Wyszukiwarka:
Artykuły > Studia >

1. Rynek finansowy - pojecie, segmenty, gospodarcze znaczenie.

1. Rynek finansowy - pojecie, segmenty, gospodarcze znaczenie. Rynek finansowy obejmuje całokształty strumieni finansowych przepływających w pewnym okresie od lokujących kapitał do inwestorów rzeczowych za pomocą giełdy papierów wartościowych, rynku pozagiełdowego, banków oraz instytucji finansowych. Główna rola rynku finansowego polega na tym, że umożliwia on pozyskanie kapitału finansowego sektorowi biznesu i publicznemu, ulokowanie oszczędności gospodarstw domowych i instytucji dysponującymi wolnymi funduszami pieniężnymi. Następuję więc transformacja oszczędności w kapitał. Na rynku finansowym handluje się zatem kapitałem finansowym. Jest to rynek, na którym przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe. Dzieli się na: rynek kapitałowy obracający akcjami, obligacjami, udziałami w funduszach inwestycyjnych oraz NFI; rynek pieniężny obracający bonami skarbowymi, pieniężnymi i komercyjnymi, KWIT-ami, certyfikatami depozytowymi, wekslami handlowymi oraz lokatami międzybankowymi; rynek kredytowy obejmujący depozyty i kredyty; rynek walutowy obejmujący waluty (z punktu widzenia waluty wykorzystywanej przy transakcjach mamy rynek instrumentów denominowanych w walucie krajowej i rynek walutowy na którym przedmiotem transakcji są instrumenty finansowe wyrażone w innych walutach niż waluta państwa, na którego terytorium zachodzi transakcja); rynek instrumentów pochodnych obejmujący kontrakty forward, futures, opcje i swaps-y. 2. Instrumenty finansowe - pojecie, funkcje. Instrumenty finansowe to kontrakty pomiędzy dwoma stronami, regulujące zależność finansową. Inaczej są to zobowiązania finansowe, z więc roszczenia majątkowe jednych podmiotów gospodarczych w stosunku do drugich. Dla emitentów są to zobowiązania (pasywa), dla posiadaczy - należności (aktywa). Dzielą się: wg aspektu własnościowego na: instrumenty o charakterze wierzycielskim, czyli o charakterze długu, pożyczki (depozyty bankowe, weksle, obligacje) i o charakterze własnościowym, czyli udziału w majątku (akcje); wg sposobu w jaki generują dochód na: te o stałym dochodzie (obligacje) i te o zmiennym dochodzie (akcje, obligacje indeksowane po inflacji); wg czasu na: krótko- (do jednego roku - instrumenty rynku pieniężnego), średnio- (1-5 lat - instrumenty rynku kapitałowego), długoterminowe (powyżej 5 lat lub bez terminu - instrumenty rynku kapitałowego); wg charakteru emitenta na: bezpośrednie (gdy emitent jest jednostką nie finansową - zgromadzone środki trafiają bezpośrednio do rąk emitenta) lub pośrednie (gdy emitent jest jednostką finansową); wg charakteru instrumentu na: rzeczywiste (bazowe) i pochodne (derywaty, pozabilansowe - ich wartość kształtuje się jako pochodna innych, bazowych w stosunku do nich, aktywów) 3. Instytucje finansowe. Są to firmy świadczące usługi związane z utrzymywaniem instrumentów finansowych i dokonywaniem transakcji nimi, co znajduje odbicie w strukturze majątku tych instytucji, ponieważ instrumenty finansowe są dominującym składnikiem ich majątku. Do podstawowych instytucji finansowych możemy zaliczyć firmy ubezpieczeniowe, które kreują instrumenty uruchamiane w trybie warunkowym, tzn. w momencie, gdy wystąpi zjawisko opisane w kontrakcie. Fundusze powiernicze - gromadzą środki indywidualnych podmiotów (gospodarstw domowych), które są potem profesjonalnie inwestowane w różne papiery wartościowe w zamian za środki otrzymują instrumenty finansowe, tj. jednostki uczestnictwa lub akcje. Fundusze inwestycyjne otwarte - nieograniczone - jednostki uczestnictwa dawane są każdemu, kto wpłaci odpowiednią sumę pieniędzy, natomiast zamknięte - liczba akcji jest ściśle ograniczona i najczęściej są przedmiotem obrotu na rynku wtórnym. Fundusze emerytalne - bieżące wpływy z tytuły składek są podstawą świadczeń emerytalnych + mechanizm kapitalizacji odsetek - wspólne inwestowanie. Domy i biura maklerskie - świadczące również usługi w dziedzinie doradztwa, banki, itp. 4. Inwestycja w rozumieniu finansów, inwestor rzeczowy i finansowy. Inwestycja jest to bieżące wyrzeczenie dla przyszłych korzyści. Podstawą podejmowania przez inwestorów decyzji jest oczekiwanie przyszłej korzyści, a więc odpowiednia stopa zwrotu (zysk kapitałowy - różnica między ceną nabycia a ceną sprzedaży plus odsetki, czy dodatkowe korzyści i to wszystko podzielone przez kapitał zainwestowany * 100%). Mamy inwestycje rzeczowe, czyli kupno obiektów, maszyn, czy urządzeń oraz inwestycje finansowe, a więc lokowanie środków pieniężnych w celu osiągnięcia zysku. W sensie finansowym kupno papierów wartościowych, umieszczenie kapitału w instytucji finansowej, zakup walut, złota, nabycie towaru lub nieruchomości dla osiągnięcia zysku. Inwestycje kapitałowe możemy podzielić na bezpośrednie, a więc finansowanie budowy obiektów, firmy, czy zakup całości lub części majątku rzeczowego oraz inwestycje portfelowe (pośrednie), a więc lokowanie kapitału w nabycie praw majątkowych w postaci papierów wartościowych. Lokata (inwestycja) jest to umieszczenie kapitału w instytucji finansowej, kupno papierów wartościowych, nabycie towarów lub nieruchomości dla osiągnięcia zysku. Inwestycje portfelowe to okresowe lokaty (długoterminowe) w zagraniczne papiery wartościowe a w szczególności w akcje i obligacje. Inwestycje bezpośrednie to podejmowanie od podstaw samodzielnej działalności gospodarczej zagranicą lub też przejmowanie kierownictwa już istniejącej firmy (?). Inwestor bierny jest nabywcą walorów, które traktuje jako długoterminowe, ceni sobie bezpieczeństwo. Inwestor czynny działa w krótkookresowej strategii, ceni sobie najwyższą stopę zwrotu (dzięki wahaniom kursów). Jeżeli struktura portfela inwestora biernego wykazuje stabilność w pewnym okresie, to inwestor czynny skłonny jest do częstszych operacji kupna/sprzedaży walorów w celu osiągnięcia zysku na różnicach kursowych. Ma skłonności spekulacyjne i do podejmowania ryzyka. 5. Rynek pierwotny i wtórny papierów wartościowych. Rynek kapitałowy dzieli się na rynek wtórny (obejmuje rynek prywatny i publiczny) i rynek pierwotny (obejmuje rynek niepubliczny regulowany i publiczny, w skład którego wchodzą rynki pozagiełdowe i giełdowe). Rynek pierwotny jest kluczowym mechanizmem umożliwiającym mobilizację i pozyskanie kapitału przez pożyczkobiorców oraz lokatę oszczędności przez gospodarstwa domowe, fundusze powiernicze i towarzystwa ubezpieczeniowe. Na rynku wtórnym nie następuje zasilanie emitenta w kapitał, kupno i sprzedaż tylko między inwestorami. Z jednej strony podaż walorów aktywizuje rynek wtórny. Sprawnie funkcjonujący rynek wtórny jest jednym z podstawowych warunków powodzenia emisji akcji. Rynek pierwotny to pierwsza sprzedaż papierów wartościowych, następne odsprzedaże - rynek wtórny. Na rynku pierwotnym następuje przepływ kapitału od pożyczkodawców do pożyczkobiorców. Rola rynku wtórnego polega na: ułatwianiu mobilizacji oszczędności i jest jednym z warunków powodzenia emisji; umożliwia transformację kapitałów, czyli zamianę kapitału na akcje i odwrotnie; ułatwia ocenę kapitału. 6. Publiczny obrót papierami wartościowymi. Ze względu na zasady obrotu dzielimy rynek na publiczny i prywatny. Rynek publiczny to proponowanie nabycia i nabywanie lub przenoszenie praw z emitowanych papierów wartościowych przy wykorzystaniu masmediów lub inny sposób, jeśli jest skierowane do więcej niż 300 osób albo do nieoznaczonego adresata z wyjątkiem: udostępniania w procesie prywatyzacji przez Skarb Państwa akcji pracownikom danej spółki; proponowania przez Skarb Państwa akcji w procesie prywatyzacji w ilości nie mniejszej niż 10% na jednego nabywcę; udostępniania akcji pracownikom na podstawie prawa o NFI; proponowanie nabycia akcji dotychczasowym akcjonariuszom (prawo poboru). Emitent składa wniosek do Komisji Papierów Wartościowych i Giełd z opracowanym prospektem emisyjnym. Powinien on wyznaczyć również sponsora emisji - biuro maklerskie lub ich zespół, który będzie oferował papiery wartościowe na rynku. Następnie komisja ma ok. 2 m-ce na decyzję. Emitent publikuje informacje w dwóch dziennikach ogólnopolskich o dopuszczeniu do emisji. 7. Papiery wartościowe - istota, funkcje, klasyfikacja. Są to dokumenty stwierdzające określone prawa majątkowe, których realizacja jest możliwa tylko na podstawie okazania lub zwrotu tych dokumentów. Papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu nie mają formy dokumentu. Prawa majątkowe mogą mieć charakter rzeczowy (np. prawo własności towaru) lub finansowy (np. prawo do kapitału). Papiery wartościowe dzieli się na towarowe i finansowe. Pierwsze to np. listy przewozowe, konosamenty, mogą być przedmiotem obrotu na giełdach towarowych. Drugie zawierają uprawnienia do roszczeń pieniężnych, np. akcje, obligacje. Ich wartość jest określana bezpośrednio w pieniądzach, dlatego nazywane są walorami. Finansowe papiery wartościowe dzieli się ze względu na pełnione funkcje na stanowiące potwierdzenie wierzytelności pieniężnych np. obligacje, weksle, czeki, listy zastawne, oraz na te, które zawierają uprawnienia do współwłasności majątkowych np. akcje, certyfikaty inwestycyjne. Ze względu na osobę uprawnioną możemy podzielić je na papiery na okaziciela (bezimienne), imienne (legitymują osobę w tekście dokumentu, własność przenosi się tylko na podstawie cesji, czyli zrzeczenia się pisemnego uprawnień na rzecz innej osoby) oraz papiery na zlecenie (legitymują osobę wymienioną w dokumencie, każdego, na kogo prawa zostały przeniesione przez indos, np. weksel, czek). Ze względu na korzyści jakie przynosi posługiwanie się papierem wartościowym, możemy podzielić je na te służące głównie celom rozliczeniowym, ułatwiające obieg pieniędzy, a często spełniające funkcje kredytowe, np. czek, weksel, oraz na te przynoszące określony dochód od kapitału reprezentowanego przez dokument, tzw. lokacyjne. Mogą one być zastawiane jako zabezpieczenie terminowej spłaty kredytu lub pożyczki. Dzielą się na te o stałym dochodzie i o zmiennym; pożyczkowe i udziałowe; krótko- i długoterminowe; dopuszczone i nie dopuszczone do publicznego obrotu. 8. Akcje - pojęcie, właściwości, klasyfikacja. Są to papiery wartościowe stwierdzające udział w majątku spółki lub papiery emitowane przez spółkę akcyjną i jako dokument stwierdzające ułamkową własność kapitału akcyjnego oraz ogół praw i obowiązków przynależnych akcjonariuszowi, czyli osobie nabywającej akcję. Do praw przynależnych akcjonariuszowi na leżą prawo do dywidendy, do głosu, do określonej części majątku w razie likwidacji spółki oraz prawo poboru nowych akcji. Akcja może mieć cenę nominalną, emisyjną i rynkową (patrz pyt. 9 - podstawowe cechy). Mamy akcje na okaziciela i imienne. Można je również podzielić na gotówkowe i aportowe, czy zwykłe i uprzywilejowane (w głosowaniu, w dywidendzie, w podziale majątku, inne przywileje). Akcja imienna powinna zawierać nazwisko i imię właściciela lub nazwę osoby prawnej. Jest ona ewidencjonowana w księdze akcji imiennych, którą spółka ma obowiązek prowadzić. W niej odnotowuje się wszelkie zmiany własności akcji. W stosunku do tych akcji mogą obowiązywać pewne ograniczenia przy przenoszeniu prawa ich własności zapisane w statucie (ograniczona zbywalność) lub w prawie. Akcje na okaziciela ułatwiają procedurę ich przenoszenia, która może ograniczyć się do przekazania takiego waloru nabywcy bez składania pisemnych oświadczeń o przekazaniu praw nabywcy (nieograniczone zbywalność). Nie są rejestrowane w księdze, a różnego rodzaju zawiadomienia kierowane są za pomocą prasy. Akcje gotówkowe mogą być wydawane nawet po ich częściowej zapłacie (nie mniej niż 25% wartości nominalnej) uzupełnionej po zarejestrowaniu spółki w sposób określony w statucie. Muszą być imienne do czasu ich pełnego opłacenia. Akcje aportowe powinny być pokryte w pełni jeszcze przed zarejestrowaniem spółki (niepodzielność aportu na raty). Powinny być imienne do czasu zatwierdzenia przez Walne Zgromadzenie bilansu, rachunku wyników i innych sprawozdań po 2 roku działalności. Nie mogą być również w tym okresie zbywane. Akcje możemy podzielić również ze względu na wielkość pakietu na pojedyncze i zbiorcze. Akcje uprzywilejowane dopuszczają dopuszczaną prawem nierówność akcjonariuszy. Umacniają pozycję pewnych osób, np. założycieli, dążących do zapewnienia sobie decydującego głosu i wpływu na działalność spółki, specjalne korzyści materialne, itp. Powinny być imienne, z w razie zamiany przywileje zwykle wygasają. Wszystkie przywileje określone są w statucie spółki. Maksymalna liczba głosów na 1 akcję to 5, maksymalna dywidenda - poziom przeciętnej stopy dyskontowej NBP podwyższony o 2 jednostki (dywidenda skumulowana nie więcej niż z 5 lat). Akcje użytkowe wydawane są w zamian za akcje umorzone w ciężar zysku. Możemy jeszcze wyróżnić akcje pracownicze, założycielskie (bezpłatne), złote (specjalne przywileje, np. prawo veta), “blue chips”, liczące (bez prawa głosu), groszowe (niska cena, duża zmienność), high flyers (szybki wzrost i szybki spadek), high tech. 9. Różnice między akcjami a obligacjami. Obligacje to papiery wartościowe, w których emitent potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu właścicielowi obligacji w ustalonym z góry terminie oraz do zapłaty odsetek. Akcje to papiery wartościowe stwierdzające bezwarunkowe uczestnictwo w kapitale spółki akcyjnej jej właściciela, uprawnia do partycypacji w zyskach w formie dywidendy oraz do majątku spółki w razie jej likwidacji. Z punktu widzenia istoty papieru, to akcja jest dowodem posiadania udziału, a obligacja jest papierem dłużnym, potwierdzającym zobowiązanie emitenta wobec nabywcy. Jeżeli chodzi o uprawnienia posiadacza, to akcja daje udział w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, prawo głosu, prawo do dywidendy i poboru, natomiast obligacja daje zwrot zainwestowanego kapitału powiększonego o należne z góry określone odsetki. Czas trwania - akcji jest nieograniczony, obligacji - ograniczony (zwykle od roku do 5 lat). Źródłem dochodu - z akcji są różnice kursowe, dywidenda, możliwość obrotu prawem poboru, ulga podatkowa, z obligacji są odsetki, zmiany kursów na giełdzie i ulga podatkowa. Dochodowość inwestycji w akcje jest wysoka w okresie hossy, straty w czasie bessy, stopa dywidendy zależna od kondycji spółki, w obligacje jest średnia, uzależniona od inflacji (państwowe). Ryzyko przy akcjach jest wysokie, duży wpływ sytuacji na giełdzie oraz kondycji finansowej spółki, przy obligacjach jest niskie w przypadku papierów rządowych, a średnie w innych przypadkach. Płynność akcji jest wysoka, choć w warunkach polskich często ograniczona, obligacji jest wysoka, ale również ograniczona z uwagi na niewielkie obroty. Dodatkowo posiadacz obligacji jest pożyczkodawcą i nie ponosi odpowiedzialności materialnej za straty oraz ma zapewniony dochód. W przypadku akcji jej posiadacz jest udziałowcem i ponosi ryzyko związane z odpowiedzialnością materialną za straty, oraz czeka na wzrost kursu i wypłatę dywidendy. 10 Teoretyczna wartość poboru akcji nowej emisji Jednym z ważniejszych przywilejów akcjonariusza, jest przysługujące mu pierwszeństwo przy poborze akcji z nowej emisji o ile walne zgromadzenie nie zdecyduje o rezygnacji z tego prawa. Ogłaszając nową emisje akcji spółka w pierwszej kolejności zwraca się do dotychczasowych akcjonariuszy o zapisy na akcje (z góry ustalając zasady ich przydziału) . Jeżeli część akcjonariuszy nie skorzysta z tego prawa to przysługujące im nowe akcje rozdzielane są wg innych zasad. Prawo to może być przez akcjonariusza odstąpione innej osobie jeszcze przed wydaniem akcji danemu subskrybentowi. Ma określoną wartość rynkową. Cena tego prawa zależy od nadwyżki jaka występuje między ceną bieżącą (rynkową) i ceną emisyjną danej spółki oraz od ilości praw poboru wymaganych dla zakupu jednej akcji nowej emisji. Jednostkowa wartość akcji może być zmniejszona w wyniku ich podziału. Jest to obniżenie jednostkowej wartości nominalnej akcji, tj. zwiększenie ich ilości bez zmiany wielkości kapitału akcyjnego. Powoduje to odpowiednie obniżenie wartości rynkowej akcji. Wartość jednego prawa poboru przed wygaśnięciem = (rynkowa cena akcji z prawem poboru – cena emisyjna nowych akcji)/ ilość praw poboru uprawniająca do zakupu jednej akcji +1 ( po wygaśnięciu bez 1) Ilość praw poboru = liczba starych akcji / liczbę akcji nowej emisji Jeśli ktoś nabył prawo poboru na giełdzie akcja nowej emisji kosztuje ilość praw poboru * kurs prawa poboru * cena emisyjna Wyłączeni lub orani9czenie tego prawa jest możliwe gdy jest to w indeksie spółki i uchwała zgromadzenia w tej sprawie zapadłą większością kwalifikowana głosów (4/5). Powody wyłączenia lub ograniczenia tego prawa Chęć rozproszenia akcji Chęć szybszego zwiększenia kapitału Terminy prawa poboru – 3 krotne ogłoszenie do dotychczasowych akcjonariuszy którzy mogą wykonać prawo, sprzedać je lub pozwolić na wygaśnięcie 11. Split akcji. Jest to rozszczepienie kapitału na większą ilość akcji w celu zwiększenia ich płynności. Operacja ta jest następstwem zmniejszenia wartości nominalnej akcji bez zmniejszenia kapitału akcyjnego spółki. Np. K. akcyjny: 50.000.000.000 zł : 1.000.000 = 50.000 zł 50.000.000.000 zł : 5.000.000 =10.000 zł Rata: 30.11.93 1.305.000 zł 02.12.93 265.000 zł pw (po wymianie) 06.12.93 250.000 zł pw W celu zwiększenia płynności akcji podzielono kapitał akcyjny na większą liczbę akcji. Wg kodeksu handlowego najniższa nominalna wartość akcji = 1 zł 1.305.000 : 5 = 261.060 zł (kurs odniesienia) +/- 26100 korekta (kurs odniesienia w granicach) 287.100 – 23.900 Zależność między wartością nominalną a emisyjną akcji. W obrocie akcjami ich wartość występuje w różnej postaci, tj. jako wartość (cena): - nominalna - emisyjna - bieżąca Wartość nominalna podawana jest na akcji (w świadectwie depozytowym) i stanowi jednostkę kapitału akcyjnego, tzn. wynika z podziału tego kapitału przez ilość emitowanych akcji. Jest ona zatem odpowiednikiem spółki, którym akcjonariusze odpowiadają za jej zobowiązania. Zarówno przy pierwszej jak i przy następnych emisjach akcje nie mogą być wydawane przez spółki poniżej ich nominalnej wartości. Celem emisji jest bowiem zgromadzenie kapitału spółki w wysokości określonej co najmniej wartością nominalną spółki. Wartość emisyjna jest wielkością, według której akcje oferowane są przez emitenta do nabycia subskrybentom. Może ona być równa wartości nominalnej lub ją przewyższać, ale nie może kształtować się poniżej tej wartości. Wyższa cena emisyjna akcji od ich wartości nominalnej wstępuje najczęściej przy podwyższeniu kapitału akcyjnego, jeżeli bieżąca cena akcji kształtuje się znacznie korzystniej na rynku, zwłaszcza wskutek wysokiego odsetka wypłacanych dywidend liczonych w stosunku do nominału. Wówczas nabywca “kupuje” sobie uprawnienia do wysokich dywidend, płacąc odpowiednio wyższą cenę akcji, a spółka uzyskuje dodatkowe fundusze zaliczane na fundusz zapasowy. Cen e emisyjną akcji ustala spółka, która jest ich emitentem. Cena ta powinna być stała w całym okresie subskrypcji danej emisji, nie dłuższym aniżeli trzy miesiące. Dopuszczalna jest sprzedaż akcji przez emitenta na podstawie przetargu. 13.Rynek podstawowy, równoległy akcji i rynek powszechny i blokowy obligacji Rynek podstawowy i równoległy charakteryzują się różną wielkością obrotów, a także różnymi wymogami jakie są stawiane wobec papierów wartościowych dopuszczanych do obrotów giełdowych. Rynek podstawowy charakteryzuje się tym, że: - wartość akcji, które mają być dopuszczone do obrotu, wynosi co najmniej 7 mln. zł.(nie mniej jednak niż równowartość 2 mln. ECU) - wartość księgowa spółki, która wypuściła te akcje, wynosi co najmniej 9 mln. zł.(nie mniej jednak niż równowartość 3 mln. ECU) w przypadku banków i towarzystw ubezpieczeniowych nie mniej niż 15 mln zł ale nie niżej niż 5 mln ECU - kapitał akcyjny spółki powinien być stosunkowo wysoki i wynosić nie mniej niż 4,5 mln. Zł .ale co najmniej równowartość 1,5 mln ECU (w przypadku banków oraz towarzystw ubezpieczeniowych co najmniej 9 mln zł ale równowartość przynajmniej nie niżej 3 mln ECU) - właścicielami akcji, które mają być dopuszczone, jest co najmniej 500 akcjonariuszy - spółka będąca emitentem akcji osiągała za ostatnie trzy lata zysk przed opodatkowaniem co najmniej 3 mln zł (równowartość nie mniej niż 1 mln ECU) Szczegółowy wykaz wymogów zawiera regulamin giełdy. Rynek równoległy występują tutaj analogiczne wymogi lecz znacznie łagodniejsze.Na przykład: - minimalna wartość papierów wartościowych, które mają być dopuszczone do obrotu, wynosi nie 7 mln. zł. ale nie mniej niż równowartość 600 tysięcy ECU. - wystarczająca jest wartość księgowa spółki, która wypuściła akcje w wysokości 3 mln. zł.(nie mniej niż równowartość 1 mln. ECU) - kapitał akcyjny spółki powinien wynosić co najmniej 1,5 mln nie mniej niż równowartość 500 tys. ECU - akcje znajdują się w posiadaniu co najmniej 300 akcjonariuszy - wystarczające jest, iż spółka osiągnęła zysk przed opodatkowaniem za ostatni rok obrotowy bez względu na jego wysokość. 14. Rynek pozagiełdowy Rynek pozagiełdowy reprezentowany jest głównie przez CeTO, czyli Centralną Tabelę Ofert S.A., która powstała w Polsce 29.01.1996r. Jest to zespół osób i urządzeń, środków technicznych , zorganizowanych w celu gromadzenia, przedstawiania i udostępniania informacji o ofertach kupna i sprzedaży papierów wartościowych oraz o zawartych transakcjach regulowanych pozagiełdowym, wtórnym, publicznym obrocie papierami wartościowymi. Są dwie fazy rozwoju tego rynku. I faza: Zanim biura maklerskie wprowadzą dane do systemu telekomunikacyjnego, będą komunikować się pomiędzy sobą po uzyskaniu informacji z CeTO. Po wyszukaniu kupującego i sprzedającego, połączą się z CeTO, a oni przygotują im rozliczenie. II faza: Nie ma bezpośredniego kontaktu między biurami. Wszelki informacje będą pojawiać się w nich i będą oni przeprowadzać transakcje. Są to notowania pozagiełdowe ciągłe. 15. Pojęcie i rodzaje obligacji. Obligacje to papiery wartościowe, w których emitent potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu właścicielowi obligacji w ustalonym z góry terminie oraz do zapłaty odsetek. Klasyczna obligacja zawiera właściwy zapis dłużny, zwany płaszczem (dane charakteryzujące papier wartościowy oraz emitenta - seria i nr, nazwa, termin wykupu, kwota zobowiązania, stopa odsetkowa) oraz arkusz kuponowy. Składa się on z kuponów służących do inkasa odsetek. Liczba kuponów zależy od okresu amortyzacji oraz częstotliwości wypłaty odsetek. Z punktu widzenia terminu wykupu mamy obligacje krótko- (< 5lat), średnio- (5-10lat od daty emisji) i długoterminowe (>10lat). Ze względu na zabezpieczenie mamy obligacje zabezpieczone i niezabezpieczone. Zwykle występują te drugie, co oznacza, że spłatę pożyczek zaciągniętych poprzez emitenta obligacji gwarantują sami emitenci. Odnosi się to do przedsiębiorstwa o dobrej opinii i stabilnej sytuacji finansowej. Jeżeli emitent jest słabym lub nieznanym przedsiębiorstwem, to obligacje mają (muszą) gwarancję wykupu i wypłacenia odsetek. Gwarancji takich mogą udzielać banki, państwo lub inny podmiot o dobrej sytuacji finansowej, są one wówczas zabezpieczone. Obligacje gwarantowane przez państwo nazywane są pupilarnymi. Czasem można spotkać się z wymogiem założenia odpowiedniego depozytu w banku gwarantującym. Ze względu na sposób przeniesienia tytułu własności mamy obligacje imienne lub na okaziciela. Ze względu na emitenta : obligacje państwowe, municypalne (miejskie, gminne i krajowe) i prywatne. Ze względu na walutę, w jakiej są nominowane : indeksowane w walucie krajowej, indeksowane w walucie zagranicznej i wielowalutowe. Ze względu na miejsce emisji : krajowe (emitowane na rynku wewnętrznym w walucie kraju, rozprowadzane wśród krajowych nabywców) i międzynarodowe (emitent nie jest rezydentem kraju w którym emisja jest lokowana : zagraniczne - podmiotów zagranicznych na rynku krajowym, denominowane w walucie kraju, w którym emisja jest rozprowadzana, np. obligacje w markach firmy londyńskiej w Niemczech; euroobligacje - nominowane w innej walucie niż waluta kraju lokowania emisji, sprzedawane w kraju innym niż kraj waluty, w której denominowana jest obligacja, np. obligacje firmy londyńskiej nominowane w funtach ale sprzedawane w Niemczech). Ze względu na stopę oprocentowania mamy obligacje o stałym i zmiennym oprocentowaniu, indeksowane i zerokuponowe (zagwarantowanie posiadaczowi realnej siły nabywczej kwoty z tytułu odsetek oraz kwoty na zakup obligacji). Mamy jeszcze obligacje zamienne, tzn. emitowane głównie przez spółki akcyjne, ich posiadacz dysponuje od momentu emisji do wykupu papieru prawem do zamiany tych obligacji na określoną ilość akcji spółki emitenta; oraz obligacje opcyjne (z prawem poboru) - dają prawo do zakupu w określonym czasie akcji spółki, która emituje obligacje. 16. Obligacje występujące na polskim rynku. Obligacje prywatne – spółki, banki, korporacje, fundacje, org. międzynarodowe. Obligacje municypalne - przez władze miejskie i gminy Obligacje skarbowe – różne papiery wartościowe emitowane przez skarb państwa reprezentowany przez Min. Fin. Kwoty uzyskane ze sprzedaży obligacji przeznaczone są na finansowanie wydatków państwa aktywne- do pokrycia potrzeb pożyczkowych państwa pasywne(specjalne) – do regulowania wcześniej powstałych zobowiązań budżetu państwa lub są formą zaciągnięcia przez skarb P. nowych zobowiązań poza rynkiem finansowym. brak rynku pierwotnego zastąpiony przez pierwotną alokację obligacji. 18. Wycena obligacji. - wartość bieżąca obligacji tj. max cena jaką powinno się zapłacić za obligacją w danym czasie ( wartość wewnętrzna obligacji) - odsetki płacone po upływie każdego okresu - nominalna stopa oprocentowania obligacji - wartość nominalna obligacji n - liczba okresów t - dany okres - rzeczywista stopa zwrotu - spodziewana stopa inflacji - premia za ryzyko Obliczamy teraźniejszą wartość strumienia przyszłych dochodów generowanych przez dany papier. jeżeli wartość wewnętrzna jest wyższa od aktualnego kursu to obligację należy sprzedać. Procedura obliczania wartości wewnętrznej obligacji: 1. Należy określić przepływy pieniądza dla danego papieru wartościowego 2. Określić właściwą stopę dyskontową 3. Zdyskontować. Wycena obligacji 1-rocznych i 3-letnich. Algorytm. wtórny krok 1. Ustalenie wartości przyszłej obligacji w dniu wykupu (wzór 1) krok 2.Dyskonto obliczonej wartości przyszłej o przewidywaną stopę zwrotu krok 3. redukcja ceny o kwotę wzrosłych odsetek. 1. , gdzie: FV - wartość przyszła obligacji PV - wartość bieżąca r - stopa procentowa w skali roku 2. , gdzie: - wartość wewnętrzna obligacji N - wartość nominalna O - należne odsetki N + O = FV s - wyznaczona stopa zwrotu d - okres dyskontowania 3. - kwota narosłych odsetek n - liczba dni między dniem zakupu a początkiem okresu odsetkowego 19. Na czym polega zdematerializowany obrót papierami wartościowymi? Spółka A jest emitentem papierów wart. przeznaczonych do publicznego obrotu. Musi ona najpierw złożyć wniosek do Komisji Papierów Wartościowych o zgodę na dopuszczenie papierów wart. do obrotu i wyznaczyć dom maklerski. Jednocześnie musi zdeponować akcje u sponsora emisji. Następnie akcje są przenoszone do Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych (KDPW). Klienci mogą nabywać akcje u sponsora emisji. Otrzymają oni jednak nie akcje, ale świadectwa depozytowe imienne, które nie są papierami wart. Klient może zwrócić się do spółki o wymianę świadectwa na akcje, trzymać świadectwo depozytowe w domu, zgłosić się do domu maklerskiego i otworzyć sobie tzw. rachunek inwestycyjny, który składa się z 2 kont: konta papierów wartościowych i rachunku pieniężnego. Klienci ci mogą złożyć zlecenie sprzedaży. Dom maklerski niezwłocznie przesyła zlecenie na giełdę. Gdy klient B chce kupić akcje, musi on zgłosić się do biura maklerskiego i założyć sobie rachunek inwestycyjny i składa zlecenie zakupu za odpowiednią opłatą. Pieniądze należy wpłacić na konto gotówkowe rachunku inwestycyjnego. Klient, który daje zlecenie zakupu określa limit ceny. Kwota, którą musi wpłacić wynosi: 1) liczba akcji * limit ceny + prowizja (dotyczy zleceń z limitem ceny) lub 2) liczba akcji * kurs poprzedniej sesji * 1,1% + prowizja (dla PKC- po każdej cenie) Ogólnie biorąc, akcje są zdeponowane w KDPW a klienci otrzymują świadectwa depozytowe. 20. i 42 Instytucje polskiego rynku kapitałowego i rola KPWiG KDPW BR Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych przechowywanie i rejestracja papierów wart. będących w obrocie prowadzenie kont depozytowych dla podmiotów uprawnionych do przechowywania papierów wart. rejestracja transakcji na kontach depozytowych organizacja i prowadzenie rozliczeń transakcji na podstawie kart umów nadzór nad zgodnością wartości emisji liczbą papierów wart. w obiegu obsługa realizacji zobowiązań emitentów wobec właścicieli papierów wart. (np. przekazanie dywidendy) wystawianie świadectw udziałowych Komisja Papierów Wartościowych regulacja i nadzór nad obrotem papierów wart.] dopuszczenie do obrotu papierów wart. egzaminowanie kandydatów na maklerów i doradców ds. papierów wart. licencjonuje działalność funduszy powierniczych i domów maklerskich Giełda warunkuje istnienie rynku pierwotnego zapewnia inwestorom płynność dostarcza środków oceny kapitału spółki umożliwia przepływ kapitału z dziedzin mniej efektywnych do bardziej efektywnych wpływa na sposób oszczędności umożliwia spekulację papierami wart. Bank Rozliczeniowy prowadzenie obsługi pieniężnej zawieranych transakcji wydawanie kart umów centralna tabela ofert domy maklerskie 21. Techniki ustalania kursów akcji . Proces ustalania kursu dnia w systemie jednolitym rozpoczyna się od fazy transferu zleceń. Przygotowywane są arkusze zleceń dla każdego papieru wartościowego, na podstawie których maklerzy specjaliści ustalają kurs jednolity papieru wart. (między 11.00 a 11.30). Następnie określa się wielkość nierównowagi między popytem, a podażą, która jest likwidowana przez zlecenie warunkowe. Przy nierównowadze makler specjalista może ogłosić dogrywkę z pominięciem oferty. Jeżeli rynek zostanie zrównoważony przez zlecenia warunkowe to sesja zostaje zamknięta (do 12.25). Jeżeli rynek nie jest zrównoważony to następuje dogrywka. Wówczas należy składać oferty po obu stronach rynku. Notowania w systemie kursu jednolitego - technika ustalania kursu jednolitego Kurs jednolity określa makler specjalista na podstawie zleceń maklerskich z limitem ceny lub zleceń PKC. Przy ustalaniu kursu jednolitego, makler specjalista musi kierować się następującymi zasadami: maksymalizacja wolumenu obrotu, minimalizacja różnic między liczbą papierów wartościowych w zleceniach sprzedaży i kupna możliwych do zrealizowania po określonym kursie (minimalna różnica miedzy kupnem a sprzedażą), minimalizacja różnic między kursem otwarcia i kursem odniesienia (kurs poprzedniej sesji). Kurs sesji może wahać się granicach kursu odniesienia +/- 10%. Kurs jednolity musi spełniać następujące warunki: maksymalizacja wolumenu obrotu, wszystkie zlecenia po każdej cenie, wszystkie zlecenia kupna z limitem ceny wyższym od kursu otwarcia, wszystkie zlecenia sprzedaży z limitem ceny niższym od kursu określonego muszą być zrealizowane w całości, zlecenia z limitem ceny równym kursowi określonemu mogą być zrealizowane całkowicie lub częściowo albo niezrealizowane, zlecenia kupna z limitem ceny niższym od kursu otwarcia oraz zlecenia sprzedaży z limitem ceny wyższym od kursu otarcia nie są realizowane. Rynek zrównoważony - jeśli kurs równowagi mieści się w dowolnych granicach +/- 10% kursu odniesienia. Oznacza to, że wszystkie zlecenia po każdej cenie i wszystkie zlecenia w których zaproponowano limit ceny dla kupna zostaną całkowicie zrealizowane). Alokacja zleceń następuje tylko na rynku zrównoważonym i dotyczy tylko zleceń po kursie ustalonym (kursie dnia). Rynek niezrównoważony - jeśli kurs jednolity nie mieści się w ustalonych granicach - w tej sytuacji makler specjalista ustala kurs na górnej (jeśli jest przewaga popytu) lub dolnej (przewaga podaży) granicy wahań kursów. Punktem wyjścia jest wskazanie stopnia nierównowagi. Oblicza się stopę satysfakcji (SS). Jeżeli SS³20% tzn. nierównowaga między popytem i podażą nie przekracza 5:1 wtedy może nastąpić redukcja wszystkich zleceń. Rynek zrównoważony nk - alokacja zleceń po cenie równej kursowi ustalonemu - jest więcej zleceń kupna niż sprzedaży, ns - alokacja zleceń po cenie równej kursowi ustalonemu - jest więcej zleceń sprzedaży niż kupna Rynek niezrównoważony rz - redukcja kupna - jeśli popyt przekracza podaż w stosunku mniejszym niż 5:1, rs - redukcja sprzedaży - gdy podaż jest większa od popytu w stosunku mniejszym niż 5:1. 22 .Indeksy giełdowe. 1. Indeks WIG (Warszawski Indeks Giełdowy). M(t) WIG=K(t)*M(0)* 1000 K(t)- łańcuchowy wsp. Korekty indeksu na sesji t; M(t)- kapitalizacja rzeczywista na sesji (liczba akcji* kurs na sesji t); M(0)- kapitalizacja bazowa (na sesji 16 IV 1994); M(t) K(t)=K(t-1)* M(t) M(t)- kapitalizacja zmodyfikowana na sesji t. M(t) = M(t)- I(t)- R(t)- N(t)+Q (t-1)+ D(t)+ V(t), gdzie: I(t)- wartość rynkowa nowych emisji wprowadzanych po raz pierwszy do indeksu na sesji t; R(t)- wartość rynkowa akcji tworzonych z prawa poboru; N(t)- wartość rynkowa nowych spółek wprowadzanych po raz pierwszy do indeksu na sesji t; Q(t-1)- wartość rynkowa spółek usuniętych z indeksu po sesji t-1, a przed sesją t; D(t)- dywidendy z akcji, które na sesji t były notowane po raz pierwszy bez prawa poboru; V(t)- wartość poboru z akcji, które na sesji t były notowane po raz pierwszy po dniu ustalenia praw poboru. INDEKS WIG20=1000* (bieżąca zmodyfikowana wartość portfela) (wartość portfela w dniu 16.04.94) licznik= suma iloczynów kursu akcji spółki na danej sesji i wielkości pakietu akcji tej spółki wchodzących do portfela indeksu. Wielkość pakietu akcji wyznaczona jest na podstawie punktów rankingowych. r.= udziały w obrotach *0.6+ udział w kapitalizacji *0,4 Zawartość portfela 20 spółek aktualizowana jest z końcem każdego kwartału, a kryteriami doboru są:1) kapitalizacja spółki z ostatniej sesji kwartału;2) udział obrotów akcjami spółki w sumie obrotów na całym rynku podst. , jakie zanotowano w ciągu ostatniego kwartału. Aby uniknąć zbyt dużego udziału w indeksie spółek, których ranking jest większy od 10, każdemu punktowi z przedziału od 0 do 5daje się wagę 1, z przedziału od 5 do 10 wagę 0,5. Nadwyżka ponad 10 pkt. Nie jest uwzględniana. 23. Informacje giełdowe - Zysk na akcję = zysk bilansowy/liczba wyemitowanych akcji. - P/E = cena akcji/zysk na akcję. (wysoka wartość świadczy o spodziewanym wzroście firmy) jest to wskaźnik obrazujący relację ceny bieżącej akcji w stosunku do przypadającej na nią zysku netto. Określa ekonomiczną efektywność i stopień solidności danej spółki - Wartość księgowa = kap. własny/ liczba wyemitowanych akcji. - Stopa dywidendy = dywidenda na jedna akcje / cena rynkowa jednej akcji. Ilustruje on korzyści w formie bieżących dochodów jakie daje aktualna wartość kapitału zainwestowanego w określone akcje. Pokazuje też skalę ryzyka Wolumen obrotu = Kapitalizacja = 24. Ryzyko inwestowania w akcje i obligacje. A: ryzyko wysokie, wpływ sytuacji na giełdzie oraz kondycji finansowej spółki. O: niskie w przypadku papierów rządowych, średnie w przypadku innych. 1) Rodzaje: inwestycyjne, finansowe, inflacji, stopy %, walutowe, polityczne. 2) Źródła: czynniki makroekonomiczne: koniunktura gosp., inflacja, stopa %, kursy walut, polityka budżetowa i celna. czynniki mikroekonomiczne: wzrost deficytu budżetowego, dynamika innowacyjna, samo przedsiębiorstwo. 3) Pomiar: gdzie: Ri = i-ty zysk Pi= prawd. osiągnięcia tego zysku E(R)= oczekiwany zysk Sposoby ograniczenia: tworzenie portfeli akcji, korzystanie z usług maklerów. 5) Współczynnik b – miara ryzyka systematycznego. Kj=Rf+b(km-Rf) gdzie: Kj- oczekiwany zysk z i-tej akcji Rf- stopa zwrotu wolna od ryzyka km- oczekiwany zysk z portfela rynkowego b>1 – akcja agresywna b<1 – akcja defensywna b=1 – akcja neutralna 25. Pomiar ryzyka, metody ograniczania, wsp.b. Pomiar ryzyka: odchylenie standardowe. 1. Obliczamy oczekiwany dochód z akcji E(R )=S RiPi, gdzie E(R )- oczekiwany dochód z akcji %(stopa zwrotu), Ri- dochód związany z i- tym wynikiem w %(stopa zwrotu), Pi- pr-stwo wystąpienia i- tego dochodu, liczba możliwych wyników. 2. Obliczamy odchylenie standardowe d- statystyczną miarę zmienności zbioru obserwacji (rozproszenie wokół średniej): - wariancja (wartość średnia kwadratu odchylenia zmiennej losowej (stopy zwrotu) od wartości oczekiwanej tej zmiennej (średniej)): d2=S[Ri- E(R )]2 *Pi - odchylenie standardowe- pierwiastek kwadratowy z wariancji: d=pierwiastek z d2 Odchylenie st. mówi nam o tym jak dalece rzeczywista wartość może się różnić w górę lub w dół od wartości oczekiwanej. Metody ograniczania (ryzyko interpretowane za pomocą rozkładu normalnego- chyba). Wsp.b- ryzyko systematyczne. 26. Zależność między stopą zwrotu a ryzykiem (24,25). Ryzyko systematyczne (wsp.b) a rzeczywista stopa zwrotu z akcji. Współczynnik b – miara ryzyka systematycznego. Kj=Rf+b(km-Rf) gdzie: Kj- oczekiwany zysk z i-tej akcji Rf- stopa zwrotu wolna od ryzyka km- oczekiwany zysk z portfela rynkowego b>1 – akcja agresywna b<1 – akcja defensywna b=1 – akcja neutralna 27. Metody wyceny akcji a) majątkowe - księgowa - odtworzeniowa - likwidacyjna: upłynnienia b) dochodowe - metody wyceny na podstawie zdyskontowanych strumieni dochodów i zysków - metoda zdyskontowanego cash flow (strumienia gotówki) DCF - metody wyceny wielokrotnej - metoda mnożnika cenowo-dochodowego c) mieszane - szwajcarska - niemiecka Metody księgowe - najstarsze, łączą wartość przedsiębiorstwa z jego materialnym posiadaniem, suma wartości poszczególnych części nie uwzględnia wpływu otoczenia i poszczególnych części na siebie. Metody odtworzeniowe - (book value metod) różnica między wartością aktywów i zobowiązań, nie uwzględnia ukrytych aktywów (znak firmy, lokalizacja na rynku), pasywów (roszczenia sporne, możliwość zmiany warunków spłaty kredytów). Metody likwidacyjne - określenie wartości majątku przedsiębiorstwa poprzez odtworzenie (nakładów i kosztów odtw.) identycznego majątku na dzień wyceny. Wyróżniamy dwa podejścia: szczegółowe i wskaźnikowe. Szczegółowe - ustalenie aktualnych cen poszczególnych składników majątku trwałego oraz rzeczywistych określonych przez ekspertów na podstawie oględzin i technicznych wskaźników ich faktycznego zużycia. Wskaźnikowe - ustalenie wskaźników wzrostu cen i wskaźników przeciętnego rzeczywistego zużycia majątku - dokładniejsze, pracochłonne, kosztowniejsze. Pozwala na większe (niż księgowe) zbliżenie wartości rynkowej, urealnienie warunków zużycia. Przydatna w przedsiębiorstwach nowoczesnych o wolnej stopie postępu branży. Niedogodności to: brak informacji o zastosowanych materiałach i pracochłonności robót, które sprawiają, że ma mniejsze znaczenie przy analizach giełdowych. Metoda likwidacyjna upłynnienia polega na obliczaniu wartości majątku przedsiębiorstwa jaką można utrzymać w wyniku sprzedaży poszczególnych jego części na aukcji lub przetargu pomniejszoną o koszty likwidacji odpraw pracowników gdy przedsiębiorstwo rzeczywiście ulega likwidacji. Zastosowanie: gdy grozi upadłość, gdy stopa zwrotu jest mniejsza od średniej stopy zwrotu na rynku, zwykle mają wyposażenie techniczne na niskim poziomie. Normy korekty wartości księgowej: - należności 75 - 100 % wartości księgowej - zapasy 25 - 50 % wart. księg. - środki trwałe 50 - 100 % wart. księg. - środki pieniężne 100 % Metoda zdyskontowanego cash flow. Algorytm obliczania wartości cash flow: - ocena marketingowa odpowiedniego segmentu rynku - ocena SWOT (analiza strategiczna) firmy - analiza ekonomiczno-finansowa - prognoza: zatrudnienia, inwestycji, przychodów, kosztów, podatków, bilansu, rachunku wyników - prognoza przyszłych przypływów. Klasyczna formuła wartości dochodowej przedsiębiorstwa PV - wartość przedsiębiorstwa CFt - przewidywane przepływy pieniężne w przedsiębiorstwie w okresie t r -stopa dyskontowa RV - wartość rezydualna (końcowa) CF=S-Ks+A-P-DKo-Ni CF - cash flow S - wolumen sprzedaży Ks - koszt sprzedaży A - amortyzacja P - podatki DKo - przyrost kapitału obrotowego Ni - nakłady inwestycyjne q - złożona stała stopa zwrotu cash flow (zysku) po okresie prognozowanym r - stopa dyskontowa RV=CFn*P/E Metoda mnożnika cenowo-dochodowego W=Z*P/E W - cena akcji Z - zysk netto za jedną akcję P/E - relacja ceny akcji do zysku przypadającego na jedną akcję dla branży (price earnings ratio) Metoda szwajcarska W=M+(2D+M)/3 D - wartość dochodowa firmy Metoda niemiecka W=M+Wr W - wartość przedsiębiorstwa M - wartość majątku netto Wr - reputacja firmy (good will) Wr=(D+M)/2 D - wartość dochodowa firmy Określenie wymaganej stopy dyskontowej (zwrotu) r=rb+rr r - wymagana stopa zwrotu rb - stopa zwrotu wolna od ryzyka i inflacji rr - premia za ryzyko rb=rd-ri rd - stopa oprocentowania depozytów bankowych ri - premia równa oczekiwanej inflacji rr=0,5* rb - zgodnie z UEC 28. Istota analizy fundamentalnej i technicznej. Analiza fundamentalna: proces identyfikacji wszelkich czynników mogących mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na wartość (cenę) danej akcji w przyszłości. Jej celem jest stwierdzenie, czy w określonej sytuacji rynkowej cena akcji odzwierciedla jej wartość. Opiera się na założeniu, że występują silne związki przyczynowo- skutkowe między sytuacja ekonomiczną przedsiębiorstwa a kursem akcji. Podstawowe narzędzia: 1) modele ekonometryczne, 2) analizy ekon.- finansowe (wskaźniki), 3) analiza sytuacyjna o charakterze jakościowym ETAPY: 1) ocena sytuacji makroekonomicznej, która może dać pewne wskazówki co do przyszłych ruchów kursów akcji (tempo wzrostu gosp., poziom zatrudnienia, poziom inflacji, saldo bilansów handlowych). 2) ocena branży, w której działa przeds.- różne sektory reagują różnie na zmiany syt. Gosp. 3) badanie sytuacji firmy. 4) ocena wew.- wartość wewnętrzna odzwierciedla oczekiwania dotyczące uzyskiwanych przyszłych przepływów gotówkowych. Analiza fundamentalna proponuje nabywanie akcji dla których określona wartość wewnętrzna jest wyższa niż kurs rynkowy. ANALIZA TECHNICZNA. Podstawowym założeniem jest, że zmiany wszystkich czynników wymieniowych w analizie fundamentalnej plus zmiany nastroju inwestorów są odzwierciedlane przez wykresy kursów i obrotów akcji. Jako, że natura ludzka jest niezmienna , zakłada się że na akcjogramach powtarzają się pewne układy zwane formacjami. Stosujących tę technikę nazywa się Charits, bo opierają się na tylko na wykresach. Na podstawie notowań z przeszłości ustala się trendy kursów akcji (wzrostowe, spadkowe, horyzontalne), linie wsparcia lub oporu kursów itp. Nie bierze się pod uwagę wyniku finansowego ani stosunku c/ z, ponieważ wszystko odzwierciedlane jest przez wykres. Oprócz wykresów sporządza się obliczenie wskaźników i oscylatorów, które pomagają interpretować zmiany bieżące kursów Przykłady wskaźników: ROC, RST, ULTIMATE, MACD, BOLLINGER, BANDS. Ojcem AT jest Elliot, który stworzył teorie ruchów kursów giełdowych wg fal nazwanych jego nazwiskiem. Na zachodzie panuje pogląd, że AT jest małonaukowa.1) przykładowa technika AT: średnia ruchoma, szereg czasowy dzielimy na ciągi o stałej liczbie elementów, dla każdego ciągu liczymy średnią arytmetyczną, każdy ciąg przesunięty jest w szeregu czasowym o 1 krok. Uzyskane w ten sposób wartości może ilustrować wykresem. AT jest sztuką przewidywania trendów zanim one wystąpią 29. Co oznacza wartość wewnętrzna akcji obligacji? Szacowanie wartości wewnętrznej akcji : obligacje: Bieżący kurs obligacji nie może być kryterium decydującym przy wyborze lokaty. W praktyce to jedynie baza porównawcza dla indywidualnych ocen dokonywanych przez inwestora. W rzeczywistości rynek obligacji nie jest w pełni efektywny, nie wycenia prawidłowo obligacji. Nie wszystkie informacje, które mają wpływ na cenę obligacji są prawidłowo i natychmiast odzwierciedlane w cenie rynkowej. Dlatego właściwym kryterium wyboru inwestycji opłacalnej jest IRR, który w porównaniu z aktualnym kursem waloru daje podstawy do oceny atrakcyjności inwestowania. Zakup obligacji jest opłacalny gdy wartość wewnętrzna jest większa od bieżącego kursu rynkowego. Wartość wewnętrzna obligacji jest sumą zdyskontowanych dochodów z tytułu posiadania obligacji. Procedura wyceny obligacji polega na obliczeniu teraźniejszej wartości strumienia przyszłych dochodów generowanych przez walor. Funkcje giełdy papierów wartościowych. 1. zapewnia transfer wolnych funduszy pieniężnych od podmiotów dysponujących nadwyżkami do podmiotów, którym im ich brakuje, 2. stanowi mechanizm alokacji zasobów w gospodarce narodowej, 3. umożliwia wycenę przedsiębiorstw poprzez ustalenie ceny akcji. Funkcjonowanie giełdy papierów wartościowych Na giełdzie wykształciły się dwa rynki: podstawowy i równoległy, które charakteryzują się różną wielkością obrotów oraz różnymi wymogami stawianymi wobec papierów wartościowych. Najwyższą władzą jest Walne zgromadzenie Akcjonariuszy, które wybiera rade giełdy i jej zarząd, rozpatruje sprawozdania z jej działalności, decyduje o podziale czystego zysku, zatwierdza regulaminy ustala wysokości różnych opłat. Rada giełdy – organ nadzorczy składa się z 50% akcjonariuszy i 50% przedstawiciele emitentów izb gospodarczych, instytucji finansowych. Zatwierdza regulamin giełdy i dopuszcza papiery wartościowe do obrotu. (Pyt 13 rynek podstawowy i równoległy) Zarząd giełdy – organ wykonawczy i reprezentatywny, działa w oparciu o regulamin giełdy. Członkiem giełdy jest dom maklerski, który wcześniej został jej akcjonariuszem. Tryb zawierania transakcji: złożenie zlecenia kupna sprzedaży papierów wartościowych w domu maklerskim, sporządzenie własnego zlecenia przez dom maklerski i przekazanie go na giełdę. Sesje giełdowe odbywają się 5 razy w tygodniu,11-13.00; można wyróżnić w niej 5 faz: ustalenie transakcji przez maklerów i kursów papierów wartościowych, interwencja maklera, dogrywka , przydział akcji wg konkretnych zleceń, ogłoszenie oficjalnych wyników sesji. 32. Rola KPWiG, KDPW i BR (Bank Rozliczeniowy). Komisja Papierów Wartościowych. Sprawuje nadzór nad prawidłowym funkcjonowaniem rynku kapitałowego w Polsce a w szczególności: 1. nadzoruje pracę WGPW, 2. nadzoruje funkcjonowanie KDPW. 3. nadzoruje funkcjonowanie Funduszu Powierniczego "Pioneer", 4. dopuszcza do emisji papierów wartościowych i pomaga zorganizować obrót papierami, 5. nadzoruje nadawanie uprawnień zawodowych maklerom giełdowym i doradcom finansowym, 6. prowadzi działalność edukacyjną. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Jest to spółka akcyjna, której akcjonariuszami mogą być giełdy, podmioty prowadzące p-stwa maklerskie, towarzystwa funduszy powierniczych, Skarb Państwa, NBP, banki. Zadania KDPW: 1. przechowywanie i rejestracja papierów wartościowych będących w publicznym obrocie, 2. prowadzenie kont depozytowych dla podmiotów uprawnionych do przechowywania w nim pap. Wart., 3. rejestracja na kontach depozytowych transakcji między uprawnionymi, 4. nadzór nad zgodnością wielkości emisji z ilością pap. wart. w obiegu, 5. obsługa realizacji zobowiązań emitentów wobec właścicieli pap. wart., tzn. dywidend i oprocentowania, 6. wystawianie świadectw depozytowych, 7. organizacja i prowadzenie rozliczeń transakcji. 33. Rola maklera i maklera specjalisty. Makler- pośrednik, który kupuje lub sprzedaje papiery wartościowe w imieniu klienta Na giełdzie możemy wyróżnić dwie grupy uczestników zajmujących się obrotem papierami wartościowymi. Pierwszą grupę stanowią maklerzy giełdowi. Są oni pośrednikami inwestorów, którzy chcą dokonać zakupu lub sprzedaży papierów wartościowych na giełdzie. W większości przypadków maklerzy działają tylko jako pośrednicy, choć czasami mogą również dokonywać transakcji na własny rachunek. Drugą grupę stanowią tzw. maklerzy - specjaliści, specjalizujących się w akcjach wybranej firmy (lub kilku wybranych firm). Do najważniejszych zadań maklerów - specjalistów należy: - wprowadzanie na giełdę akcji, które zostały dopuszczone do obrotu giełdowego, - ustalanie kursu dnia akcji, którą się zajmują, - pewne działania interwencyjne w odniesieniu do tych akcji. Przy ustalaniu kursu dnia makler specjalista kieruje się następującymi zasadami: - maksymalizacja wolumenu obrotu, - minimalizacja różnicy między liczbą transakcji kupna i transakcji sprzedaży, - minimalizacja różnicy między kursem sesji bieżącej i kursem sesji poprzedniej. W sytuacjach , tzn. na rynku zrównoważonym oraz na rynku niezrównoważonym, makler - specjalista działa interwencyjnie, oczywiście do akcji, którymi się zajmuje. Na rynku zrównoważonym makler - specjalista określa tzw. stopę alokacji. Jest to procentowo określona część zleceń z limitem ceny równym kursowi dnia, która zostanie zrealizowana. Alokacja zleceń polega na częściowej realizacji zleceń tworzących nadwyżkę. Drugim rodzajem działań maklera - specjalisty na rynku zrównoważonym jest interwencja. Polega ona na dokonaniu przez niego kupna lub sprzedaży akcji na własny rachunek. Dzięki temu zmniejsza się nadwyżka, co prowadzi do podwyższenia stopy alokacji i w związku z tym do realizacji większej części zleceń. Na rynku niezrównoważonym makler - specjalista może dokonać w określonych przypadkach redukcji zleceń tworzących nadwyżkę kierując się (podobnie jak przy alokacji) regułą proporcjonalnej redukcji zleceń oraz nie faworyzując zleceń własnego domu maklerskiego. Makler specjalista może również dokonać interwencji na rynku niezrównoważonym poprzez dołączenie zleceń na własny rachunek w celu zwiększenia stopy satysfakcji. 34. Od czego zależą kursy akcji i obligacji? AKCJE : Kurs akcji zależy od popytu i podaży, zależy zatem od zleceń złożonych w danym dniu. Kurs jednolity musi być określony zgodnie z warunkami : - maksymalny wolumen obrotu, - wszystkie zlecenia po każdej cenie , wszystkie zlecenia kupna z limitem ceny wyższym od kursu określonego i wszystkie zlecenia sprzedaży z limitem ceny niższym od kursu określonego muszą być zrealizowane całkowicie, - wszystkie zlecenia z limitem ceny muszą być zrealizowane całkowicie lub częściowo lub pozostać niezrealizowane. OBLIGACJE : 1. Termin płatności odsetek Kurs obligacji rośnie w miarę zbliżania się terminu płatności odsetek. Po dniu nabycia prawa do odsetek cena maleje. 2. Okres pozostający do wykupu W miarę zbliżania się terminu wykupu obligacji przez emitenta kurs obligacji powinien zbliżać się do wartości nominalnej (maleje okres odsetkowy - wartość odsetek w cenie). 3. Oprocentowanie nominalne 4. Ryzyko związane z pozycją emitenta (wiarygodności emitenta) Każde zachowanie wiarygodności prowadzi do spadku kursu obligacji emitowanych przez emitenta. 5. Tendencje na rynku akcji Rynek akcji jest bardziej dynamiczny niż rynek obligacji. Przy spadkowej tendencji na rynku akcji część inwestorów chcąc przeczekać lokuje nadmierne środki w obligacje. 6. Zwolnienia podatkowe Zwiększone zainteresowanie obligacjami przy zwolnieniach. 7. Poziom podstawowych bankowych stóp procentowych Zależność między bankową stopą % a kursem obligacji i stałym oprocentowaniem : Br = Bn * (rb / rn) Br - kurs obligacji Bn - cena nominalna obligacji rb - nominalna stopa % obligacji 35. Derywaty, istota, funkcje, rodzaje. Derywaty- instrumenty pochodne. Są to finansowe kontrakty, których wartość pochodzi od wartości innych, będących ich źródłem, takim jak akcje, obligacje czy masowe towary. Innymi słowy pochodzą od instrumentów pierwotnych, a także od instr. Nieistniejących takich jak: WIG. Zwiększa się także ich różnorodność i zakres zastosowania. Ich rozwój spowodowany był przez: załamanie się stałego kursu walut (Bretton Woods). Zwiększenie zmienności stóp procentowych- kryzys naftowy- modyfikacje polityki pieniężnej. Postęp technologiczny w obsłudze derywatami, np. informatyczne systemy, postęp w dziedzinie telekomunikacji. FUNKCJE: 1) zabezpieczająca, czyli ograniczająca ryzyko zmian cen instr. pierwotnego, 2) spekulacyjna. RODZAJE: 1) forward- kontrakt na rzeczywistą dostawę towaru (“zakupy zboża na pniu”- sprzedaż zboża jeszcze z niesianego pola- depozyt w razie wycofania się z kontraktu). 2) futures (nierzeczywisty kontrakt terminowy, zobowiązanie do wykonania umowy w przyszłości. FINANCIALL FUTURES: 1)walutowe, 2)procentowe (np. na obligacje), 3) indeksowe (np. na WIG). 36. Instrumenty rynku pieniężnego. Instrumenty rynku pieniężnego: 1) bony skarbowe, 2)commercial papers: a)bony komercyjne (PBR, PKO S.A.), b) kwity, IngWarsaw, BSK Katowice, c)bony handlowe COK BH, d) bony inwestycyjno- komercyjne (weksle) WIK, PBI, e) bony dłużne - Reiffeisen, f) papiery dłużne BRE, g) weksle komercyjne- Creditanstalt, h)obligacje przemysłowe ING Warsaw, 3)certyfikaty depozytowe- banki, 4)repo, 5)operacje otwartego rynku NBP, 6) bony pieniężne NBP, 7)opcje walutowe, 8)opcje na WIBOR. Rynek pieniężny obejmuje instrumenty o terminach zapadalności do jednego roku. Są to instrumenty wierzycielskie. Mają one na ogół charakter dyskontowy Jest on rynkiem hurtowym (transakcje finansowe na wielką skalę). 37. Istota i segmenty rynku pieniężnego. Rynek pieniężny = instrumenty i uczestnicy. Instrumenty (jak wyżej pyt. 36 całe). Uczestnicy: bank centralny, Skarb Państwa, banki komercyjne, pozabankowe instytucje finansowe, przedsiębiorstwa, władze lokalne. Rynek pieniężny składa się z: 1) rynek pap. wart. 2) rynek lokat międzybankowych. Funkcje rynku: 1)umożliwia alokację zasobów, czyli pozyskiwanie nowych (dodatkowych) funduszy oraz ulokowanie przejściowo wolnych środków pieniężnych (nadwyżek); 2) pozwala regulować płynność systemu bankowego. Instrumenty rynku pozwalają utrzymać część zasobów w postaci gwarantującej ich natychmiastową dostępność; 3) umożliwia regulowanie podaży pieniądza i krótkoterminowych stóp procentowych; 4)umożliwia zawieranie transakcji finansowych zawieranych na ochronę przed stratami i transakcji spekulacyjnych 38. Pojęcie WIBOR i WIBID. 1.WIBOR- Warsaw Interbank Borrowing Offered Rate- % na jaki banki skłonne są udzielić pożyczek innym bankom. 2. WIBID- Warsaw Interbank Bid Rate- % jaki banki skłonne są zapłacić za środki przyjęte w depozyt od innych banków. 39. Transakcje na rynku międzybankowym. Na tym rynku banki pożyczają sobie wzajemnie płynne rezerwy, tj. środki, które posiadają na rachunkach bieżących w BC. Banki są instytucjami, w których szczególną rolę odgrywa zarządzanie płynnością. Bilanse banków stale się zmieniają ( rozliczenia z krajową izbą rozliczeniową). Stopy oprocentowania: BID rate- % płacony od depozytów przyjmowanych przez bank od innych banków. OFFEREDrate- % depozytów wypożyczanych, oferowanych na rynku międzybankowym. 1.WIBOR- Warsaw Interbank Borrowing Offered Rate- % na jaki banki skłonne są udzielić pożyczek innym bankom. 2. WIBID- Warsaw Interbank Bid Rate- % jaki banki skłonne są zapłacić za środki przyjęte w depozyt od innych banków. LIBOR- London Interbank Borrowing Offered Rate LIBID- London Interbank Bid Rate. Rodzaje depozytów międzybankowych: 1-dniowe, na 1 tydzień. Zarządzanie płynnością z wykorzystaniem międzybankowych depozytów polega na przesunięciu określonych płynności na moment, który jest z punktu widzenia banków bardziej pożądany. Instrumentami służącymi do przesuwania są transakcje: O/N, T/ N, S/N. O/N- dealer lokuje na rynku międzybankowym środki, których relatywny nadmiar występuje dzisiaj, a będą potrzebne na drugi dzień roboczy ( w następnym dniu). Pieniądz brany dzisiaj i jutro zwracany. T/N- dealer lokuje środki na rynku międzybankowym, które wpłyną do banku jutro, a będą potrzebne w następnym dniu roboczym, od jutra do pojutrza. S/N- środki wpłyną do banku za 2 dni licząc od dziś, a będą potrzebne za 3 dni licząc od dziś, od pojutrza do dnia następnego. Data waluty- termin otrzymania pożyczonej waluty. 40. Obligacje pasywne. Obligacje pasywne są rodzajem obligacji skarbowych, np. o. restrukturyzacyjne, Brady’ego. Służą specyficznym celom polityki fiskalnej, np. obligacje wyemitowane w $ w celu sformalizowania zadłużenia budżetu państwa w stosunku do 4 banków krajowych z tytułu wykorzystania w latach 80- tych lokat dewizowych tych banków na potrzeby bilansu płatniczego. Zaliczamy tu obligacje konwersyjne. Wyemitowano je w 93 roku w celu zamiany zadłużenia budżetu państwa w NBP wg wartości nominalnej. Wykup odbywa się 4 razy w roku- od 1995 do 16.11. 2014. Obligacje restrukturyzacyjne- ich celem było dekapitalizowanie niektórych banków państw w ramach restrukturyzacji sektora bankowego. Emitowano je w 4 seriach, przekazano nieodpłatnie w celu zwiększenia funduszy własnych i rezerw bankowych państw (m.in. B. Zachodni, Gdański, Handlowy) 41. Na czym polega dyskonto bonów skarbowych. Dyskonto- jest miarą korzyści finansowych, jakie osiąga inwestor z lokaty, np. bonów skarbowych- jest to kwota o która pomniejsza się wartość nominalną waloru przy jego zakupie/ sprzedaży. D =N-Ck, gdzie: D- kwota dyskontowa, N- wartość nominalna bonu, Ck- cena kupna (emisji) np. bonu skarbowego. D= (N*n*d)/(365*100), n- ilość dni od momentu zakupu bonu do dnia jego wykupu przez emitenta. Wartość nominalna- dyskonto = cena nabycia. d= D/N *365/n *100; d= (N-Ck)*(365/n)*100 42. Wycena bonów skarbowych, przychód. Krótkoterminowe papiery dłużne rządu. Emisje rozpoczęto w 91 roku. Głównym celem jest finansowanie potrzeb pożyczkowych państwa oraz bieżące zarządzanie płynnością finansową. Rentowność tych bonów jest prawdopodobieństwem odniesienia kształtowania się stop procentowych na rynku pieniężnym krajowym. Są emitowane w jednym nominale (10 000 zł.).Terminy zapadalności wynoszą: 4, 8, 13, 26, 39, 52 tygodnie. Emitentem jest min. Fin.. walory są sprzedawane z dyskontem na cotygodniowych przetargach organizowanych zazwyczaj w poniedziałek. NBP pełni funkcje agenta emisji i instytucji depozytowo- rozliczeniowej dla bonów skarbowych. Prowadzi on bowiem Centralny rejestr Bonów Skarbowych. Istotną zmianą było wprowadzenie w 1995 roku dematerializacji obrotu tymi walorami. Bony sprzedawane są po cenie przetargowej, tj. po cenie zaoferowanej przez inwestora i zaakceptowanej przez Min. Fin. . W przetargach mogą brać udział podmioty, które nabyły w ostatnim kwartale co najmniej 0,2% wszystkich sprzedawanych bonów oraz uczestniczyły w conajmniej jednym przetargu w miesiącu. Min, wartości oferty 100 000 zł. Po otrzymaniu oferty podejmuje decyzje o cenie min. Na walory o danym terminie zapadalności. Oferty zawierające ceny wyższe od min. Realizowane są w całości. Każdy z oferentów nabywa bony po zaoferowanej cenie. Aktualnie bony skarbowe charakteryzują się dobrze ukształtowanym płynnym i przejrzystym rynkiem wtórnym. Jest to pozagiełdowy rynek nieregulowany. Codziennie informacje o notowaniach podaje około 15 instytucji finansowych, głównie są to banki. Atrakcyjność wynika z małego poziomu ryzyka i dużej płynności i wysokiej rentowności. Nabywcami mogą być osoby krajowe i zagraniczne, prawne i fizyczne. Rozwój wtórnego rynku bonów umożliwił powstanie w 1996 roku rynku repo ( sprzedaż papierów wartościowych pod warunkiem, że będą wykupione w określonym terminie i po określonej cenie przed wykupem ich przez emitenta). Nabywca repo ( pożyczkodawca ) nie jest narażony na ryzyko niewypłacalności kredytobiorcy, gdyż może sprzedać wcześniej w razie potrzeby papiery wartościowe 17. Stopa zwrotu z obligacji. - można obliczyć efektywną stopę zwrotu NR -nominalna stopa zwrotu I-odsetki CR -bieżąca stopa zwrotu CV-wartość rynkowa obligacji(kurs) YTM -stopa zwrotu w okresie do wykupu (efektywna stopa zwrotu obligacji) FM -wartość nominalna obligacji n -liczba okresów pozostających do wykupu P- wartość obligacji SZACOWANIE REALNEJ STOPY ZWROTU OBLIGACJI JEDNOROCZNYCH ale r- przyrost kapitału rsz -realna stopa zwrotu obligacji jednorocznej ip - inflacja w okresie dwóch miesięcy poprzedzających termin przed publiczną sprzedażą ik - inflacja w okresie dwóch ostatnich miesięcy ważności obligacji i - inflacja w całym okresie ważności obligacji cena emisyjna w % wartości nominalnej p- premia OBRÓT NA RYNKU WTÓRNYM Cr- cena rozliczeniowa obligacji(podana w zł) N- wartość nominalna skumulowane odsetki C- kurs obligacji w % wartości nominalnej