"Bogurodzica" - najstarsza pieśń polska, jej znaczenie dla kultury polskiej
|
|
|
|
Tekst: Bogurodzica
dziewica, Bogiem sławiena Maryja! U twego Syna Gospodzina matko zwolena,
Maryja! Zyszczy nam, spuści nam. Kyrieleison. Twego dziela Krzciciela,
Bożycze, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A
dać raczy, jegoż prosimy: A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski
przebyt. Kyrieleison. Jak
pozwalają sądzić najnowsze ustalenia językoznawcze "Bogurodzica"
pochodzi z okresu początków panowania Władysława Jagiełły (XIII/XIV). Jest to
najstarsza pieśń polska (otwiera "Statut polski" z 1506 r. Jana
Łaskiego) wzorowana jest na hymnach grecko-bizantyjskich, o czym świadczy
choćby sam wyraz 'Bogurodzica' , który jest wiernym tłumaczeniem greckiego
'Theotokos'. Za czasów pierwszych Jagiellonów była hymnem dynastycznym, choć
początkowo była jedynie pieśnią religijną (maryjną). Jak twierdzą ówczesne
świadectwa rycerstwo polskie traktowało ją także jako pieśń bojową (była
śpiewana pod Grunwaldem i Warną). "Bogurodzica"
składa się z dwóch zwrotek. Pierwsza skierowana jest bezpośrednio do Matki
Boskiej z prośbą o wstawiennictwo u Syna, a druga do Syna Bożego. Utwór ten
ma istotne znaczenie dla badania rozwoju języka, poezji i samej kultury
polskiej. Kultura :
Pieśń
zawiera błagania o "zbożny pobyt" na ziemi i "rajski
przebyt" po śmierci, tak więc można wywnioskować, że kultura
chrześcijańska była w Polsce wysoko rozwinięta i odgrywała w życiu ludzi
ogromne znaczenie. Język: Archaizmy:
-leksykalne
(zaimki anaforyczne : jąż, jegoż ) -fonetyczne
(formy : sławiena, zwolena [bez przegłosu] ; różnica w głosowni słowa
Krzciciel [Chrzciciel]) -słowotwórcze
(patronimik Bożyc [syn Boga]) -fleksyjne
(celownik w formie dopełniacza oraz mianownik w formie wołacza : Bogurodzica
; inaczej też wyglądała 2 os. l.poj. trybu rozkaz.: zyszczy, spuści, raczy) -składniowe
(składnia narzędnikowa :Bogiem sławiena [sławiona przez Boga]) -językowe
(znaczeniowe dziela - dla Bożyc - syn Boży zbożny - dostatni zwolena -
wybrana jąż - którą jegoż - o co) Poezja: Dostrzegamy dążność do nadania tekstowi kształtu artystycznego. Pieśń należy do nurtu poezji melicznej, czyli przystosowanej do wykonywania przy akompaniamencie muzyki. Obok rymów zamykających wers (rymy parzyste) pojawiają się także rymy śródwersowe (Bogurodzica - Dziewica, dziela - Krzciciela). |
|
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach