zysk z tytułu przyspieszonego otrzymania środków będzie mniejszy niż poniesione koszty związane z faktoringiem. Należy zwrócić uwagę, czy opłaty pobierane są przez faktora z góry (w chwili przelewu wierzytelności), czy z dołu (po spłacie wierzytelności przez dłużnika). Przykład. Spółka A zawarła umowę faktoringową z firmą B, która dotyczyła należności spółki na kwotę 200 000 zł. Należności te dotyczyły sprzedaży stołów dla firmy C, która to firma otrzymała kredyt kupiecki od spółki A na okres 3 miesięcy. Spółka A zapłaciła faktorowi prowizję w wysokości 2 proc. od wartości nominalnej przyjętych wierzytelności czyli 4000 zł. Dodatkowo A zapłaciła 10 000 zł za usługę faktoringową. Jako zabezpieczenie przed nieściągalnością faktor wstrzymał zapłatę 10 000 zł (rezerwa na należności nieściągalne), które A dostanie wówczas, gdy odbiorca ureguluje fakturę. Po potrąceniu w sumie 24 000 zł z kwoty 200 000 zł spółka otrzymała niejako „od ręki” 176 000 zł. Obliczenia: 14 000 (zapłata z góry) x 100 proc. = 7,9 proc. 176 000 (dostępne dla spółki) Koszt oprocentowania wynosi 7,9 proc. za 3 miesiące, a to już nie jest mało porównując z kredytami bankowymi. Faktoring się opłaca, ale mimo wszystko warto przyglądać się tak obliczonym jak powyżej procentom. Niestety faktoring jest zwykle droższy od kredytu bankowego. Należy zwrócić uwagę na to, że są trzy podmioty faktoringu, jednak umo­wa jest dwustronna; jej stronami są tyl­ko faktorant i faktor. Dochodzi do niej, gdy faktorant decyduje się na sprzedaż przysługującej mu wierzytelności, a fak­tor godzi się na jej kupno i zobowiązuje się do świadczenia dodatkowych usług na rzecz faktoranta. Przy czym dłużnik nie ma wpływu na dojście do skutku faktoringu. Należy oczywiście przestrze­gać jego praw, a mianowicie: sytuacja dłużnika nie może się pogorszyć na skutek cesji wierzytelności, - jeśli dłużnik w umowie z faktoran­tem zastrzegł, że wierzytelność nie mo­że być zbywana osobie trzeciej, nie mo­że dojść wówczas do zawarcia umowy. LITERATURA: Kreczmańska Katarzyna – „Faktoring w przedsiębiorstwie”, Wydawnictwo Bart, Warszawa 2000. Kreczmańska Katarzyna – „Faktoring w teorii i w praktyce”, wyd.II, Wydawnictwo Bart, Warszawa 2000. Kruczalak Kazimierz – „Factoring i jego gospodarcze zastosowanie”, wyd.I, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 1997. Stecki Leopold – „Umowa factoringu”, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Toruń 1996. Artykuły z gazet i czasopism: Bacławski Krzysztof – „Patent na dłużnika”, „Businessman”, nr 10 (115)/2000 r., str.106; Iskra Jaskra, Krawczyk Piotr – „Spektakularny skok z niebytu”, „Prawo i gospodarka – magazyn finansowy” z dn. 19.02.2001r.,nr 42 (961), str.18; Kurasz Kuba – „Rośnie zainteresowanie; faktoring – propozycja dla ekspertów”, „Rzeczpospolita” z dn. 22.04.1999r., nr 94, str.14; Mazur-Jelonek Aneta – „Kiedy sprzedać swoje należności, czyli coś o faktoringu”, „Twój biznes” z dn.26.07.2001r., nr30 (233), str.13; Okrasiński Andrzej – „Faktoring – nowa forma usług finansowych - Jak sprzedać swój dług”, „Twój biznes” z dn.13 – 27.04.2001r., nr8 (168), str.29; Pajdowska Elżbieta – „Faktoring”, „Sekretariat”, październik 2000r., str.38 –39; Zielewski Paweł – „Faktor przejmie ryzyko zapłaty”, „Puls Biznesu” z dn. 26.04.1999r., nr 80 (317),str.8;