Cyprian Kamil Norwid jako artysta słowa. W czym widzisz wyjątkowość jego poezji w epoce romantyzmu
|
|
|
|
Cyprian Kamil Norwid,
wyrastający w kręgu problematyki podejmowanej przez wielkich romantyków i
ukształtowany przez romantyczną wizję świata, starał się rozwiązywać je po
swojemu. Tworzył on własną kulturową wizję człowieka i własną interpretację
żywotnej problematyki życia narodu. Przeciwstawiał się więc jednostronności
polskiej literatury romantycznej, jej ideałom mesjanistycznym,
cierpiętniczym, ograniczaniu się niemalże wyłącznie do spraw walki
narodowowyzwoleńczej. Miał on świadomość kryzysu i zwrotu dokonującego się w
rozwoju literatury polskiej. W przeciwieństwie do szlachecko-ziemiańskiej
literatury romantycznej poezja Norwida związana jest z kulturą
przemysłowo-miejską. W literaturze polskiej był on pierwszym poetą
przeżywającym najsilniej problematykę moralną cywilizacji przemysłowej, był
rzecznikiem humanizmu, głosił kult pracy, geniuszu twórczego i męstwa. Cyprian
Kamil Norwid stworzył nowoczesną poetykę przemilczeń, oszczędności słowa,
aluzji, symbolu, paraboli i ironii. Słowo poetyckie traktował jako
wtajemniczenie we wszelką mądrość. Nowatorstwo i oryginalność jego poezji
uderza w każdym z wierszy. Ta poezja jest inna, dziwna, chropowata,
utrudniona - nawet na tle romantyzmu. Mimo to ma swój specyficzny urok,
piękno słów, siłę metafory. O wyjątkowości poezji tego artysty słowa świadczą
następujące jej cechy: -
metafory - mnogość skrótów myślowych, poeta "zagęszcza" znaczenia,
uwielbia zwroty dwu- i wieloznaczne, poszukuje przenośni jak najbardziej
treściwych. - Norwid
bardzo dba o wartość słowa - nie ma w jego poezji słów zbędnych. Przeciwnie,
jedno słowo niesie nieraz wiele znaczeń. -
neologizmy i własne znaczenia słów. Gdy nie wystarcza znaczeń i słów już
istniejących, poeta tworzy nowe np. dopokąd (zarazem dokąd i po co?). - teoria
przemilczeń i niedopowiedzeń. Poeta odkrył i wykorzystał fakt, że
przemilczenie, pusty wers, wielokropek - także mówią i mówią wiele. Stosuje
"wymowne milczenie", sugestie, urwane zdania. Przykładem może być
liryk "Jak...". - jego
poezja bogata jest w scenki, udramatyzowane sytuacje, które poeta relacjonuje
i które stają się przedmiotem dyskusji. - wymowa
rzeczy zwykłych, powszednich, waga szczegółu to ważna cecha poezji Norwida.
Kropelka, kwiat, guzik, łza - nabierają mocy, swoją wielkością stwarzają
bogatą jedność świata otaczającego człowieka. - często
stosowana ironia, parabola, aluzja i kontrast, które to techniki oddają
prawidła rządzące ludźmi, stosunki panujące w świecie ludzkim. -
unikanie tematów czysto patriotycznych. Zawartość jego poezji jest ogólnikowa
i ponadczasowa. W centrum filozoficznych rozważań znajduje się człowiek i
rzeczywistość, która go otacza. Poezja jest zbiorem poszukiwań moralnych,
walka ze złem, adresatem jej zaś człowiek aktywny, rozumujący. Trzeba zauważyć, ze "ponadnarodowość" poezji Norwida w na tle romantyzmu jest jej oryginalnym rysem. |
|
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach