Wyszukiwarka:

Wszędzie ------------------ Artykuły Newsy Informacje Linki Pliki

Biznes plan jako narzędzie zarządzania w przedsiębiorstwie 1. WPROWADZENIE Planowanie, jako jedna z najbardziej istotnych funkcji zarządzania, powinna stać się narzędziem aktywnego sterowania procesami zachodzącymi w przedsiębiorstwie. Założenie i rozwój przedsiębiorstwa wymaga planowania, zwłaszcza gdy w grę wchodzi poważne przedsięwzięcie o podwyższonym stopniu ryzyka. Aby zwiększyć szanse wygranej należy starannie przygotować plan działalności gospodarczej. Przedsiębiorstwa opracowują biznes plan, w którym określają cele jakie chcą osiągnąć, strategię swego działania oraz ramy czasowe, w jakich cele te powinny być osiągnięte. W warunkach gospodarki rynkowej biznes plan jest kluczowym narzędziem w zarządzaniu firmą oraz argumentem trafiającym do przekonania przyszłym kredytodawcą. W krajach Europy Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych ludzie posiadający nowe pomysły na działalność gospodarczą, lecz nie dysponujący wystarczającym kapitałem niezbędnym do ich realizacji, na własną rękę poszukują sponsorów, udziałowców lub kredytów bankowych, a ich jedynym atutem staje się biznes plan. Warunkiem jego akceptacji jest wiarygodność i merytoryczność przedstawionego pomysłu. Składa się na to: rzeczywistość idei pomysłu, konkurencyjność w stosunku do istniejących rozwiązań, sposób realizacji, suma potrzebnego kapitału, okres wdrożenia oraz horyzont czasowy spodziewanych zysków. W ten sposób idea działalności gospodarczej wyrażona w biznes planie staje się dla wielu przedsiębiorczych ludzi nie posiadających kapitału podstawą do założenia własnej firmy. Tak rozpoczynało swoją karierę wielu dzisiejszych właścicieli dużych przedsiębiorstw przynoszących milionowe zyski. Podobny sposób realizowania "marzeń" o własnej działalności gospodarczej, firmie zaczyna pojawiać się również w Polsce, gdzie wiele banków, fundacji czy osób prywatnych jest w stanie udzielić przyszłemu przedsiębiorcy odpowiednich gwarancji finansowych - pod warunkiem jednak maksymalnego ograniczenia własnego ryzyka. A o tym, że ryzyko jest niewielkie, najłatwiej może ich przekonać dobrze opracowany i przygotowany biznes plan. 2. DEFINICJA I ISTOTA BIZNES PLANU Biznes plan - plan gospodarczy, plan prowadzenia interesów, plan przedsięwzięć - tak w języku polskim można wyrazić istotę coraz bardziej popularnego u nas terminu angielskiego " business plan ". Znajduje on zastosowanie zarówno w różnych sferach działalności biznesowej, jak i w różnych okresach czy fazach rozwoju firmy, przedsiębiorstwa, czy organizacji. Biznes plan - jest zestawieniem dokumentów - analiz i programów, w których na podstawie oćeny aktualnej sytuacji finansowej oraz danych historycznyćh zawarta jest projekcja celów firmy i sposobów ich osiągania przy wszystkich istniejących uwarunkowaniach natury inansowej, rynkowej, marketingowej, organizacyjnej, kadrowej, technologicznej itp. Jest przewodnikiem dla działań strategicznych i operacyjnych firmy oraz pozwala zidentyfikować słabe i silne strony działalności gospodarczej. Obejmuje działalność bieżącą przedsiębiorstwa oraz okres od trzech do pięciu lat. Biznes plan jest planem menedżerów, określającym ich zdolność do podejmowania skutecznych działań zmierzających do trwałego usytuowania się na rynku, czyli finansowo efektywnego połączenia okazji rynkowych z możliwościami firmy. Zadaniem kadry kierowniczej jest stworzenie realnej wizji sukcesu rynkowego firmy. Biznes plan jest dobrym wzorem dla opracowania wszelkich planów, ponieważ cele, środki, zasoby, strategia i rezultaty przedsięwzięcia muszą być tak przedstawione, aby wykazać kompetencje i umiejętności przedsiębiorcze oraz wzbudzić zaufanie, niezbędne dla uzyskania kredytu lub zwiększenia kapitału firmy. Biznes plan jest jedną z nowoczesnych technik zarządzania, stanowiących wstępny warunek odnoszenia sukcesów na rynku. Sukcesów nie zapewniająjuż ani łatwo nadarzające się okazje, ani też sama intuicja przedsiębiorcy lub menedżera, nie osiąga się sukcesów bez wiedzy o rynku oraz umiejętności przewidywania i planowania. Biznes plan jest zestawieniem dokumentów, które powinny określać: - miejsce firmy w otoczeniu gospodarczym, - cele firmy (przedsięwzięcia), - sposoby i środki zmierzające do ich osiągnięcia w określonym czasie. Każda firma działająca w gospodarce rynkowej funkcjonuje w określonym otoczeniu gospodarczym. Składają się na nie inne firmy (dostawcy materiałów, odbiorcy produktów lub usług, konkurenci), banki udzielające kredytów, agendy państwowe lub międzynarodowe, które wspierają rozwój przedsiębiorczości oraz osoby fizyczne ze swoimi potrzebami, dochodami, upodobaniami itp. W otoczeniu firmy nieustannie zachodzą zmiany, będące wyrazem ewolucji zachowania wszystkich funkcjonujących na rynku podmiotów gospodarczych oraz fluktuacji kursów walut, cen wywozowych i przywozowych, podatków itp. Miejsce firmy w otoczeniu gospodarczym wyznaczają : - branża, w której ona działa, - rynek, na którym sprzedaje produkty (czy usługi), - ceny, - jakość, - technologia produkcji, - dynamika sprzedaży, - osiągane wyniki finansowe. Podstawowym celem większości firm jest : - zwiększenie własnej konkurencyjności, - zwiększenie udziału w rynku, - zwiększenie rozmiarów sprzedaży i zysku, - poprawa rentowności. Wszystkie te cele można osiągnąć przez : - wprowadzenie nowych produktów (usług) na rynek, - poprawę jakości, - obniżkę cen, - udoskonalenie lub wprowadzenie nowych technologii, - zdobycie nowych rynków, - rozwinięcie reklamy, promocji i dystrybucji, - doskonalenie systemu zarządzania. Określając cele firmy oraz sposoby i środki zmierzające do ich osiągnięcia w określonym czasie, biznes plan powinien szczegółowo wskazywać, jak ma postępować kierownictwo, aby osiągnąć sukces. Do zadań biznes planu należy : - ocena mocnych i słabych stron przedsięwzięcia, - określenie kosztów, - określenie potrzebnych środków finansowych, - wybór strategii działania, - określenie koncepcji rozwoju, - ocena branży, - ocena rynku i konkurencji, - oszacowanie ryzyka, - poszukiwanie partnerów do współpracy i środków finansowych. Istotą biznes planu jest przede wszystkim określenie celów, a następnie ustalenie sposobów, metod i środków osiągnięcia założonych celów. Spośród wielu możliwości należy wybrać tą, która w najbardziej optymalny sposób zrealizuje cel. Biznes plan jest tym niezbędniejszym, im zamierzenia bardziej skomplikowane i długodystansowe, im więcej czynników wewnętrznych z otoczenia oddziaływuje na daną firmę. Na świecie tylko te przedsiębiorstwa odnoszą sukcesy rynkowe, które dobrze planują swoją działalność, zwiększając efektywność, skuteczność i jakość działania. 3. OPRACOWANIE BIZNES PLANU Umiejętność sporządzania poprawnego pod względem formy i treści biznes planu nie jest powszechna i wielu polskim przedsiębiorcom sprawia duże trudności. Opracowany biznes plan (będący planem strategicznym) musi być stale uaktualniany, zwłaszcza pod wpływem zmieniających się trendów rynkowych. Uaktualnianie powinno być dokonane przynajmniej raz w roku, w okresie poprzedzającym proces budżetowania. Opracowując biznes plan naIeży przestrzegać szeregu praktycznych zaleceń oraz specyficznych dla niego form. Opracowanie biznes planu jest to proces, który wymaga cyklicznej weryfikacji celów, metod, zadań i potrzeb przedsigbiorstwa. Przygotowanie planu właściwie nigdy się nie kończy. Formalnie przedsiębiorstwo może pisać plan raz w roku, ale kontrolować go i uaktualniać powinno znacznie częściej, kwartalnie lub nawet miesięcznie. Często potencjalni inwestorzy żądają uaktualnioną wersję planu. W życiu każdej organizacji są takie szczególne momenty, w których sporządzenie biznes planu staje się koniecznością , a zwłaszcza : - przed założeniem nowego przedsiębiorstwa, - podczas łączenia przedsiębiorstw, - w celu uzyskania zewnętrznych środków na finansowanie swojej działalności lub ryzykownych przedsięwzięć, - w krytycznym okresie ( np.: zmiana formy własności , zmiana profilu działalności , ukierunkowanie na nowe rynki , duże inwestycje ). Sporządzając biznes plan kierowany do zewnętrznego adresata należy pamiętać, że czytać go będzie ktoś, kogo należy przekonać, iż przedmiot tego opracowania jest realny i korzystny, a ulokowanie w nim własnego kapitału jest opłacalne i bezpieczne. Nie jest to równoznaczne ze sporządzeniem biznes planu " pod jego odbiorcę", lecz wskazuje na konieczność rzetelności, maksymalnego obiektywizmu i realizmu w opisaniu zamierzenia, przedstawieniu chłonności rynku, stopnia prawdopodobieństwa uzyskania akceptacji nabywców nowego produktu lub usługi, zagrożenia ze strony konkurencji oraz działań, które zniwelują to zagrożenie, umożliwią uzyskanie przewagi konkurencyjnej i osiągnięcia zapIanowanej wysokości sprzedaży w pełnym cyklu obiegu produktu na rynku. Opracowanie biznes planu zmusza do szerszej analizy i zastanowienia się nad wieloma powiązanymi aspektami biznesu, pozwala zatem na weryfikowanie i udoskonalanie pomysłów. Należy dodać, że brak biznes planu w danym przedsiębiorstwie nie oznacza, iż nie stosuje ono żadnej strategii, choć w większości przypadków tak właśnie jest. Pierwszych bogatych doświadczeń w zakresie opracowywania biznes planów dostarczyły programy prywatyzacyjne. Wymagania Ministerstwa Przekształceń Własnościowych i odpowiednich instancji wojewodów, reprezentujących Skarb Państwa, spowodowały mobilizację w tym zakresie zarówno firm konsultingowych, jak i zarządów prywatyzowanych przedsiębiorstw. Druga sferą zastosowania planów biznesowych stała się sfera bankowa, starająca się nadążyć za dynamicznym rozwojem odradzającej się przedsiębiorczości prywatnej, dla której pierwszą potrzebą było pozyskanie kapitału. Warunkiem (niekiedy jedynym) uzyskania kredytu bankowego stało się przedstawienie biznes planu. Wreszcie trzecią , najskromniejszą sferą, jest wykorzystanie ich dla własnych, wewnętrznych potrzeb przedsiębiorcy - właściciela lub zarządzającego firmą. Można przypuszczać, że pewna niechęć lub brak przekonania do biznes planów tworzonych dla wewnętrznych potrzeb firmy wynika z nieporozumień, jakie narosły wokół planów wykorzystywanych w dwóch pierwszych sferach. Dla opracowania biznes planu konieczne jest posiadanie zasobu konkretnych informacji. Aby je zdobyć trzeba z reguły przeprowadzić wiele badań i analiz zróżnicowanych ze względu na rodzaj planowanego przedsięwzięcia. Należy też uwzględnić fakt, czy firma już istnieje na rynku, czy dopiero ma powstać. W przypadku firmy już istniejącej do najważniejszych badań zaliczamy : 1. analizy dotychczasowej działalności firmy, czyli: - analizę potencjału produkcyjnego, - analizę finansow, - analizę zarządzania, 2. analizę branży, w której firma działa, 3. analizę rynku, 4. analizę konkurencji. W przypadku dopiero powstającej firmy lub przedsięwzięcia, obok trzech ostatnich punktów, najważniejsza jest analiza finansowa planowanych działań. Analiza potencjału produkcyjnego, analiza finansowa oraz zarządzania umożliwiają poznanie mocnych i słabych stron firmy. Natomiast analiza branży, rynku i konkurencji pozwala na szczegółowe poznanie otoczenia, w jakim firma funkcjonuje (będzie funkcjonować w przyszłości) lub w jakim będzie realizowane przedsięwzięcie inwestycyjne. Daje to możliwość oszacowania szans i zagrożeń firmy (przedsięwzięcia). Znajomość mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń umożliwia kierownictwu firmy : - określenie celów, - wyznaczenie zadań zmierzających do osiągnięcia celów, - wybór działań umożliwiających realizację zadań. Owe badania i analizy powinny dostarczyć niezbędnych informacji do opracowania planu strategicznego firmy (przedsięwzięcia), który jest podstawą opracowania biznes planu. Dobrze opracowany biznes plan można porównać do biletu wizytowego, otwierającego dostęp do nowych środków finansowych. Przedsiębiorca musi w nim zaprezentować swój pomysł, znajomość rynku (potrzeby nabywców i sposoby dotarcia do nich) oraz przewagę nad konkurencją. Potencjalny inwestor szuka natomiast w przedstawionym mu biznes planie przede wszystkim zabezpieczenia swoich pieniędzy oraz pewności, że odzyska je wraz z odsetkami. 4. FUNKCJE BIZNES PLANU W dobie głębokiej restrukturyzacji i przemian własnościowych w gospodarce polskiej poszerza się zakres stosowania biznes planu, np.: podczas procesu prywatyzacji, którego pierwszym etapem jest utworzenie jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, przed przejściem do drugiego, zasadniczego etapu polegającego na udostępnieniu akcji, wymagana jest analiza ekonomiczno - finansowa i prawna przedsiębiorstwa (spółki) prowadząca do wyceny jego majątku oraz restrukturyzacji. Zwykle w takiej sytuacji tworzy się plany restrukturyzacyjne, których istotnym elementem jest pięcioletni biznes plan, jako wyraz finansowych implikacji strategii przedsiębiorstwa uwzględniający wszystkie jego uwarunkowania i przyszłe potrzeby. Wynikają z tego dwie główne funkcje, jakie ma do spełnienia biznes plan. 4.1. FUNKCJA WEWNĘTRZNA Pełniąc funkcję wewnętrzną biznes plan wykorzystywany jest jako wewnętrzny dokument planistyczny, niezbędny do zarządzania przedsiębiorstwem. Umożliwia on zarządowi zorganizowane planowanie rozwoju przedsiębiorstwa i przewidywanie wszelkich zmian w przyszłości. Zarząd firmy po szczegółowym przemyśleniu swoich założeń oraz ustaleniu misji i celów, powinien określić poziom oczekiwań, z którymi w przyszłości będzie można porównywać osiągane wyniki oraz dobrać wskaźniki służące do pomiaru i kontroli stopnia ich realizacji. Podczas przygotowania biznes planu należy uwzględnić warunki niezbędne do osiągnięcia zamierzonych celów, takich jak np.: zwiększenie efektywności zarządzania, zaangażowanie wykwalifikowanej siły roboczej, rozwijanie rynku, unowocześnianie środków produkcyjnych, zmianę asortymentu produkcji oraz pozyskiwanie środków finansowych. 4.2. FUNKCJA ZEWNĘTRZNA Pełniąc funkcję zewnętrzną biznes plan ma podstawowe znaczenie dla uatrakcyjnienia przedsiębiorstwa w oczach potencjalnych inwestorów oraz przyciągania z zewnątrz środków potrzebnych w firmie na sfinansowanie jej przedsięwzięć. Zewnętrzna funkcja sprowadza się do zachęcania potencjalnych kredytodawców lub akcjonariuszy do zainwestowania w przedsiębiorstwo swoich pieniędzy. Większość inwestorów nie lokuje kapitałów w przedsiębiorstwie jeżeli nie zobaczy planu jego działania. Plan ukazujący pozytywny obraz firmy, prezentujący ścisłe informacje na sukces gospodarczy staje się gwarantem zabezpieczającym inwestowany kapitał. Dla zewnętrznych inwestorów plan musi podkreślać siłę przedsiębiorstwa, ukazywać jego mocne strony, przedstawiać stan bieżący i potrzeby, przyszłe perspektywy i zamierzenia oraz realistycznie ukazywać trudności i sposoby ich pokonywania. Praktyka wskazuje, że podział ten ma jedynie znaczenie teoretyczne, ponieważ właściwie skonstruowany biznes plan spełnia obie funkcje jednocześnie. Biznes plan powinien odgrywać w przedsiębiorstwie rolę organizującą jego funkcjonowanie w okresie objętym planem, czyli zawierać wszystkie te elementy, których analiza ukaże przedsiębiorstwo jako organizację mogącą sprawnie funkcjonować w przyszłości. 5. RODZAJE BIZNES PLANÓW Biznes plan - to plan prowadzenia interesów firmy. Tak ogólne określenie biznes planu oznacza, iż można wyodrębnić kilka jego rodzajów. Dokładność i obszerność biznes planu zależy od wielkości oraz rodzaju przedsięwzięcia. Duże przedsięwzięcia wymagają bardzo szczegółowych biznes pIanów, wykonywanych przez profesjonalistów lub pod ich kierunkiem. Dla niewielkich działań wystarczające są biznes plany, sporządzone przez osoby, które będą je realizować, tzw. mini ¬biznes plany. Są one przydatne i wystarczające dla przedsiębiorcy, który dysponując pomysłem na biznes, zamierza go zrealizować za pomocą własnych zasobów, ale nie jest pewien czy zaangażowane pieniądze oraz włożony wysiłek przyniosą mu oczekiwane rezultaty. Mini - biznes planem może się też zadowolić mała firma w fazie wchodzenia na rynek i w fazie pierwszej stabilizacji. Im bardziej jednak postępuje rozwój firmy, a także, im bardziej rosną rozmiary firmy, tym bardziej rosną wymagania wobec biznes planu. Rosną one także wraz ze wzrostem kwot pojawiających się w zestawieniach finansowych, banki wymagają bowiem obecnie przedłożenia biznes planów powyżej określonych kwot przewidywanych do sfinansowania. Biznes plan staje się więc coraz bardziej złożony, musi bowiem obejmować wszystkie współzależności mające wpływ na powodzenie firmy i przechodzi w kompleksowy biznes plan. Plan ten musi zatem prezentować samą firmę, jej status organizacyjno - prawny i charakter biznesu (misję), warunki działania na rynku, produkt i techniczne warunki jego wytwarzania, posiadane i dostępne zasoby finansowe, zasoby ludzkie (w tym szczególnie menedżerskie) i inne okoliczności stanowiące silne i słabe strony firmy. Nie można też zapomnieć o wycinkowych biznes planach. W odróżnieniu od kompleksowych biznes planów, plany wycinkowe dotyczą zwykle pojedynczych projektów, produktów, kontraktów handlowych i tym podobnych przedsięwzięć, które dotyczą często wydzielonych jednostek organizacyjnych lub wydzielonych okresów czasu. Mają one jednak znaczący wpływ na efektywność firmy, która ze swej strony stwarza odpowiednie ramy, warunki i gwarancje dla powodzenia takiego wycinkowe przedsięwzięcia. Szczególnego znaczenia nabierają biznes plany opracowywane w okresach kryzysowych. Gwałtowny spadek sprzedaży, pogarszające się wyniki finansowe, pojawienie się nowego konkurencyjnego produktu na rynku, utrata posiadanych rynków, kryzys personalny w zarządzie, to tylko niektóre z wielu możliwych sytuacji kryzysowych, zmuszających firmę do przemyślenia i opracowania nowych strategii działania. 6. SCHEMAT BIZNES PLANU W odróżnieniu od dotychczasowych planów działalności gospodarczej przedsiębiorstw, składających się z szeregu tabel, biznes plan ma formę opisową , ewentualnie tabele stanowią załączniki do planu. Całość obejmuje stan aktualny, analizę dotychczasowej działalności i warunków działania oraz założenia planowe. Biznes plan powinien być jasny, dobrze zredagowany językiem fachowym, stanowczym , ale zrozumiałym dla czytelników, stylem interesującym i entuzjastycznym, ale nie zupełnie przemilczając słabe strony. Biznes plan powinien być poprawny pod względem graficznym, ortograficznym, gramatycznym i zgodny z zasadami interpunkcji. Dobrze napisany biznes plan, to dokument zwięzły i konkretny, napisany na 30-50 stronach. Biznes plan nie może ujawniać poufnych informacji, które mogłyby osłabić konkurencyjną pozycje przedsiębiorstwa. Powinien on być spójnym dokumentem, a zawarte w nim dane i informacje muszą być realne oraz tak podane, aby wspierały się wzajemnie. Typowy układ i zakres treści biznes planu dla każdego przedsięwzięcia powinien być następujący : 1. Podsumowanie wykonawcze. 2. Krótka historia firmy. 3. Produkt. 4. Rynki, klienci, marketing. 5. Kadry, personel, zarządzanie. 6. Proces produkcyjny. 7. Finanse. 8.Czynniki ryzyka. 9. Harmonogramy. 10. Załączniki. Podsumowanie wykonawcze Tę część opracowania należy przygotować po opracowaniu całości biznes planu. Powinna ona na 2 - 3 stronach zawierać istotę całego przedsięwzięcia. Musi także przedstawić najważniejsze założenia i aspekty biznes planu oraz przekonywująco zobrazować spodziewane sukcesy. Historia firmy Musi zawierać informacje o założeniu przedsiębiorstwa, jego nazwę, adres, rodzaj prowadzonej działalności, formę organizacyjno - prawną oraz informacje o kierownictwie. Należy zaznaczyć także aktualny rozwój przedsiębiorstwa oraz opisać bazę materialną i kapitałową . Produkt Jego charakterystyka powinna przedstawiać : - precyzyjny opis (głównie z punktu widzenia rodzaju potrzeby, jaką ma zaspokoić), - korzyści, jakie zapewnia konsumentowi, - rynkowy cykl życia produktu (usługi), - plan rozwoju skali produkcji, - zyskowność. Rynki, klienci, marketing Ta część biznes planu musi : - charakteryzować rynki zbytu i ich przyszły rozwój, - określać luki (nisze) rynkowe, które produkt ma zapełniać, - charakteryzować konsumentów i ich potrzeby, - przedstawiać zamierzoną politykę sprzedaży i posprzedaży (system gwarancji i napraw, obsługa eksploatacyjna), - charakteryzować politykę promocji cen i dystrybucji, - określać koszty marketingu. Kierownictwo, personel Jest to miejsce na prezentację wiedzy i osiagnięć zawodowych głównych liderów (współzałożycieli i kierownictwa) firmy, niezbędnych umiejętności pozostałych pracowników oraz sposobów ich pozyskiwania. Należy także przedstawić tu politykę personalna firmy, a zwłaszcza jej część dotycz,ca rekrutacji i szkolenia pracowników oraz politykę płac. Proces produkcyjny W tej części opracowania konieczne jest omówienie procesu wytwarzania produktu - wraz z zamierzonymi zmianami technologicznymi, urzadzeń produkcyjnych, wymaganych materiałów i surowców, zdolności produkcyjnej (obecnej i przyszłej), rozmiarów produkcji i odpadów oraz metod ich kontroli, a także procedury kontroli jakości. Finanse Jest to kluczowy element biznes planu i zazwyczaj stanowi punkt startu do jego przygotowania. Intencje sporzadzajacych ten dokument wyrażaja się w kategoriach finansowych. Powinno się zawrzeć tu informację na temat : - wielkości i struktury kosztów przedsięwzięcia, - cen, - wielkości i struktury sprzedaży, - wielkości zysku przed i po opodatkowaniu, - podziału zysku, - rachunku wyników, - rachunku przepływów finansowych (cash flow), - bilansu, - planowanych wydatków inwestycyjnych i sposobów ich finansowania. Jeżeli firma już działa, informacje powinny dotyczyć co najmniej dwóch ostatnich lat. Konieczne jest również opracowanie prognozy przynajmniej na trzy lata. Jeżeli przedsięwzięcie ma duży ciężar gatunkowy i angażuje znaczne zasoby, niezbędne jest przedstawienie prognozy nawet pięcioletniej. W przypadku nowych przedsięwzięć można przedstawić wyłacznie prognozę. Przedstawione informacje umożliwiaja : - ocenę wielkości majatku przedsiębiorstwa, jego struktury oraz źródeł pokrycia, - wielkości kapitałów i ich struktury, - siły finansowej przedsiębiorstwa, czyli jego zdolności do generowania zysków, - rentowności przedsiębiorstwa, jego płynności finansowej i wypłacalności. Ocena taka jest niezwykle ważna dla banków przy rozpatrywaniu wniosków kredytowych. W tej części biznes planu należy jednocześnie wskazać: - rozmiary i termin niezbędnego wsparcia finansowego, - wpływ, jaki na zyski wywrze zewnętrzne wsparcie finansowe, - sposób i okres, po upływie którego planowane zamierzenie zapewni opłacalny zwrot zaciągniętej pożyczki. Czynniki ryzyka, możliwości i zagrożenia Ta część odsłania wszystkie możliwe do przewidzenia czynniki ryzyka, związanie z przedsięwzięciem. Wyeksponowanie ich zwiększa zaufanie potencjalnych partnerów zewnętrznych. Dlatego też bez obawy wyliczamy zagrożenia w każdej z części biznes planu. Nie zaniedbajmy przy tym wyjaśnienia, jakie niezbędne kroki zamierzamy podjąć w celu minimalizacji ryzyka. Harmonogramy Jest to zwieńczenie celów, zadań, środków i metod realizacji biznes planu. Powinno prezentować zamierzenia, które zapewnią osiąganie planowanych celów na osi czasu. Dotyczy to zwłaszcza rozwoju zdolności produkcyjnej, sprzedaży, kształtowania się kosztów, zysków, inwestycji oraz spłaty zadłużenia. Załączniki Typowymi załącznikami do biznes planu są : - dokładne wyniki i metody badań rynkowych (np. ankieta), - szczegółowe rozwiązania procesu technologicznego, - schematy organizacyjne, - przebieg kariery zawodowej i osiągnięcia naczelnej kadry kierowniczej, - istotne parametry produktu (usługi), patenty, wzory użytkowe, - rachunki zysków i strat, - bilanse, - rachunki przepływów finansowych (cash flow), - główne rozwiązania w zakresie rachunkowości, - referencje osób (instytucji) trzecich, jeżeli są możliwe do pozyskania. Można załączyć wiele innych dokumentów w zależności od zainteresowania czytelników. Można też dodatkowe informacje uzupełnić na życzenie poszczególnych inwestorów. Nie istnieje jedyna, właściwa forma biznes planu. Jego koncepcja, zawartość i układ zależą od autora (zespołu autorów), wymagań odbiorcy wewnętrznego lub zewnętrznego, a także od specyfiki i indywidualnego charakteru oraz potrzeb danego biznesu. 7. PODSUMOWANIE Zastosowanie biznes planu w zarządzaniu przedsiębiorstwem przynosi bardzo istotne korzyści. Biznes plan można uznać za jeden z podstawowych instrumentów zarządzania przedsiębiorstwem, niezależnie czy podstawowe decyzje podejmowane są w procesie sformalizowanym, czy też nie. Opracowanie określonego biznes planu skłania zarząd firmy do szerokiej, kompleksowej i systematycznej analizy zasobów firmy oraz otoczenia. Biznes plan może prezentować przedsięwzięcia powstałe w formalnym procesie bądź też w wyniku nieformaInych działań. Może on być opracowany przez zespół pracowników danej firmy, ale najczęściej jest opracowywany przez zespół wyspecjalizowanej firmy konsultingowej, ewentualnie przez zespół pracowników z udziałem ekspertów z zewnątrz, czy z podzleceniami na niektóre analizy (np.: analiza konkurencji). Wiele biznes planów opracowywanych dla polskich przedsiębiorstw ma istotne niedociągnięcia. Bardzo często analiza, na podstawie której określono strategię rozwoju, jest niepełna : nie zawiera dostatecznego rozeznania istniejącej konkurencji oraz potencjalnej, nie zawiera dostatecznego rozeznania rynku (rozmiarów popytu, tendencji zmian, segmentów rynku, odbiorców), polityki gospodarczej oraz innych składników otoczenia. Niska jakość tych planów wynika głównie z faktu, iż nie są one opracowywane przez kompetentne, odpowiednio dobrane, zorganizowane i umotywowane zespoły. Dobrze opracowany biznes plan powinien udzielać odpowiedzi na następujące pytania : 1 . Co jest celem firmy ? 2. Gdzie ona jest (lub będzie) zlokalizowana ? 3. Jak będzie przebiegał proces wytwarzania produktów (czy świadczenia usług) ? 4. Kiedy firma zacznie przynosić zyski ? 5. Dlaczego ma szanse przynieść sukces ? 6. Jaka jest opłacalność (zyskowność) przedsięwzięcia ? 7. Jakie jest ryzyko związane z jego realizacją ? 8.Kto będzie ponosił personalną odpowiedzialność za osiągnięcie celów i podstawowych zadań ? Nie istnieje nic takiego, jak "uniwersalny" biznes plan, nie ma żadnego obowiązującego standardu. Są tylko ogólne zasady i reguły określające jego części, strukturę i zawartość - reszta to wiedza i sztuka robienia dobrych interesów, efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem i umiejętność przekonywania o tym zainteresowanych współuczestników. LITERATURA : 1. Tadeusz Sztucki "Marketing. Sposób myślenia. System działania", Agencja Wydawnicza "Placet" Warszawa1994r. 2. Lucyna Kowalczyk " Abecadło biznes planu”, " Businessman " Nr 2 / luty 1994 r. 3. Jan Targalski " Biznes plan narzędziem przedsiębiorczości ", " Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw " Nr 3 / 95 4. Marian Pietraszewski " Planowanie działalności gospodarczej. Biznes plan ", Wydawnictwo eMPik , Poznań 1992 r. 5. Zdzisław Pierścionek "Efekty i zagrożenia opracowania i zastosowania biznes - planu ", " Przeglad organizacji " Nr 3 / 95