Wyszukiwarka:
Artykuły > Wypracowania >

Dwa obrazy wsi w literaturze polskiego renesansu.

Sielanka - gatunek wywodzący się z literatury antycznej. Sielanki obejmują utwory związane z życiem rolników, rybaków, pasterzy lub myśliwych. Tradycyjna sielanka przedstawiała wyidealizowany obraz wsi oraz głosiła pochwalę życia wiejskiego. Sielanka realistyczna (antysielanka) ukazuje prawdziwe życie wsi . Sielanki mogą mieć różne formy: narracyjna (opisowa); dramatyczna (dialogowa); mieszana (opis z dialogiem). "Pieśń świętojańska o Sobótce" Jana Kochanowskiego wygłasza znamienną pochwałę życia wiejskiego: "Wsi spokojna, wsi wesoła, który głos twej chwale zdoła? Kto twe wczasy, kto pożytki
może wspomnieć zaraz wszytki?"
Człowiek żyje na wsi w sposób uczciwy, pobożnie i bezpiecznie dlatego, że trzyma się z dala od dworu, żeglugi i handlu. Praca na roli daje człowiekowi stałe i pewne utrzymanie i dostatek. Po pracy można tam odpocząć wesoło spędzając czas, śpiewając, zabawiając się zagadkami lub tańcząc. Przyroda jest dla mieszkańca wsi przyjazna i pożyteczna: może on bowiem upolować w lesie jakąś zwierzynę, łowić w rzece ryby, słuchać z upodobaniem śpiewu ptaków. Młodzież zaś uczy się tam szacunku wobec starszych i pielęgnowania cnoty. Bohaterami sielanki "Laura i Filon" Franciszka Karpińskiego jest para pasterzy - Laura i Filon, dwoje zakochanych w sobie młodych ludzi. Akcja rozgrywa się na wsi, na tle przyrody i wypełniona jest dialogami oraz monologami zakochanych. Ich wypowiedzi traktują głównie o sile ich uczucia i niepewnościach, tęsknotach oraz namiętnościach, które towarzyszą miłosnemu uniesieniu. Laura przybywa późnym wieczorem na miejsce spotkania, pod umówionym jaworem. Nie zastaje jednak swego kochanka na umówionym miejscu i z tego powodu zaczyna go podejrzewać o niewierność i związek z inną pasterką Dorydą. W rozpaczy rozbija o drzewo koszyk i targa różowy wieniec. W momencie szczytowego nasilenia żalu i gniewu dziewczyny, wybiega z pobliskich zarośli Filon i podbiega do Laury próbując ją uspokoić. Następuje miłosne wyznanie i zaklęcie, wzajemne deklaracje i przyrzeczenia miłości i wierności. Sielanka Karpińskiego ukazuje nie tylko same koleje losów bohaterów, ale także to co dzieje się w ich duszach, czyli uczucia i emocje. W sielance realistycznej (antysielance) Szymona Szymonowica "Żeńcy" autor przedstawia rzeczywiste stosunki panujące na wsi, na przykładzie zachowania Oluchny i Pietruchy pracujących w polu, w stosunku do pilnującego ich Starosty - ekonoma. Chłopka co innego śpiewa w obecności ekonoma, a co innego gdy ten ich nie słyszy. Sielanka "Żeńcy" jest obrazkiem pokazującym dzień powszedni pracujących w polu chłopów pańszczyźnianych. Wiejskie dziewczyny kosząc zboże rozmawiają o sprawach związanych z życiem na wsi narzekają na ciężką pracę, na swój beznadziejny los. Szymon Szymonowic ukazując trudne warunki życia chłopa pańszczyźnianego, znacznie odbiega w swoich utworach od obiegowego i idyllicznego wizerunku wsi polskiej, tworząc raczej antysielanki. Autor nie stroni od realistycznych pozbawionych złudzeń komentarzy i opisów wiejskiej codzienności, ukazuje jednocześnie świat, w którym prości ludzie starają się normalnie żyć, czuć i kochać.