BOGURODZICA JAKO ZABYTEK KULTURY POLSKIEJ

"Bogurodzica" jest najstarsza znaną polską pieśnią religijną. Pochodzi z drugiej połowy XIII wieku. Ten zabytek jest wyrazem szczerych i gorących uczuć religijnych oddanych w kunsztownej formie. Widoczny jest w niej wysiłek, by w sposób jak najbardziej piękny wyrazić treść przeżyć religijnych otoczonych najgłębszą czcią.

Pieśń początkowo składała się z 2 strof. Pierwsza strofa zawiera prośbę do Matki Boskiej by pozyskała dla ludzi łaskę Syna Bożego, Druga prośbę o wstawiennictwo Św. Jana Chrzciciela, by Syn Boży zapewnił ludziom zbożne życie i żywot niebieski po śmierci. Układ rymów i zwrotek odznacza się kunsztownością. Kunsztownej formie odpowiada głęboka, pełna pobożności treść, będąca wyrazem szczerej i żarliwej religijności, która w XII w. ogarnęła szerokie masy społeczeństwa i stała się ich najistotniejszą treścią przeżyć duchowych. Pieśń "Bogurodzica" została póśniej uzupełniona nowymi zwrotkami (właściwie dwoma innymi pieśniami: "O Zmartwychwstaniu Pańskim" i o "Męce Pańskiej"). Jest to wiec hymn do Chrystusa, a nie do Marii. "Bogurodzica" była nie tylko pieśnią kościelną. W XV wieku była w pewnym sensie hymnem narodowym, a w każdym razie pieśnią bojową rycerstwa polskiego, śpiewaną przed bitwą dla ubłagania zwycięstwa.

"Bogurodzica" jest cennym śródłem dla badaczy historii i rozwoju języka polskiego. Utwór ten zawiera wiele archaizmów:

1. LEKSYKALNE - Bogurodzica (Matka Boża), bożyc (Syn Boży), gospodin (gospodarz)
2. FONETYCZNE - sławiena zamiast sławiona, krzciciel zamiast chrzciciel
3. FLEKSYJNE (zmiany w zakresie odmiany) - zyszczy, spuści
4. SKŁADNIOWE - Bogiem sławiena - przez Boga sławiona

Dwa pierwsze wersy I strofy mają charakter apostrofy. Wers trzeci to krótkie zdania rozkazujące, tworzą kontrast z rozbudowanymi apostrofami. Tej budowy już w drugiej strofie autor (nie znany) nie powtórzył, tutaj sytuacja jest odwrotna. Występuje krótka apostrofa i cały sznur zdań rozkazujących.

Utwór składa się głównie z form wołacza i rozkaźników nadających utworowi szczególny patos uczuciowy.

"Bogurodzica" jest zapoczątkowaniem literatury kościelnej.