Broniewski Władysław

Broniewski Władysław

• ur. 1897 • zm. 1962 • 

Władysław Broniewski (1897–1962) jako licealista związał się z ruchem strzeleckim – co w 1915 zaprowadziło go do Legionów

Piłsudskiego. Po ukończeniu I wojny rozpoczął w Warszawie studia, ale nie wytrwał na nich nawet roku – poszedł wojować w wojnie

polsko–bolszewickiej. Studiów nie ukończył. Radykalizowały się natomiast jego poglądy społeczne. Od socjalistycznych pozycji

PPS–u zwraca się ku ideom i organizacjom komunistycznym. Nigdy nie będąc członkiem partii komunistycznej, bierze udział w jej

działaniach. Po wybuchu II wojny poeta został we Lwowie aresztowany przez władze sowieckie. Od odbycia wyroku uratowało go

powstanie w ZSRR armii polskiej. Wraz z wojskami Andersa został ewakuowany na Bliski Wschód. Szybko jednak wrócił do Polski

budować „szklane domy” w skomunizowanej ojczyźnie. Przez nowe władze fetowany jako poeta rewolucyjny, najbardziej był znany z

wierszy panegirycznych chwalących Stalina i nowy ustrój. Rogata dusza poety, w gruncie rzeczy cygana, odzywała się czasem,

choćby w pochwale oficjalnie potępionego Gałczyńskiego, jednak Broniewski nie wytrzymywał napięcia i pił coraz więcej.

Pradoksalnie łączył nieustanny bunt i lizusostwo wobec władz komunistycznych. Optymizm poety załamywał się. Przyczyniło się do

tego zarówno publiczne ujawnienie zbrodni partii, z którą współdziałał, jak i tragedia osobista – śmierć ukochanej córki Joanny.

Jakkolwiek historia zadrwiła sobie z nadziei poety, o czym wiedział już w więzieniu sowieckim, w wierszach zapisał siłę swoich pasji i

zaangażowań. Nie została ona przytłumiona nawet przez manipulacje propagandy komunistycznej i panegiryczną twórczość samego

poety. Odczytywał to bezbłędnie z jego wierszy dawny przyjaciel Kazimierz Wierzyński, autor świetnego wiersza Na śmierć

Broniewskiego:

   Umarł mi ex–przyjaciel,

   Zadziorny, niemądry, wrogi.

   A jednak?

   Przeszedł tu wszystko,

   Ex–szaławiła i zawadiaka.

   Dotarł do sedna.

   Polska bez niego potoczy się dalej,

   On wciąż będzie krzyczał:

   Ale jaka?

   I to nas pojedna.

Do ważniejszych tomów Broniewskiego należą: Wiatraki (1925), Trzy salwy (1925, razem z S.R. Standem i W. Wandurskim), Dymy

nad miastem (1927), poemat Komuna Paryska (1928), Troska i pieśń (1932), Krzyk ostateczny (1938), Bagnet na broń (1943),

Drzewo rozpaczające (1945), Nadzieja (1951), Mazowsze i inne wiersze (1952), Anka (1956).