Wyszukiwarka:
Artykuły > Studia >

Ekonomia, a ekonomika przedsiębiorstw

1.Ekonomia, a ekonomika przedsiębiorstw Ekonomika przedsiębiorstw jako nauka o racjonalnym zarządzaniu gospodarczą działalnością przedsiębiorstwa zajmuje się przede wszystkim, zjawiskami następującymi wewnątrz instytucji oraz między instytucjami. Musi badać zarówno stosunki między poszczególnymi jednostkami wewnątrz w obrębie złożonego przedsiębiorstwa, między przedsiębiorstwami składającymi się na całe zgrupowania przedsiębiorstw jak i między instytucjami występującymi na rynku, a także bada warunki, jak i zapewniają instytucją rozwój. W ten sposób ekonomika przedsiębiorstwa widzi swe zadanie w opisaniu i objaśnieniu działalności gospodarczej dokonującej się w przedsiębiorstwie. Aby po przeanalizowaniu rozpoznawanych prawidłowości i współzależności, rozwinąć zasady gospodarczego postępowania i opracować zalecenia dla działalności przedsiębiorstwa w sposób zapewniający możliwie najlepsze osiągnięcie wytyczonych celów. Ekonomia w przeciwieństwie do ekonomiki przedsiębiorstwa bada procesy gospodarcze w skali całej gospodarki narodowej, a nawet związków państw. Rozważa ona przy tym ogólnogospodarcze zależności miedzy jednostkami gospodarczymi połączonymi ze sobą regularną wymianą świadczeń gospodarczych i wzajemnie na siebie skazanych przez popyt i podaż na rynku. Ekonomia i ekonomika przedsiębiorstw różnią się między sobą także dość zasadniczo w samych treściach pojęciowych. Ekonomia wychodzi w swych badaniach nie do przedsiębiorstwa jako jednostki gospodarczej, ale rozpatruje przedsiębiorstwo z punktu widzenia rynku jako obiekt styku popytu i podaży. W ekonomice przedsiębiorstwa natomiast przedmiotem badań jest każdorazowo tylko 1 z tych składników albo popyt albo podaż. Ekonomia jest nauką jak ludzie radzą sobie z rzadkością czyli brakiem nieograniczonej zasobności dóbr. Ekonomia odpowiada na pytane jak ludzie radzą sobie z problemem alokacji nieograniczonych zasobów, w celu zaspokojenia konkurencyjnych chęci aby je zaspokoić na tyle ile w danej sytuacji jest to możliwe. W ekonomice punktem obserwacyjnym jest przedsiębiorstwo, w ekonomii jest to rynek , sytuacja rynkowa. Przedsiębiorstwo jest to całokształt działalności produkcyjno technicznej, handlowej i ekonomiczno finansowej danej jednostki gospodarczej, posiadającą cechę samodzielności i jest wyodrębnione w postaci zorganizowanej całości. 2.Ryzyko, niepewność gospodarowania Ryzyko jest to odchylenie od przewidywanego stanu równowagi, jak można jednak z góry przewidzieć i za pomocą metod matematycznych obliczyć i skalkulować. Niepewność jest to odchylenie od przewidywanego stanu równowagi, której nie da się przewidzieć. Mamy tu, więc do czynienia z sytuacją, w, której zdajemy sobie z góry sprawę z możliwości zaistnienia straty. Szczególnie ciężkie, konsekwencje ma próba ryzyka i niepewności w dziedzinie inwestycji i innowacji. Tu, bowiem zawsze istnieje niebezpieczeństwo, że zainstalowane nowe urządzenia zastaną szybko prześcignięta przez inne. Ryzyko i niepewność mogą być wewnętrzne wynikające z warunków i okoliczności występujących wewnątrz przedsiębiorstwa oraz zewnętrzne wynikające z warunków i okoliczności pochodzących z zewnętrznego otoczenia przedsiębiorstwa, na które ono może nie mieć wpływu. Ryzyko wewnętrzne powstaje w wyniku podjęcie złych decyzji itp., a także powstaje w związku z możliwością zaistnienia nadużyć, kradzieży. Niepewność wewnętrzna powstaje w wyniku okoliczności nie dających się przewidzieć. Niepewność jest tym większa im większe i bardziej złożone jest przedsiębiorstwo. Zewnętrzne ryzyko i niepewność wynikają przede wszystkim z trudności przedsiębiorstwa zmian koniunktury, zmian zainteresowań konsumentów, zmian cen na rynku zbytu i zaopatrzenia. Oczywiście opanowanie rynku i niepewność zewnętrzna jest znacznie trudniejsze niż wewnętrznego. 3.Rodzaje decyzji z zakresu polityki przedsiębiorstwa Decyzje, które określają, jakie potrzeby i w jakim zakresie powinny być zaspokojone, oraz jakie środki, w jakim zakresie i w jaki sposób należy powiększyć, nazywamy decyzjami gospodarczymi, względnie gospodarowaniem. Gospodarowanie ma miejsce we wszystkich dziedzinach i na wszystkich szczeblach życia gospodarczego. Gospodarowanie, można określić jako decydowanie o sposobach dysponowaniu szczupłymi dobrami materialnymi w celu ich bezpośredniego lub pośredniego zastosowania dla zaspokojenia ludzkich potrzeb. Sposób bezpośredni oznacza, że wytworzone w przedsiębiorstwie dobra uzyskują cechy wyrobów gotowych, które będzie można nabyć na rynku i zaspokoić nim bezpośrednio nasze potrzeby. Te dobra zostają, więc przez przedsiębiorstwa udostępnione bezpośrednio do konsumpcji. Natomiast sposób pośredni oznacza, że dobra zostają w danym przedsiębiorstwie, jednocześnie poddając je dalszej obróbce, czyli przetworzeniu w dobra bardziej przetworzone, które będą jednak jeszcze wymagały dokonania dalszego przetworzenia w innym przedsiębiorstwie by uzyskać cechy wyrobu gotowego. Oba te rodzaje procesów zastosowania dóbr są realizacją wcześniej podjętych decyzji, czyli zamierzeń. Te decyzje zarządzające stanowią własny proces gospodarowania. 4.Omówić pojęcie i istotę managementu Wewnętrznym mechanizmem mającym istotny wpływ na sytuację firmy na rynku jest znajomość lub nie znajomość, managementu czy - stosując określenie polskie, które jest używane zamiennie - zarządzanie. Management należy traktować jako, formy praktycznej działalności związanej z procesem podejmowania decyzji dotyczących efektywnego wykorzystania posiadanych zasobów rzeczowych, kapitałowych, pracowniczych i informacyjnych w celu realizacji założonych zadań umożliwiający stały rozwój firmy. Jest to działalność ludzi poprzez ludzi dla ludzi. Obszary zadaniowe, mają do czynienia z koordynowaniem działalności oraz sterowaniem i kierowaniem przedsiębiorstwa, określamy zbiorowo jako zarządzanie. 5.Przedsiębiorstwo – istota i cechy Przedsiębiorstwo stanowi wyodrębnioną z całej gospodarki narodowej jednostkę gospodarczą społeczną i techniczną, utworzoną w celu trwałego zarobkowego zaspokajania potrzeb osób trzecich na rynku. Kierownictwo tej jednostki podejmuje decyzje samodzielnie i na własne ryzyko. Wynikają z tego 3 podstawowe cechy: • Produkowanie zarobkowe dla zaspokojenia potrzeb osób trzecich tzn. dla gospodarstw domowych oraz innych przedsiębiorstw, które będą dane produkty dalej przetwarzać. W realiach gospodarczych bardzo często występują rozwiązania mieszane, gdyż część własnej produkcji może przeznaczone do dalszego przerobu, względnie dla celów inwestycyjnych we własne przedsiębiorstwo. • Samodzielność decyzyjna w ramach obowiązujących w danym kraju systemów ekonomicznych i prawnych. • Własne ryzyko. Przedsiębiorstwo tworzone jest w celu przynoszenia właścicielowi zysku. Mogą jednak działać niekorzystnie czynniki wewnętrzne lub zewnętrzne, mogą one spowodować straty, a nawet zagrozić egzystencji przedsiębiorstwa. To ryzyko może znaleźć swój wyraz w stratach, zmniejszeniu się wielkości zleceń itp. Każde gospodarowanie jest związane z ryzykiem. Największym ryzykiem jest ryzyko zbytu. 6.Cel ostateczny, przedsiębiorstwa i cele operacyjne Przedsiębiorstwo wytwarza dobra i świadczenia oraz usługi dla innych uczestników gospodarki stosują w tym celu dobra, które zostały wytworzone w innych przedsiębiorstwach we wcześniejszych stadiach procesu gospodarczego tzw. produkcja przeniesiona, a następnie sprzedają różnymi sposobami na rynku zbytu, przetworzone przez siebie dobra i wytworzone usługi, w celu uzyskania dochodu. Różnica między wartością, jaką przedsiębiorstwo uzyskuje za swe usługi, a wartościom przeniesionym w danym przedsiębiorstwie dóbr i czynników produkcji stanowi produkcję dodaną przez to przedsiębiorstwo. Ta właśnie wartość dodana, jeśli jest pozytywna jest do dyspozycji wszystkich uczestników danego przedsiębiorstwa jako źródło ich dochodu. To ta działalność przedsiębiorstwa, nastawiona jest na odpłatne zaspokojenie potrzeb osób trzecich i udostępnianie tym osobom wytworzonych dóbr i usług może być podstawą do stwierdzenia, że, z ogólnogospodarczego punktu widzenia zadanie przedsiębiorstwa polega na pokrywaniu zapotrzebowania społeczeństwa na świadczenia gospodarcze. Ale w rzeczywistości gospodarczej produkowanie i sprzedaż wytworzonych dóbr i świadczeń jest dla przedsiębiorstwa z zasady tylko środkiem do osiągnięcia własnego celu, względnie grupy celów, spośród których na czoło wysuwa się zysk. Przedsiębiorstwa muszą swą gospodarczą aktywność opierać na dążeniu do zysku, kutry jest podstawą egzystencji i rozwoju oraz ich uczestników. Tak, więc przedsiębiorstwo powiększając dochód narodowy stara się jednocześnie o to, aby jego udział w tym dochodzie był możliwie największy, czyli aby osiągnęło możliwie największy zysk, będący udziałem przedsiębiorcy w dochodzie społecznym. Celem ostatecznym przedsiębiorstwa jest zysk, cele operacyjne to? maksymalizacja zysku, zwiększenie wartości przedsiębiorstwa, które może świadczyć o dobrym gospodarowaniu i kondycji firmy. 7.Elementy otoczenia przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwa funkcjonują w określonym zewnętrznym otoczeniu społecznym i gospodarczym. Otoczenie to możemy podzielić na bliższe, z którym przedsiębiorstwo ma do czynienia bezpośrednio na rynkach. Są to instytucje rynku zaopatrzenia, rynku pracy, zbytu. One tworzą bezpośrednie otoczenie gospodarcze przedsiębiorstwa. Pozostałe elementy otoczenia tzw. dalsze jak polityczne, prawne, techniczne, pewne elementy otoczenia ogólnogospodarczego – jakkolwiek przedsiębiorstwo styka się z nimi, ale nie zawiera bezpośrednio transakcji – zaliczamy do otoczenia pośredniego. Przedsiębiorstwa wchodzą w powiązania nie tylko z gospodarstwami domowymi a z gospodarstwem, ale w dużym stopniu także w powiązania między sobą. Przy stosunkach prawno – zobowiązujących z jednej strony chodzi o stosunki dostawcze i usługowe między przedsiębiorstwami, które regulują ruch między dostawcami i odbiorcami, a z drugiej strony o stosunki kredytowe między instytucjami kredytowymi a odbiorcami. 8.Przedsiębiorstwo i jego otoczenie dalsze i bliższe. I. Otoczenie bezpośrednie (dalsze), polityczno – prawne, socjalno – kulturowe, ekonomiczne, techniczne II. Otoczenie pośrednie (bliższe), rynek pracy, zbytu, zaopatrzenia, finansowy Z bezpośrednim otoczeniem finansowym wiąże się nie tylko system kredytowania czy obrotu giełdowego, ale także system podatkowy, obejmujące świadczenia pieniężne, nie będące ekwiwalentem z tytułów określonych szczególnych świadczeń, a służące w znacznym stopniu uzyskaniu przez państwo wpływów. Dalszym elementem otoczenia społeczno – gospodarczego jest otoczenie prawne, czyli system regulacji prawnej, warunkujące prowadzenie przez przedsiębiorstwa działalności wobec świata zewnętrznego jak i regulując wewnętrzny system zasad, norm, przepisów, regulaminów i itp. w przedsiębiorstwie, czyli jego wewnętrzny ład społeczny, prawny, organizacyjny. A więc system prawny państwa reguluje nie tylko stosunki między jednostkami gospodarczymi a urzędami i ważniejszymi instytucjami oraz klientami w otoczeniu społeczno – gospodarczego przedsiębiorstwa, ale również wpływa na ten układ. Otoczenie bliższe-konkurencyjne: klienci , dostawcy, banki inne konkurencyjne przedsiębiorstwa, istniejące i potencjalne, substytuty , inne produkty wchodzące na rynek. Otoczenie dalsze makrootoczenie: demograficzne, prawne, technologiczne, stosunki międzynarodowe nasze umiejscowienie, technologiczne, społeczne, polityczne, ekonomiczne., Analiza otoczenia Z pewnym uproszczeniem, do otoczenia zalicza się wszystkie te czynniki, które są niezależne od przedsiębiorstwa. Otoczenie dalsze (globalne) zawiera ogólne, wzajemnie powiązane czynniki i systemy oddziaływujące raczej pośrednio na domenę (przedsiębiorstwo). Otoczenie bliższe z kolei zawiera czynniki oddziaływujące bezpośrednio. Trzeba jednak podkreślić, że granice między obydwoma częściami otoczenia są bardzo trudno uchwytne. Analiza otoczenia dalszego obejmuje: • otoczenie makroekonomiczne (przykładowo: trendy w rozwoju produktu społecznego, bezrobocie, koniunktura (recesja, prosperity), kursy walut, system ekonomiczno – finansowy itp.); • otoczenie polityczno – prawne (tendencje w stosunkach międzynarodowych, podstawowe regulacje prawne, polityka w zakresie zanieczyszczania środowiska, normy bezpieczeństwa, sanitarne itp.); • otoczenie technologiczne (zmiany w nauce i technice, nowe technologie i ich wpływ na krzywe życia rynkowego produktów itp.); • otoczenie socjokulturowe (procesy demograficzne, przyjmowane w społeczeństwie systemy wartości, postawy społeczne itp.). Analiza otoczenia bliższego Przy analizie otoczenia bliższego badane są takie elementy jak: Potencjalni konkurenci - zagrożenie ze strony nowych oferentów zależy przede wszystkim od wysokości barier rynkowych, w tym głównie od: minimalnej wielkości zakładu, zapotrzebowania na kapitał, dostępu do dróg zbytu i lojalności nabywców. Dostawcy - odgrywają podstawową rolę w analizie strategicznej domeny; punktem wyjścia do analizy dostawców jest określenie tzw. „siły negocjacyjnej dostawców”, która zależy m.in. od: stopnia koncentracji dostawców (jeden dostawca – wielu dostawców), stopnia standaryzacji, groźby integracji wprzód. Odbiorcy - ich analiza jest analogiczna do analizy dostawców, ale z odwrotnego punktu widzenia. Produkty substytucyjne (zastępcze) - są to wyroby z innych rynków, które mogą zaspokajać te same potrzeby, co oferowany wyrób; substytuty zazwyczaj wyznaczają górną granicę ceny i ograniczają pole manewru dla cen danego rynku i to tym silniej, im bardziej elastyczny jest popyt. Konkurencja w sektorze - rywalizacja wśród konkurentów zależy od stopnia nasycenia rynku oraz wysokości barier wypadnięcia z rynku; te ostatnie wyznaczone są np. kosztami demontażu, przeprowadzki, kar umownych itp. Stosunki przemysłowe i państwo jako czynnik konkurencji, np. kontrola cen na sprzedawane towary, ograniczenia importowo–eksportowe, regulacje prawne między pracodawcą i pracobiorcą itp. 9.Grupy interesów a cele działalności przedsiębiorstwa W dużych spółkach kapitałowych zaczęły występować poważne zmiany w strukturze władzy polegającej przede wszystkim na spadku znaczenia akcjonariuszy i udziałowców. Jednocześnie wzrosło silnie znaczenie instytucjonalnych właścicieli, czyli banków, innych przedsiębiorstw, funduszy inwestycyjnych itp. tendencje te spowodowały postępowanie procesu oddzielania funkcji właściciela przedsiębiorstwa od funkcji przedsiębiorcy. Ale oprócz udziałowców i akcjonariuszy pojawiły się zwłaszcza w ostatnich 10 – latach dalsze grupy osób fizycznych lub instytucje, które zgłaszają pretensje do wpływania na decyzje przedsiębiorcze. Chodzi o pracowników i ich organizacje. Inną kategorię grup interesów stanowią tzw. dawniej, kapitał obcy (zewnętrzni kredytodawcy), który został pożyczony i musi być następnie zwrócony zazwyczaj za odpowiednim oprocentowaniem. Często istotny wpływ na działalność przedsiębiorstwa i na jego interes społeczny mają także wielcy odbiorcy i dostawcy. Coraz częściej jako grupa interesów uznawanych jest tzw. interes społeczny czy ogólnogospodarczy, ewentualnie także wyrażająca go opinia publiczna. Przedsiębiorstwa w odróżnieniu od takich ugrupowań ludzkich jak np. partie polityczne – nie są społecznymi organizacjami o jednolitym składzie wyborców, ale są organizacjami składającymi się z szeregu grup wyborczych, których interesy są często zróżnicowane. Grupy interesów : a) akcjonariusze-wzrost wartości akcji, dywidendy b) zarządy przedsiębiorstw- mają władzę nad przedsiębiorstwem, interesy zarządu mogą być różne od właścicieli, dywidendy chcieli by reinwestować a nie wypłacać, zarządy zarabiają dużo i przez to właściciel dostaje mniej , zarządy minimalizują koszty poprzez redukcję zatrudnienia. c) Pracownicy- w ich interesie jest pewność miejsca pracy, wysokie zarobki, świadczenia socjalne. Elementem kojarzenia pracowników i akcjonariuszy jest partycypacja w zarządzaniu poprzez akcje. d) kredytodawcy, celem jest zarobienie na pożyczonym kapitale e) klienci, f) dostawcy, g) społeczności lokalne, h) państwo jako poborca podatkowy, w jego interesie zależy abyśmy się rozwijali by płacić jak największe podatki, państwo zleca budowę lotnisk autostrad, kolei itp. i) środowisko naturalne- przedsiębiorstwo musi być dla niego przyjazne., 10.Planowanie strategiczne i operacyjne w przedsiębiorstwie Plany strategiczne dotyczą długiego okresu czasu, najczęściej opracowywane są na okres dłuższy niż 5 lat. Zawierają one cele strategiczne wyznaczone na najwyższym szczeblu i dla najwyższego kierownictwa organizacji. Koncentrują się na szerokich i ogólnych problemach. Również ich sposób formułowania jest ogólny. Przykładem celów strategicznych może być np. 1. Wzrost udziałów firmy w rynku 2. Zweryfikowanie produkcji 3. Wzrost nakładów inwestycyjnych 4. Podniesienie jakości produkowanych produktów Około 66 % czasu kierownictwo poświęca na planowanie strategiczne. Planowanie operatywne ustala konkretne zadania dla poszczególnych komórek wykonawczych. Jest to planowanie związane z podziałem zadanie na krótsze okresy na poszczególne komórki organizacyjne. Do zadań planowania należy: 1. Ustalenie zadań dla poszczególnych komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa na krótkie okresy. 2. Zapewnienia pełnego, terminowego i rytmicznego wykonywania zadań rocznych przedsiębiorstwa. 3. Aktualizacja i dostosowanie zadań rocznych do nowo zaistniałych warunków zakresie postępu technicznego, rynku zbytu. Organizacja planowania, uzależniona jest od rozwoju i wielkości przedsiębiorstwa oraz od typu i organizacji produkcji w przedsiębiorstwie. Planowanie strategiczne myślenie o przyszłości , kontrolowanie przyszłości i podejmowanie decyzji dotyczące przyszłości. Strategia jest podstawowym elementem zarządzani, jest to celowe działanie w sensie wyznaczania celów i doboru środków. Planowanie strategiczne ma trzy etapy : - analiza oparta n danych historycznych, - planowanie strategii , czyli buduję strategię w oparciu tego co wiem, tak aby napisać plan, obliczyć uzasadnić, - realizacja strategii- należy dobrać mierniki strategii by uzyskać zamierzenia, korekty założonej strategii. Środkiem do realizacji planowania strategicznego jest planowanie operacyjne. Jest to dobór narzędzi do realizacji planów strategicznych. Charakteryzuje się krótkimi okresami planowania, 1 rok, 06, kwartał, miesiąc, tydzień. Drugą cechą jest szczegółowość ( np. koszt transportu, płac, gazu, itp.) Trzecia to wycinkowość( planujemy kluczowe tematy). 11.Co określa wizja (misja) firmy? Misja – ogólny cel organizacji, oparty na przesłankach planu, uzasadniające istnienie organizacji. Misja formuje zamierzenia związane z perspektywicznym rozwojem firmy, np. operowanie rozwojem rynków zbytu. 12.Jakie cele firmy są zawarte w jej wizji (misji)? Na wizję firmy składa się; - Cel podstawowy i pryncypia - Cele szczegółowe - System mierzenia ich realizacji Cel jest tym, co organizacja stara się osiągnąć, organizacje mają często więcej niż 1 cel, cele są podstawowymi elementami organizacji. Planowanie w organizacji obejmuje ustalenie celów i wybór środków, z pomocą, którą ludzie będą je realizować na rzecz organizacji. Cele są ważne, ponieważ 1) Zapewniają poczucie kierunku działania 2) Wytyczają plany i decyzje 3) Pomagają ocenić osiągnięcia i postępy Cele można określić za pomocą parametrów liczbowych. Umożliwia to pomiar stopnia realizacji założonych zadań planowych. Przykładem celów mogą być; rentowność, przychód ze sprzedaży, wykorzystanie środków trwałych, produktywność, wydajność pracy, innowacyjność. Cele niewymierzalne; doskonalenie personelu, wzrost zadowolenia pracowników. Cel nadrzędny, maksymalizacja zysku. 13. Niezbędność i pułapki planowania strategicznego w przedsiębiorstwie. Planowanie strategiczne są planami kompleksowymi wynikającymi z misji przedsiębiorstwa, i analizy strategicznej otoczenia przedsiębiorstwa, uwzględnia rynki na których przedsiębiorstwo będzie działać i konkurować. Planowanie strategiczne wiąże się z pułapkami których musimy unikać np. dane historyczne, uleganie obiegowym opiniom, pobieżność analizy, nasza ocena naszych dokonań, zakładamy stabilność otoczenia( wzrost gospodarczy, wypowiedzi ekspertów, nie uwzględniamy radykalnych zmian) 14. Cechy i metody planowania w przedsiębiorstwie. Dla większości podmiotów gospodarczych stanowi ona proces podejmowania decyzji dotyczących przyszłego rozwoju przedsiębiorstwa. Planowanie działań gospodarczych musi współistnieć z rynkiem i wszystkimi kategoriami rynkowymi, zmierzając do właściwego kształtowania tej działalności. Planowanie jest ciągiem sytuacji decyzyjnych. Cele i wynikające z nich działanie dzieli się na końcowe i pośrednie czyli dalsze i bliższe osiągane w różnym czasie. Pod względem przedmiotowym rozróżnia się : - cele produkcyjno- handlowe związane z produkcją oraz sprzedażą produktów i usług, - cele ekonomiczne związane z osiąganiem zysku, - cele społeczne związane z zaspokojeniem potrzeb społeczeństwa i pracowników. Planowanie musi być oparte na zasadzie selektywnego rozwiązywania przyszłych zdarzeń. 1. Metoda bilansowa ( zestawienie zadań ze środkami niezbędnymi do ich wykonania ) 2. Metoda wskaźników statystycznych ( obliczanie wielkości planowanych za pomocą wskaźników statystycznych, dynamiki i struktury) 3. Metoda wskaźników techniczno ekonomicznych ( obliczanie wielkości planowanych za pomocą wskaźnika charakteryzuje poziom tech. i ekonomiczny.) 4. Metoda analizy matematycznej ( badanie czynników od których zależą planowane wielkości) 5. Metoda kolejnych przybliżeń ( po następnym sformułowaniu decyzji bada się konsekwencje) 6. Metoda matematyczna ( umożliwia wielostronne badanie zalet i wad zamierzanych przedsięwzięć ) 7. metoda programowania liniowego, 8. metoda analizy sieciowej Planowanie strategiczne jest procesem długo falowego planowania określającym główne cele i kierunki działania przedsiębiorstwa i w tym ujęciu planowanie strategiczne dotyczy: - problemów najważniejszych dla przedsiębiorstwa - dotyczy dużych przedziałów czasowych, - ułatwia koncentrację sił na obszarach najważniejszych, - stanowi domenę działania najwyższego szczebla zarządzani przedsiębiorstwem, - stanowi podstawę planowania taktycznego i operacyjnego, Skutki decyzji strategicznych odnoszą się do dużych przedziałów czasowych są więc często zmieniane. 15. Do jakich odbiorców kierowane są plany działalności przedsiębiorstwa. Odbiorcami planu są : 1. Zewnętrzni: - banki, - fundacje, - agendy rządowe, - potencjalni inwestorzy ( udziałowcy, akcjonariusze ) 2. Wewnętrzni: - walne zgromadzeni akcjonariuszy, - rada nadzorcza, - organy samorządowe ( rada pracownicza, ogólne zebranie pracowników ) - współwłaściciel, wspólnicy, 16.Co to jest biznes plan i ci zawiera ? Jest to dokument określający postępowanie przedsiębiorstwa w pewnym okresie czasu, jest przewodnikiem dla jego działalności strategicznych i taktycznych a jednocześnie pozwala zidentyfikować słabe i silne strony działań gospodarczych Części: - streszczenie planu ( zawiera informację o firmie, produktach , rynku zbytu, finansach itp.) - charakterystyka firmy ( informacje o założeniu firmy jego formie organizacyjno- prawnej i rodzaju prowadzonej działalności ) - analiza rynku ( ma za zadanie określić pozycję przedsiębiorstwa na rynku na którym prowadzi swoją działalność, sprzedaż) - strategia marketingowa ( określa w jaki sposób dążąc do uzyskania określonej sprzedaży, przedsiębiorstwo zrealizuje swoje cele ) - profil produkcji ( zawiera wiele problemów związanych z wytwarzaniem produktów lub usług) - zarządzanie ( zawiera informację o ekipie zarządzającej, przedstawia kierownictwo, strukturę organizacyjną ) - plan finansowy ( stanowi rdzeń biznes planu, staje się planem nadrzędnym i podstawą uzasadnienia opracowanych planów rzeczowych ) Istotą biznes planu jest określenie celów, a następnie sposobów metod i środków osiągnięcia założonych celów. Jest tym niezbędniejszy im zamierzenia są bardziej skomplikowane i długodystansowe, im więcej czynników wewnętrznych i z otoczenia oddziaływuje na dane przedsiębiorstwo. Służy do rozwijania pomysłów związanych z prowadzenie przedsiębiorstwa. Także zachęcają potencjalnych kredytodawców lub akcjonariuszy do inwestowania. 17. Co to jest struktura organizacyjna przedsiębiorstwa. Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa poza stanowiskami i organizacjami określa ogół zależności funkcjonalnych i hierarchicznych pomiędzy nimi. Służy ona potrzebom zarządzania porządkuje bowiem elementy aparatu wytwórczego umożliwia sprawne zarządzanie złożoną całością organizacyjną. Def. Wyodrębnione na skutek podziału pracy komórki organizacyjne wraz z zachodzącymi między nimi związkami, to jest zależnościami hierarchicznymi między tymi komórkami. Struktura organizacyjna jest z reguły prezentowana w postaci schematu struktury organizacyjnej. Podstawową funkcją jest funkcja regulacyjna- polega ona na porządkowaniu elementów poprzez rozczłonkowanie organizacji na piony organizacyjne, komórki organizacyjne, stanowiska pracy, oraz na poszczególne szczeble hierarchii organizacyjnej. Określa więc: - organy zarządzające i stanowiska kierujące przedsiębiorstwem oraz komórki organizacyjne i - samodzielne stanowiska pracy. - zakresy działania stanowisk i komórek, - więzi organizacyjne pomiędzy stanowiskami a komórkami. 18.Stryktura funkcjonalna i dywizjonalna w organizacji przedsiębiorstw. W strukturze funkcjonalnej podwładni mają przełożonych służbowych decydujących o tym co ma być wykonane, oraz przełożonych funkcjonalnych wydających dyspozycje związane ze sposobem wykonywania zadań. Pracownik może mieć kilku zwierzchników wyspecjalizowanych w określonych dziedzinach. Konstrukcja struktury funkcjonalnej opiera się na zasadzie specjalizacji pracy kierowniczej, która przejawia się przede wszystkim w fachowości podejmowania decyzji. Prowadzi to do załamania zasady jednoosobowego kierownictwa. Ujemną stroną jest rozbudowany aparat zarządzający. Zdarza się wydawane sprzecznych poleceń przez różnych przełożonych. Struktury dywizjolane są tworzone w dużych korporacjach przemysłowych i rozbudowanych jednocześnie organizacyjnie. W procedurze ich tworzenia wykorzystuje się dwa kryteria. - przedmiotowe ( struktura wg. wyrobu lub usług), - terytorialne ( struktura wg rynków zbytu lub źródeł zaopatrzenia, względnie klienta ) Istota struktury dywizjonalnej opiera się na wyodrębnieniu zespołów komórek realizujących strategiczne funkcje w działalności przedsiębiorstwa, natomiast drugi zespół komórek tworzą jednostki organizacyjne wyodrębnione w postaci dywizjonów lub segmentów odpowiedzilne za realizację danego wyrobu. 19. Na czym polega i jak jest zbudowany system motywowania w przedsiębiorstwie. Motywowanie: nakłanianie pracowników i ich zespołów do określonych zachowań działań czy zadań. To nakłanianie może mieć charakter zachęty namowy lub przymusu ekonomicznego. Motywowanie oznacza zachęcanie kogoś do czegoś. Pobudzanie do czynu wpływanie na kogoś. W procesie zarządzania motywowanie polegać będzie na bezpośrednim włączaniu pracowników w nurty działalności przedsiębiorstwa oraz zaangażowanie w pracę i obowiązki przy wykorzystaniu umiejętności kwalifikacji pracowników w celu realizacji określonych zadań. Z procesem motywacyjnym wiąże się ściśle system potrzeb ludzkich według Maslowa. - potrzeby fizjologiczne, - potrzeby bezpieczeństwa i ochrony, - uczucia i szacunku, - osiągnięć i kompetencji - potrzeby związane z samorealizacją. 20. Tradycyjne i nowoczesne podejście do kontrolowania w przedsiębiorstwie. Tradycyjny sposób rozumowania w którym kontrola traktowana jest jako zespół działań sprawdzających i oceniających dokumenty opracowane przez przedsiębiorstwa na potrzeby zespołu kierującego. Kontrola ma tu najczęściej charakter wyrywkowy i jest kontrolą zewnętrzną. Bada również stan faktyczny niezależnie od danych zawartych w sprawozdawczości. Efektem takiej kontroli może być wykazanie rozbieżności pomiędzy danymi , wykazaniem niezgodności pomiędzy planem a wykonaniem planu, stwierdzenie nieefektywnego wykorzystania posiadanych zasobów. Nowoczesne podejście do problematyki kontroli nie zadowala się oficjalnymi dokumentami o charakterze sprawozdawczym. Usiłuje się tu przede wszystkim dociec jakie były motywy podejmowania określonych decyzji, później określić jakie skutki one przyniosły. Tak więc punkt ciężkości położony jest na przyczyny a nie na skutki wystąpienia określonych zjawisk lub podjętych decyzji. Jednocześnie próbuje się tu określić jakie czynniki o charakterze wyraźnie ....... mogą mieć wpływ na kształtowanie pewnych zjawisk w przedsiębiorstwie, właśnie w ten a nie inny sposób. Odchodzi się również wyraźnie od kontroli wykonywanej na rzecz monitorowania, a więc obserwacji ciągłej określonych zjawisk. Podstawową rolę przypisuje się wewnętrznej i wewnętrznej kontroli zakładając iż w konkurencyjnej gospodarce przedsiębiorstwo samo musi wymusić wysoką efektywność działania jak najlepsze wykorzystanie zasobów, oraz zgodność rozwoju z przyjętymi założeniami. 21. Omówić proces tworzenia przedsiębiorstwa. Założenie przedsiębiorstwa to całokształt spraw i przedsięwzięć prowadzących do powstania i wejścia przedsiębiorstwa na rynek począwszy od momentu powstania koncepcji utworzenia nowego przedsiębiorstwa do rozpoczęcia przez niego działalności gospodarczej. Założenie przedsiębiorstwa obejmuje czynności: - finansowe; kapitał ( własny, obcy), - organizacyjne; zawieranie umów z producentami, kontrahentami, zatrudnianie ludzi, - techniczne; zakup maszyn, urządzeń, mebli, - rejestracja przedsiębiorstwa; urząd skarbowy, NIP, regon, spółki, wpis do rejestru handlowego, 22. Kryteria wyboru formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa. Forma prawna przedsiębiorstwa określa w istocie rzeczy formę własności i nierozerwalnie z nią związane z nią formy odpowiedzialności oraz organizację zarządzania ze względu na ten nierozerwalny związek stosuje się pojęcie forma organizacyjno-prawna. Oznacza ona prawne podstawy przedsiębiorstwa do których dostosowana winna być cała organizacja, zarządzanie, reguluje stosunki prawne i formy organizacyjne nadrzędności, podrzędności oraz wzajemnych powiązań zarówno wewnątrz jak i w jego stosunkach zewnętrznych z otoczeniem. Każda z form posiada szereg cech charakterystycznych, które przedsiębiorstwo musi przy wyborze formy wnikliwie przeanalizować starając się przy tym odpowiedzieć na pytania; - czy podjąć działania samodzielnie , - kto będzie odpowiadał za zobowiązania przedsiębiorstwa i w jakim zakresie, - jak będzie można uzyskać dawców kapitału własnego, - kto powinien mieć prawo decydowania w przedsiębiorstwie, - w jaki sposób będzie dzielony zysk, Dlatego najważniejszymi kryteriami które wymagają szczególnie wnikliwej analizie przy podejmowaniu konstytutywnej decyzji o wyborze lub przekształceniu formy prawnej przedsiębiorstwa są : - określenie zasad działalności, - uprawnienia decydowania i reprezentowania, - zasada podziału zysku i ewentualnego udziału w stratach, - możliwości finansowania działalności i rozwoju przedsiębiorstwa, - nakłady związane z określoną formą prawną, - obciążenia podatkowe, - obowiązek publikowania sprawozdań oraz współdecydowanie pracownicze. 23. Kategorie form prawnych przedsiębiorstwa. Formy prawne można ująć w dwie podstawowe kategorie a) formy prawa handlowego, b) formy prawa publicznego, Do form prawa publicznego zalicza się jednostki użyteczności publicznej, stanowiące własność państwową lub komunalną i w zasadzie nie nastawione na zysk. Jednostki gospodarki publicznej mogą nie posiadać osobowości prawnej, wtedy stanowią tylko część wewnętrzną jednostek administracji terytorialnej. Mogą zostać wyposażone w osobowość prawną i być prowadzone jako przedsiębiorstwa pracujące zarobkowo na podstawie przepisów prawa handlowego, na takich samych warunkach jak przedsiębiorstwo prywatne. W ramach form prawa handlowego rozróżnia się przedsiębiorstwa jednostkowe( jednego właściciela), spółki osobowe, kapitałowe. W wielu wypadkach spotyka się formy mieszane np. spółki mające jednocześnie cechy spółek osobowych i kapitałowych. Formy prawa handlowego: 1. przedsiębiorstwa jednostkowe, 2. spółki osobowe, 3. spółki kapitałowe, 4. formy mieszane, 5. spółdzielnie. 24.Charakterystyka przedsiębiorstwa państwowego Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się podmiotem gospodarczym posiadającym osobowość prawną. Jako samodzielna jednostka przedsiębiorstwo państwowe, jest wyodrębnione zarówno pod względem organizacyjnym, ekonomicznym jak i prawnym. Osobowość prawna zapewnia przedsiębiorstwu możliwość samodzielnego działania. Jako osoba prawna przedsiębiorstwo państwowe może dokonywać czynności w zakresie prawa cywilnego , a więc samodzielnie nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, kierując się własnym interesem i podejmując własne decyzje. Jednocześnie przedsiębiorstwo samo ponosi odpowiedzialność za swoje zobowiązania. Przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone przez naczelne, centralne, terenowe organy administracji państwowej oraz przez banki państwowe. Organy które tworzą przedsiębiorstwa nazywane są organami założycielskimi. Dokonywany obecnie proces prywatyzacji ogranicza udział tych przedsiębiorstw w gospodarce narodowej. 25.Charakterystyka przedsiębiorstwa jednostkowego Przedsiębiorstwa jednostkowe powoływane są na mocy ustawy gospodarczej i funkcjonują na mocy Kodeksu Cywilnego. Zarejestrowane jest w odpowiednim urzędzie i US. Wyłącznym właścicielem tego rodzaju przedsiębiorstwa jest jednoosobowy przedsiębiorca. Właściciel jednostkowego przedsiębiorstwa jest wobec swych wierzycieli, odpowiedzialny pełni całym swym łącznym prywatnym majątkiem. Przedsiębiorstwa to nie ma osobowości prawnej i stanowi tylko część łącznego majątku osobistego właściciela. Nie ma, więc tu żadnego rozdziału na majątek – prywatny właściciela i majątek przedsiębiorstwa. Wysokość kapitału jest zależna od majątku właściciela ewentualne powiększenie przedsiębiorstwa przez podwyższenie kapitału własnego może być dokonane tylko przez wniesienie do przedsiębiorstwa dodatkowej części majątku. Firma stanowiąca nazwę, pod którą właściciel prowadzi działalność przedsiębiorstwa jednostkowego, jest firmą osobową, co oznacza, że musi ona zawierać nazwisko właściciela z podaniem, co najmniej jednego imienia. 26.Charakterystyka spółki cywilnej Spółka jest to współdziałanie dwóch lub więcej osób w sposób oznaczony , które poprzez zawarcie stwierdzonej na piśmie umowy, zobowiązują się do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana, spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Jej działalność jest uregulowana przepisami kodeksu cywilnego, może prowadzić działalność inną niż gospodarcza, nie musi mieć charakteru zarobkowego jednak powinna zmierzać do uzyskania przez wspólników stosownej korzyści gospodarczej. Istotną cechą spółki cywilnej jest to, że wspólnicy odpowiadają całym swym majątkiem osobistym za zobowiązania spółki. Wynika z tego, że kiedy majątek, spółki nie wystarcza do zaspokojenia roszczeń wierzycieli wówczas wierzyciele spółki cywilnej dochodzą zaspokojenia swoich roszczeń w majątku osobistym wspólników. Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej i dlatego mimo istnienia majątku spółki – prawnym właścicielem tego majątku nie jest spółka, lecz wszyscy jej wspólnicy łącznie i niepodzielnie jako współwłaściciele. Konsekwencją tego jest, iż spółka cywilna nie jest stroną w procesach sądowych. 27. Charakterystyka spółki partnerskiej Spółka partnerska – nie istniała wcześniej ( tylko dla osób fizycznych ) Jest to spółka osobowa utworzona przez wspólników, którzy nazywają się partnerami w celu wykonywania wolnego zawodu. W spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą , spółka może być zawiązana w celu prowadzenia więcej niż jednego wolnego zawodu. Partnerami w spółce mogą być wyłączne osoby fizyczne uprawnione do wykonywania następujących wolnych zawodów : - adwokat - aptekarz - architekt - biegły rewident - broker ubezpieczeniowy - doradca podatkowy - księgowy - lekarz - lekarz stomatolog - lekarz weterynarii - notariusz - pielęgniarka - położna - radca prawny - rzecznik patentowy - rzeczoznawca majątkowy - tłumacz przysięgły. Jest ona rejestrowana w rejestrze handlowym. Umowy powinny być zawarte w formie aktu notarialnego. Spółka powstaje w chwili wpisania do rejestru handlowego. Każdy partner ponosi zobowiązania za to co wykonuje . Partner nie ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem, przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działania lub zaniechania osób zatrudnionych przez spółkę, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. W umowie spółki partnerzy mogą jedynie postanowić iż jeden lub więcej partnerów ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. 28.Charakterystyka spółki komandytowej Spółka ta stanowi połączenie się kilku osób fizycznych dla prowadzenia na większą skalę działalności gospodarczej pod wspólną firmą. Spółka komandytowa posiada dwa rodzaje wspólników. Jedną kategorię stanowią komandytariusze, którzy właściwie się nie różnią od przedsiębiorców jednostkowych, czy wspólników jawnych i tak jak oni odpowiadają za zobowiązania spółki nieograniczenie, całym swoim – także osobistym majątkiem. Drugą kategorię zaś stanowią komandytariusze, których odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości wniesionego wkładu. Podobnie jak spółka jawna i ta forma posiada relatywną zdolność prawną, może, więc samodzielnie uczestniczyć pod swą firmą w stosunkach prawnych. Firma musi zawierać nazwisko, co najmniej jednego wspólnika – tylko komandytariusza oraz wyraźne zaznaczenie, że chodzi o spółkę komandytową. Spółka komandytowa – jest to spółka osobowa w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik komplementariusz odpowiada bez ograniczenia, a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika komplementariusza jest ograniczona. Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Suma komandytowa oznacza określona kwotę pieniężną do wysokości której odpowiadają poszczególni komplementariusze wobec wierzycieli ( ci którzy nie są ujawniani) . Wspólnicy wnoszą wkłady do spółki które mogą być pokryte w postaci pieniężnej lub niepieniężnej. Wkłady niepieniężne rzeczowe nazywane są aportem. 29.Charakterystyka spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jest to spółka kapitałowa, może być utworzona przez 1 lub więcej osób. Jednoosobowa spółka z o.o. nie może samodzielnie zawiązać innej 1 osobowej spółki z o.o. Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały równej lub nierównej wartości, jeżeli wspólnik może mieć więcej niż 1 udział, wszystkie udziały powinny być równe i niepodzielne. Minimalny kapitał zakładowy wynosi 50 000 zł. W ciągu trzech lat wysokość kapitału starego musi być wyrównana do 50 000 zł. Udziały w spółce mogą być pokryte wkładami pieniężnymi lub niepieniężnymi ( aporty ). Minimalna wysokość udziału wynosi 500 zł. Udziałem w spółce nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Różnica pomiędzy ceną nominalną a ceną za jaką obejmuje się udziały przeznaczona jest na kapitał zapasowy. Kapitał jest to wartość stała. Majątek jest to co spółka wypracowała. Odpowiedzialnym za udziały, ich opłaty, wysokość nominalną jest Zarząd. Potrzebna jest umowa spółki sporządzona w formie aktu notarialnego, z chwilą zawarcia umowy spółki powstaje spółka z o.o. w organizacji. Do powstania spółki z o.o. wymagane są : • zawarcie umowy spółki, • powołanie zarządu, • ustanowienie rady nadzorczej, lub komisji rewizyjnej jeśli jest to wymagane, • wpis do rejestru, z momentem wpisu do rejestru sądowego spółka dostaje osobowość prawną. Po zarejestrowaniu spółki zarząd spółki zobowiązany jest złożyć we właściwym urzędzie skarbowym odpis umowy spółki wraz z oznaczeniem sądu rejestrowego oraz daty i numeru rejestracji. • Zgłoszenie do ZUS • Statystyki • Otwarcie w banku rachunku Organy spółki : Obligatoryjne to : • Zarząd i Zgromadzenie Wspólników • Fakultatywne; Rada Nadzorcza lub komisja rewizyjna. Uchwały wspólników podejmowane są na zgromadzeniu wspólników . Zgromadzenia mogą być zwyczajne ( 1 raz w roku ) lub nadzwyczajne ( do woli ) Zwyczajne powinno się odbyć w ciągu 6 miesięcy od zakończenia roku obrotowego. Przedmiotem zwyczajnego zgromadzenia powinno być rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki, oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy. Powzięcie uchwały o podziale zysku lub pokrycia strat i udzielenie członkom organu spółki absolutorium z wykonywanych przez nich obowiązków. Przedmiotem zgromadzenia wspólników może być także zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części, oraz ustanowienie na nich określonego prawa rzeczowego. Postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej spółce. Zwrot dopłat oraz inne sprawy zastrzeżone umową spółki. Zgromadzenia zwołuje zarząd spółki. Kodeks spółek handlowych mówi, że zgromadzenie wspólników powinno odbywać się na terenie spółki lub poza jej terenem. Zwołanie odbywa się pisemnie, list polecony lub kurier, za potwierdzeniem odbioru. Zwołanie pisemne musi zawierać porządek obrad. W sprawach różnych uchwał nie można podejmować. Zgromadzenie wspólników jest ważne niezależnie od liczby reprezentowanych na nim udziałów. Na każdy udział o równej wartości nominalnej przypada 1 głos , chyba żeby umowa spółki stanowiła inaczej. Jeżeli udziały są nierówne na każde 100 zł wartości nominalnej przypada 1 głos. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów chyba, że kodeks lub umowa spółki stanowi inaczej. Głosowanie jest jawne . Tajne głosowanie zarządza się w sprawach osobowych oraz na każde żądanie choćby jeden ze wspólników obecnych na zebraniu tego zażądał. Uchwały zgromadzenia wspólników powinny być protokołowane i podpisane, przez obecnych na zgromadzeniu lub przez jego przewodniczącego. Zarząd spółki prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz, składa się z 1 lub większej liczby członków, jeżeli zarząd jest wieloosobowy sposób reprezentowania określa umowa spółki. Jeżeli umowa nie zawiera w tym względzie postanowień do składania oświadczeń woli spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu, lub członka zarządu łącznie z prokurentem. Pisma i zamówienia handlowe spółki kierowane do oznaczonej spółki powinny zawierać firmę, siedzibę spółki, adres oraz oznaczenie sądu rejestrowego i numeru pod którym spółka została wpisana do rejestru. Rada nadzorcza jest organem kontrolnym spółki , składa się co najmniej z 3 członków powoływanych i odwoływanych uchwałą wspólników. W spółce w której jest ustanowiona rada nadzorcza, umowa spółki może wyłączyć albo ograniczyć indywidualną kontrolę wspólników. Rada sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich jej dziedzinach, a w szczególności dokonuje oceny sprawozdań finansowych, wniosków zarządu co do sposobu pokrycia strat i podziału zysku. Rada nadzorcza nie ma prawa wydawania zarządowi bieżących poleceń w zakresie prowadzenia spraw spółki. Instytucja wyłączenia wspólnika istnieje w spółce z o.o., orzeka o tym sąd na wniosek wspólników. Spółkę można rozwiązać w momencie wykreślenia z rejestru sądu handlowego. Odpowiedzialności.-wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki, spółka odpowiada za swoje zobowiązania, całym majątkiem, odpowiedzialność wspólników ogranicza się jedynie do wysokości wkładów wniesionych do spółki. Jest spółką kapitałową, mającą osobowość prawną, wspólnicy odpowiadają do wysokości wniesionych udziałów. Firma spółki Z.O.O. może być obrana dowolnie, może, więc mieć zarówno charakter osobowy, jak rzeczowy, czy symboliczny, ale zawsze musi zawierać dodatek określający: ,,Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” i to w języku polskim. Ze względu na kapitałowy charakter tej formy spółki przepisy prawne ustalają dla niej zarówno minimalną wielkość kapitału zakładowego, jak i minimalną wysokość jednego udziału, a odpowiedzialność udziałowców tej formy spółki jest ograniczona do wysokości ich udziałów. Spółka Z.O.O. może posiadać dwa lub trzy organa władzy. W pierwszym przypadku będą to: zarząd i zgromadzenie wspólników, w drugim: zarząd, rada nadzorcza i zgromadzenie wspólników. Niezależnie od istnienia rady nadzorczej i komisji rewizyjnej, każdemu wspólnikowi przysługuje prawo kontroli, co również stanowi pewną cechę spółki osobowej. 30. Charakterystyka spółki akcyjnej. Spółka akcyjna – jest to spółka kapitałowa może być zawiązana przez jedną lub więcej osób, nie może być zawiązana przez jednoosobową spółkę z o.o. Do powstania spółki konieczne jest: a) zawiązanie spółki , podpisanie statutu sporządzonego w formie aktu notarialnego b) wniesienie przez akcjonariusza wkładu kapitału zakładowego, c) ustanowienie zarządu i rady nadzorczej, d) wpis do rejestru. Kapitał zakładowy spółki dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Minimalny kapitał zakładowy wynosi 500 000 zł. Wartość akcji minimalna 1 zł. Akcje nie mogą być obejmowane powyżej ich wartości nominalnej. Wartość nominalna akcji oznacza- wartość akcji określona w statucie, jest ona stała, zmianie ulega tylko w przypadku zmiany postanowień statutu. Wartość emisyjna oznacza cenę za jaką obejmowane są akcje przy zakładaniu spółki lub podwyższaniu kapitału zakładowego. Cena emisyjna nie może być niższa od wartości nominalnej, może być równa. Wartość rynkowa akcji oznacza cenę akcji jaką można za nie uzyskać w trakcie obrotu. Akcje mogą być imienne ( wskazane z imienia i nazwiska ) lub na okaziciela. Akcje są zbywalne, statut spółki może uzależnić zbycie akcji od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć rozporządzenie akcjami z tym, że nie może zakazać zbywania akcji. Zarząd jest zobowiązany prowadzić księgę akcji imiennych i świadectw tymczasowych. Akcje mogą być umarzane jeżeli statut tak stanowi. Umorzenie wymaga obniżenie kapitału. Statut może przewidywać , że w zamian za akcje umorzone spółka wydaje świadectwa użytkowe, bez określonej wartości nominalnej. Świadectwa użytkowe uczestniczą na równi z akcjami w dywidendzie wydawanej przez spółkę( nie ma prawa do głosu posiadacz świadectw ) Spółka akcyjna może nabywać własne akcje. Organy spółki : - zarząd ( od jednej osoby w górę ) - rada nadzorcza ( jest obligatoryjna, minimum 3 członków ) nie ma prawa do wydawania poleceń w stosunku do zarządu - walne zgromadzenie akcjonariuszy Kodeks spółek handlowych wymaga utworzenia w spółce akcyjnej utworzenie kapitąłu akcyjnego do którego przelewa się co najmniej 8 % zysku za dany rok obrotowy dopóki kapitał ten nie osiągnie 1/3 kapitąłu zakładowego . Do kapitąłu zapasowego wpływają także nadwyżki osiągnięte przy emisji akcji powyżej wartości nominalnej oraz dopłaty akcji. Akcja daje prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu. Spółka akcyjna stanowi formę organizowania dużych przedsiębiorstw przez zgromadzenie dużego kapitału na drodze emisji i sprzedaży akcji. Cechą charakterystyczną tej formy prawnej jest rozłożenie kapitału zakładowego (akcyjnego) na pojedyncze – nieraz opiewające na drobne wartości – akcje. Umożliwia to zdobywanie poprzez rynek kapitałowy dużych środków pieniężnych, a to właśnie czyni ją szczególnie atrakcyjną formą zarówno dla przedsiębiorstw jak i dla posiadaczy akcji. Zmiana udziałowców nie ma wpływu na działalność i sytuację spółki. Akcjonariusze nie odpowiadają osobiście swym prywatnym majątkiem za zobowiązania przedsiębiorstwa. Ich odpowiedzialność rozciąga się do wysokości kapitału zaangażowanego w akcje. Wpływ ze sprzedanych akcji stają się, bowiem natychmiast środkami własnymi przedsiębiorstwa. Ta anonimowość kapitału czyni spółkę akcyjną w dużym stopniu niezależny od innych (kapitałodawców) i ich losu. Z tego względu może ona trwać znacznie dłużej, niż jej członkowie i może prowadzić rozwój działalności w bardzo długich okresach. 31.Charakterystyka Spółdzielni. Spółdzielnia stanowi formę spółki, co najmniej 10 osób ( spółdzielców) jeśli są to osoby fizyczne i 3 osoby jeśli mają osobowość prawną i utworzoną dla wspierania i osiągania wspólnych celów zarobkowych lub gospodarczych, za pomocą wspólnej działalności gospodarczej. Liczba członków spółdzielni nie jest ograniczona, a spółdzielnia posiada osobowość prawną. Na ogół w spółdzielnię łącza się osoby prowadzące drobną działalność gospodarczą: rzemieślnicy, drobni kupcy, detaliści, rolnicy, wolne zawody, a także konsumenci prowadząc gospodarstwa domowe, by wnosząc nieduże udziały połączyć się w spółdzielnie w celach samopomocy. W zależności od zamierzonego celu gospodarczego, rozróżnia się;- spółdzielnie zaopatrzenia rzemiosła i detalu oraz w rolnictwie, spółdzielnie zbytu (mleczarskie);- spółdzielnie eksploatacyjne (traktory, młockarnie spółdzielcze);- spółdzielnie kredytowe (banki ludowe);- spółdzielnie budowlane (budowa mieszkań domów własnościowych);- spółdzielnie inwalidzkie;- spółdzielnie konsumenckie. Organem wykonawczym spółdzielniom jest zarząd, którego obowiązki i prawa są podobne jak zarządu w spółce akcyjnej. Musi składać się, z co najmniej 2 osób. Jest on wybrany przez walne zebranie, albo powołany przez radę nadzorczą. Rada nadzorcza jako organ kontrolny składać się musi, z co najmniej 3 osób. Jej zadania odpowiadają radzie nadzorczej w spółce akcyjnej. Generalne zebranie powoływane jest, co najmniej 1 raz w roku. Co najmniej, co drugi rok powinna mieć miejsce kontrola kierownictwa spółdzielni i jej sytuacji majątkowej?. Organy to Zgromadzenie członków spółdzielni, Rada Nadzorcza, Zarząd. Jeden członek to jeden głos, niezależnie od wniesionych wkładów. 32.Przesłanki likwidacji i upadłości przedsiębiorstwa Likwidacja i upadłość przedsiębiorstwa; ustanie, zakończenie działalności gospodarczej; -likwidacja osoby prawnej – wykreślenie z rejestru, co oznacza koniec osobowości prawnej. Przedsiębiorstwo likwiduje się, jeśli; 1) Przedsiębiorstwo prowadzi działalność ze stratą przez 6 miesiąc 2) Jeśli decyzją administracyjną zakończono prowadzenie działalności produkcji 3) Ponad połowę majątku przedsiębiorstwa stanowią udziały w innych przedsiębiorstwach państwowych lub oddano, czyli wydzierżawia się innym podmiotom 33.Wymiwenić przesłanki i formy koncentracji gospodarczej Przesłanki to, maksymalizacja zysku, walka konkurencyjna, zmniejszenie kosztów ( postępu technicznego, administracji , w zarządzaniu, reklamy . Formy to: koncern, trust, kartel, syndykat, konglomerat, konsorcjum, joint venture, holding. Koncentracja przedsiębiorstw jest wtedy, gdy partnerzy związku, przedsiębiorstw tracą swą samodzielność gospodarczą na rzecz centralnego kierownictwa, któremu są podporządkowani. Często rezygnują oni przy tym ze swej odrębności prawnej. Wśród zrzeszeń przedsiębiorstw utworzonych na zasadzie koncentracji, można wymienić, koncern, holding trust i fuzję. Koncern- należy do związków przedsiębiorstw tworzonych na podstawie formuły koncentracji. Jest to zrzeszenie przedsiębiorstw zachowujących swą osobowość prawną, lecz rezygnujących z rzeczywistej samodzielności gospodarczej na rzecz wspólnego kierownictwa. Holding- jest formą centralizacji dyspozycji gospodarczej tworzoną w formie wykupywania przez jedno wielkie przedsiębiorstwo by zapewnić sobie kontrolę nad nimi. Trust-grupuje przedsiębiorstwa, które tracą swą niezależność gospodarczą i odrębność prawną. Trust stanowi, zatem pełne zespolenie dotychczas niezależnych przedsiębiorstw w jedno przedsiębiorstwo. Fuzja-stanowi najsilniejszą formę związków przedsiębiorstw, gdyż po połączeniu przedsiębiorstw dotychczas samodzielnych tracą całkowicie swą niezależność gospodarczą i prawną. 34.Koncern podporządkowujący a koncern równorzędny Koncern- zgrupowanie prawne samodzielnych pod jednym kierownictwem, decydującym o kierunku działalności gospodarczej. Koncern podporządkowujący –przedsiębiorstwa sprawuje kontrolę nad pozostałymi przedsiębiorstwami (dominująca pozycja),występuje najczęściej w drodze nabycia kontrolnych pakietów akcji pozostałych przedsiębiorstw. Koncern równorzędny-przedsiębiorstwa zachowują pozycję równorzędną, organ kierujący koncernem jest powoływany na mocy porozumienia między przedsiębiorstwem, 35.Trust, kartel, syndykat jako formy koncentracji gospodarczej Trust jest to forma zbliżona do koncernu, niekiedy synonim koncernu. Zgrupowane przedsiębiorstwa tracą swoje prawa i gospodarczą niezależność i samodzielność. Kartel jest to porozumienie forma prawna zabroniona w niektórych krajach, inaczej zmowa, porozumienie przedsiębiorstw, które prowadzą do uzgodnionego działania na rynku Np. co do minimalnej ceny , czy limitu produkcji. Forma prawna to spółki prawa handlowego i cywilnego, inne formy współdziałania gospodarczego, zrzeszenie, zjednoczenie. Syndykat szczególny rodzaj kartelu, aby uzyskać lepszą pozycję na rynku. Mali producenci łączą się w kartele. Przedsiębiorstwa tworzą w drodze porozumienia wspólne biuro zakupu lub sprzedaży( cel ograniczenie konkurencji). Syndykat jest pewnego rodzaju wyższą formą umowy kartelowej. Zachowując swą odrębność prawną i produkcyjną, przedsiębiorstwo należące do syndykatu rezygnuje najczęściej z prawa do samodzielnej sprzedaży produktów. Dlatego tworzy się wspólne biuro sprzedaży syndykatu, który sprzedają wyroby produkowane przez przedsiębiorstwa zrzeszone w syndykacie, ustala jednolite ceny i warunki sprzedaży. Syndykaty są utworzone w gałęziach surowcowych przemysłu ze względu na łatwiejsze wprowadzanie tam standaryzacji wyrobów. Kartel-jest organizacją samodzielną pod względem prawnym, finansowym i technicznym, przedsiębiorstw opartych na umowie. Porozumienie kartelowe obejmuje przedsiębiorstwa tej samej branży. Przedmiotem umowy kartelowej jest najczęściej ustalenie ceny sprzedawanych wyrobów, obowiązującej wszystkie przedsiębiorstwa zrzeszone w kartelu, na stosunkowo wysokim poziomie. Niekiedy przedsiębiorstwa należące do trustu mogą nawet zachować formalne pozory osobowości prawnej przedsiębiorstw nie zależnych, są jednak całkowicie podporządkowane, kontroli trustu tak dalece, że rada trustu może podjąć decyzję o zlikwidowaniu przedsiębiorstw mających gorsze wyniki. 36.Konsorcjum i konglomerat jako formy koncentracji gospodarczej Konsorcjum- porozumienie dwóch lub więcej samodzielnych podmiotów gospodarczych, na mocy którego zobowiązują się one do wspólnego wykonywania określonego przedsięwzięcia gospodarczego na rzecz oznaczonej osoby( inwestora). Członkowie konsorcjum dzielą się zadaniami , każdy wykonuje zadania we własnym imieniu i na własny rozrachunek. Obowiązuje umowa o powołaniu konsorcjum. Konglomerat – dość luźny związek kapitałowy różnorodnych przedsiębiorstw lub ich grup zorganizowanych głównie w formie koncernu. Specjalizacja poszczególnych podmiotów minimalizacja wpływu, zmian kierunkowych, większa szansa przetrwania kryzysu. Konsorcjum jest umownym związkiem całkowicie niezależnych przedsiębiorstw utworzonych w celu przeprowadzeniu, jednej większej operacji, jeżeli wymaga ona zaangażowania większego kapitału, którego nie może zgromadzić jedno przedsiębiorstwo. Zadanie, jakie konsorcjum ma do wykonania, są zazwyczaj wyraźnie określone rzeczowo oraz w czasie i po ich wykonaniu konsorcjum ulega likwidacji. Najczęściej spotyka się konsorcja bankowe, których celem jest finansowanie dużych przedsięwzięć gospodarczych lub wyemitowanie papierów wartościowych. Konglomerat-dość luźny związek kapitałowy różnorodnych przedsiębiorstw lub ich grup, wyspecjalizowane przedsiębiorstwa. 37.Holding jako forma koncentracji gospodarczej. Holding- forma koncentracji gospodarczej, polegającej na centralnej alokacji kapitału i zysków przez sprawowanie kontroli nad prawnie samodzielnymi podmiotami( z reguły spółki kapitałowe) Istnieją w tej formie : Spółka dominująca ( matka ) i spółki zależne ( córki, filialne). Charakterystyczne cechy to dominacja poprzez pakiet kontrolny akcji, powoływanie członków zarządu, wpływ na zarządzanie, strategia rozwoju, konsolidacja sprawozdań finansowych na gruncie ustawy o rachunkowości ( dwa bilansy, matki i córki). Kontrola poprzez Urząd Ochrony Konsumenta i Konkurencji. 38. Formy i metody prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Prywatyzacja jest to proces przejmowania praw własności majątku przedsiębiorstwa od państwa przez osoby prywatne (fizyczne, prawne ) I. Rezygnacja z własności jest formą, metodą jest : a) sprzedaż ; - pojedynczy nabywca, - społeczeństwo, - kierownictwo lub pracownicy, - grupa inwestorów. b) bezpłatne przekazanie; - pracownicy lub fundusz emerytalny, - użytkownicy lub konsultanci, - społeczeństwo, - pierwotny właściciel ( reprywatyzacja ) II. Powierzenie jest formą, metodą jest; - oddanie do odpłatnego użytkowania, - oddanie do nieodpłatnego użytkowania, III. Zastąpienie jest formą, metodą jest; - poprzez wycofanie się , - przez deregulację. 39. Cele prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. - stworzenie i umocnienie roli i znaczenia rynku kapitałowego w działalności przedsiębiorstwa - przywracanie równowagi budżetowej przez dochody ze sprzedaży przedsiębiorstw likwidację nierentownych przedsiębiorstw, wzrost wpływów z podatków, - zmniejszenie zadłużenia zagranicznego, - demonopolizacja przedsiębiorstw i utrwalania mechanizmów rynkowych, - pozyskanie kapitału zagranicznego. 40. Prywatyzacja a reprywatyzacja. Prywatyzacja jest częścią przekształceń własnościowych w gospodarce. Przekształcenia te przybierają formę prywatyzacji reprywatyzacji, komunalizacji. Prywatyzacja jest to proces przejmowania własności majątku przedsiębiorstwa przez osoby prywatne oraz wpływania przez nie na funkcjonowanie przedsiębiorstw państwowych. Reprywatyzacja polega na zwrocie tytułów własności mienia byłym właścicielom lub ich spadkobiercom. 41. Prywatyzacja a komercjalizacja przedsiębiorstw. Proces transformacji własności państwowej we własność niepaństwową osób prawnych lub fizycznych w drodze: - udostępnienia osobom trzecim akcji, udziałów w spółkach z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa, - udostępnienie osobom trzecim mienia przedsiębiorstwa, - sprzedaży przedsiębiorstwa. - Pierwszy etap polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, który jest jej właścicielem, drugim jest natomiast sprzedaż akcji przedsiębiorstwa, ten etap to prywatyzacja. W momencie przekształcenia fundusz przedsiębiorstwa i fundusz założycielski przechodzi na kapitał akcyjny i zapasowy. 42.Powiązanie konwersji wierzytelności z prywatyzacją przedsiębiorstw państwowych. Konwersja wierzytelności na akcje lub udziały była formą prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, która zrodziła się z konieczności rozwiązywania problemów ogromnego zadłużenia przedsiębiorstw i zatorów płatniczych. Polegała ona na przyznaniu wierzycielom prawa występowania z wnioskiem o zaspokojenie swoich wierzytelności przez ich zamianę na akcje lub udziały. Gdy dłużnikiem było przedsiębiorstwo państwowe, konieczne stało się przekształcenie tego przedsiębiorstwa w spółkę akcyjną lub z o.o. 43. Pięć faz dochodzenia do wyniku finansowego przedsiębiorstwa. - wynik finansowy ze sprzedaży, - wynik finansowy na działalności operacyjnej, - wynik finansowy na działalności gospodarczej, - wynik finansowy brutto, - wynik finansowy netto. Wynik finansowy to różnica między wartością sprzedaży wyrobów gotowych, towarów, usług, a kosztami własnymi sprzedanych wyrobów , materiałów, kosztami finansowymi. 44. Rodzaje wyników finansowych zawarte w rachunku zysków i strat. Rachunek zysków i strat jest dokumentem sporządzonym na podstawie zestawienia obrotów i sald kont syntetycznych, ich salda początkowe, obroty debetowe oraz salda końcowe. W rachunku zysków i strat ujmuje się : - przychody i koszty operacyjne - koszty działalności operacyjnej, - przychody ze sprzedaży, - zysk (strata ) ze sprzedaży - przychody finansowe, - koszty finansowe, - zysk na działalności finansowej, - zyski i straty nadzwyczajne, - zysk brutto, obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego, - zysk netto. ZYSK BRUTTO OBOWIĄZKOWE OBCIĄŻENIA WYNIKIEM FINANSOWYM - Podatek dochodowy od osób prywatnych i fizycznych - Inne obowiązkowe obciążenia ZYSK NETTO 45.Istota i znaczenie bilansu rachunku zakupów i strat oraz sprawozdania z przepływów środków pieniężnych Bilans jest dokumentem zawierającym statystyczne zestawienia na określony moment w ujęciu wartościowym stanu środków gospodarczych (aktywów) oraz źródeł finansowania (pochodzenia) z uwzględnieniem wyniku finansowego (zysku lub straty), czyli pasywów. Bilans jest fotografią majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania, gdyż pozwala rozpoznać składnik majątku przedsiębiorstwa oraz określić, kto jakiego rodzaju i w jakiej wartości ma prawo do jego majątku. Rozkład zysków i strat i tak jak bilans, dokumentem sporządzonym na podstawie zestawienia obrotów i sald kont księgowych przedsiębiorstwa, osiągnięty wynik finansowy jest rezultatem przychodów i poniesionych kosztów w danym okresie. Rachunek zysków i strat jest rozwinięciem wyniku bilansowego wskazującym na jego ekonomiczną strukturę. Stanowi konieczne dopełnienie bilansu, w którym znajdujemy tylko statystyczny zapis finansowy netto roku obrotowego. W rachunku zysków i strat ujmuje się oddzielnie; a) Przychody i koszty dotyczące sprzedaży produktów i towarów b) Pozostałe przychody i koszty c) Zyski nadzwyczajne i straty nadzwyczajne d) Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego Sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych jest częścią składową sprawozdania finansowego sporządzonego na dzień zamknięcia ksiąg, rachunkowych przez przedsiębiorstwa zobowiązane do okazywania rocznych sprawozdań finansowych. Rachunki przepływu środków pieniężnych pozwalających na analizę metod warunkujących zmiany zasobów i środków pieniężnych, pozostają do dyspozycji przedsiębiorstwa. Bilans nie zawiera wielu niezbędnych informacji do planowania i analizowania oraz kontrolowania pozycji finansowej przedsiębiorstwa, niedoskonałość bilansu oraz rachunku zysków i strat wskazuje na potrzebę sporządzenia sprawozdań z przepływu środków pieniężnych. 46.Ogólny układ bilansu Bilans jest dokumentem zawierającym statystyczne zestawienie na określony moment w ujęciu wartościowym stanu środków gospodarczych (aktywów) oraz środek jego finansowania (pochodzenia) z uwzględnieniem wyniku finansowego. Układ bilansu ma postać standardową. Aktywa Pasywa Majątek trwały Kapitał własny Rezerwy Majątek obrotowy Zobowiązania Rozliczenia między okresowe Rozliczenia między okresowe i przychody przyszłych okresów W bilansie przedsiębiorstwa aktywa i pasywa są zestawione w określonym porządku. 47. Omówić części składowe aktywów bilansu. Aktywa bilansu można zdefiniować jako zasób : 1. z którego przedsiębiorstwo otrzymuje korzyść ekonomiczną i nad którą ma kontrolę, 2. mający przydatność gospodarczą na której zawiera się możliwość jego sprzedaży. W skład aktywów bilansu wchodzą : a) majątek trwały , - środki trwałe - wartości niematerialne i prawne, - inwestycje, - finansowe składniki majątku trwałego, b) majątek obrotowy: - materiały, - produkty gotowe, - towary, - należności od odbiorców, środki pieniężne. 48. Omówić części składowe pasywów bilansu Źródła finansowania majątku są umieszczane w części pasywów bilansu i są to: a) kapitał własny: - kapitał udziałowy - kapitał zapasowy, b) kapitał obcy : - kredyty bankowe, - pożyczki, - zobowiązania wobec dostawców, - zobowiązania publiczno prawne, - zobowiązana z tytułu wynagrodzeń, - pozostałe zobowiązania - 49.Na czym polega pozioma i pionowa analiza bilansu. Ocena struktury majątkowo-kapitałowej opiera się przed wszystkim na danych bilansowych i z tego względu określana jest jako wstępna analiza bilansu. Obejmuje ona: - badanie struktury majątku ( aktywów), - struktury kapitałowej (pasywów), - badanie relacji zachodzących między strukturą majątku i struktura kapitału. Dwa pierwsze aspekty określane są popularnie mianem analizy pionowej bilansu: może być ona prowadzona w ujęciu statycznym i dynamicznym przy zastosowaniu wskaźników struktury i wskaźników dynamiki. Trzeci aspekt nazywany analizą poziomą bilansu uwzględnia współzależności między majątkiem i źródłami jego finansowania